بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
ایالات متحده در حال آماده شدن برای یک توافق جدید در خاورمیانه، این بار بین عربستان سعودی و اسرائیل، با پیامدهای جدی برای فلسطین، مسائل اعراب-اسرائیل و ژئوپولتیک منطقه است.
توافق جدید ژئوپلتیک خاورمیانه را زیر و رو می‌کند؟
در ازای عادی‌سازی روابط ریاض با اسرائیل، واشنگتن در حال بررسی پیشنهاد یک معاهده امنیتی متقابل در سطح ناتو به عربستان سعودی، حمایت از برنامه انرژی هسته‌ای ریاض و ارائه تسلیحات پیشرفته‌ آمریکایی به این کشور است.
طبق آنچه در گزارش وب‌گاه اندیشکده استیمسون سنتر آمده، فرض اساسی در واشنگتن این است که افزایش همکاری بین ایالات متحده و عربستان سعودی به عنوان یک عامل بازدارنده برای نفوذ چین در منطقه عمل می‌کند. قرار است عربستان سعودی تضمین دهد که چین پایگاه‌های نظامی در پادشاهی نخواهد ساخت، دلار آمریکا با ارزهای دیگر در بازار نفت جایگزین نخواهد شد و محدودیت‌هایی برای استفاده از فناوری توسعه‌یافته توسط شرکت‌های چینی اعمال خواهد شد. بدین ترتیب در ایالات متحده انتظار می‌رود عادی‌سازی روابط عربستان با اسرائیل منجر به اقدامات مشابهی از سوی دیگر کشورهای عربی و مسلمان شود و در نتیجه اسرائیل را بیشتر تقویت و ایران را مهار کند.
معاهده دفاع متقابل
مورد مشابهی برای «پیمان راهبردی» آمریکا و عربستان پیش از سفر جو بایدن به ریاض و تل آویو در سال 2022 صورت گرفت. هدف این پیشنهاد ایجاد چارچوب امنیتی منطقه‌ای جدید با هدف مشترک مقابله با ایران بود. در آن زمان استیون کوک و مارتین ایندیک، تحلیل‌گران خاورمیانه، گفتند بایدن «از معاهده تایوان وام گرفته و متعهد می‌شود که حمله به عربستان سعودی را تهدیدی برای صلح و امنیت خلیج فارس تلقی کند» و احتمالا «با عربستان وارد یک چارچوب استراتژیک توافق می‌شود». آمریکا همانطور که با سنگاپور رفتار شده، متعهد به در دسترس قرار دادن تسلیحات لازم برای قادر ساختن عربستان سعودی به حفظ قابلیت‌های دفاعی کافی شده و حتی توسعه چتر هسته‌ای عربستان سعودی را در نظر بگیرد.
وزارت امور خارجه آمریکا برای عملیاتی کردن این سیاست‌ها و پایه‌گذاری بر اساس توافق‌نامه ابراهیم 2020، که روابط اسرائیل را با امارات متحده عربی، بحرین، سودان و مراکش عادی کرد، یک مشاور ارشد جدید برای یکپارچگی منطقه‌ای در خاورمیانه منصوب کرد. دن شاپیرو سفیر در اسرائیل تمرکز اصلی شاپیرو به عنوان «سفیر توافق‌نامه ابراهیم» تشویق سعودی‌ها و دیگر اعراب برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل از طریق مجمع نقف خواهد بود. به گفته آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه، هدف سفیر جدید «حمایت از تلاش‌های ایالات متحده برای پیشبرد منطقه‌ای صلح‌آمیزتر و مرتبط‌تر» است، اگرچه واضح است که این دیدگاه ارتباط متقابل عمدتاً تعاملات منطقه‌ای شامل اسرائیل را در بر می‌گیرد.
مجمع نقف
مجمع نقف که توسط ایالات متحده و اسرائیل در سال 2022 تأسیس شد، شامل مراکش، امارات متحده عربی، بحرین و مصر است. هدف اعلام شده آن ارتقای روابط سیاسی، امنیتی و اقتصادی میان کشورهای شرکت‌کننده با هدف نهایی دستیابی به یکپارچگی منطقه‌ای است. با این وجود، بیانیه‌ها و پیشنهادات همچنان حاکی از تمرکز مداوم بر مخالفت با ایران است. به عنوان مثال، یایر لاپید، وزیر امور خارجه وقت اسرائیل، استدلال کرد که هدف اصلی این قالب، ایجاد یک ساختار امنیتی جدید است که در درجه اول با هدف ترساندن و بازدارندگی «دشمنان مشترک ما، در درجه اول ایران و دستیارانش» است.
با این حال، این دیدگاه مورد حمایت کشورهای عربی شرکت‌کننده قرار نگرفته است و هیچ ابتکار عملی علیه ایران آشکارا مورد استقبال قرار نگرفته است. علاوه بر این، جو سیاسی ناپایدار اسرائیل در ماه های اخیر منجر به به تعویق افتادن نشست برنامه‌ریزی شده بعدی مجمع نقف در مراکش شد و هیچ کشور عربی دیگری از سال گذشته به این روند نپیوسته است. بر اساس گزارش‌ها، ولیعهد سعودی به مشاوران خود گفته است که برای دستیابی به توافق با اسرائیل «عجله ای ندارد»، زیرا مشخص نیست که کابینه کنونی اسرائیل حاضر است چه امتیازاتی به فلسطینی‌ها بدهد.
پیش‌برد یکپارچگی منطقه‌ای یا مقابله با ایران؟
نتایج ضعیف مجمع نقف را می توان تا حدی به شباهت آن با ابتکارات شکست‌خورده گذشته تحت رهبری ایالات متحده نسبت داد که عمدتاً به جای تقویت یکپارچگی منطقه‌ای واقعی بر مقابله با ایران متمرکز بود.
به جز بحرین، همه اعضای شورای همکاری خلیج فارس، سازمانی که پس از سرنگونی شاه در سال 1357 برای مقابله صدور انقلاب ایجاد شد، روابط دیپلماتیک و اقتصادی را با ایران برقرار کرده‌اند. سایر کشورهای عربی از جمله مصر و اردن در حال مذاکره درباره تنش زدایی با تهران هستند. بیش از دو سال پس از نشستی که به محاصره قطر به رهبری عربستان و امارات پایان داد، همه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس روابط خود را نیز احیا کردند. امروزه این کشورها از روابط خود با آمریکا، چین، روسیه و اسرائیل استفاده می‌کنند و به دنبال جلوگیری از درگیری جدید در منطقه به ویژه با ایران هستند.
جاه‌طلبی چین و اتحادیه اروپا در منطقه
در عین حال، چین با تکیه بر دیپلماسی که منجر به نزدیکی ایران و عربستان سعودی در ماه مارس شد، از نفوذ اقتصادی خود استفاده می‌کند و در حال برنامه‌ریزی نشستی با بازیگران منطقه‌ای قبل از پایان سال است. اتحادیه اروپا همچنین با انتصاب مشاور ویژه خود برای خلیج فارس و افزایش نمایندگی‌های دیپلماتیک و اقتصادی در منطقه و حمایت از ابتکاراتی مانند کنفرانس بغداد برای همکاری و مشارکت که در سال‌های 2021 و 2022 تشکیل شده است، ردپای منطقه ای خود را گسترش می‌دهد. قرار است در اواخر سال جاری دوباره دیدار کنند. روسیه، هند، کره جنوبی و ژاپن نیز به دنبال تقویت نقش خود هستند.
 بایدن، با اذعان به اینکه دول منطقه از طریق دیپلماسی و همکاری - به جای جدا شدن از طریق درگیری- به هم نزدیک می‌شوند، در مقاله‌ای در می 2023 بر مزایای «خاورمیانه امن‌تر و یکپارچه‌تر» تاکید کرد.
آمریکا؛ مروج صلح در خاورمیانه یا مانع آن؟
با وجود اظهارات بایدن، سیاست‌های ایالات متحده همچنان مانع گسترش همکاری‌های منطقه‌ای می شود. مهم‌تر از همه، ادامه تحریم‌های آمریکا علیه ایران، افزایش اخیر حضور نظامی آمریکا در خلیج فارس و تمرکز واشنگتن بر عادی‌سازی روابط اعراب با اسرائیل، موانعی برای دستیابی به یکپارچگی در منطقه خلیج فارس هستند.
در حالی که واشنگتن در حال بررسی خطوط توافق بین اسرائیل و عربستان سعودی است، از گردهمایی‌های منطقه ای اخیر و آتی حذف شده است. این امر بر اهمیت ارزیابی مجدد و تنظیم مجدد رویکرد خود در خاورمیانه برای ایالات متحده تاکید می کند. در حرکت رو به جلو، برای ایالات متحده ضروری است که تحولات جدید ژئوپلیتیکی، از جمله حضور فزاینده دیگر قدرت ها و بازیگران خارجی در منطقه را در نظر بگیرد. در غیر این صورت تنش ها و درگیری های منطقه ای دوباره تشدید خواهد شد.