بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - ایسنا /با نزدیک شدن به فصل گرم سال و در شرایطی که مصرف برق به‌ویژه در بخش خانگی رو به افزایش گذاشته، تعرفه‌های جدید برق با هدف اصلاح الگوی مصرف و کاهش فشار بر شبکه از ابتدای خردادماه اجرایی می‌شود؛ تعرفه‌هایی که صرفاً مشترکان پرمصرف را هدف قرار داده و خانوارهای کم‌مصرف همچنان از یارانه گسترده انرژی بهره‌مند خواهند بود.
هم‌زمان با رشد تقاضای برق در کشور و هشدارها نسبت به امکان ناپایداری شبکه در روزهای اوج مصرف، وزارت نیرو از سازوکار تازه‌ای رونمایی کرده است که بنا دارد با افزایش پلکانی تعرفه‌ها برای مشترکان پرمصرف، زمینه را برای عدالت در توزیع یارانه‌ها و صرفه‌جویی در منابع ملی فراهم کند؛ سیاستی که با وجود مخالفت‌های پراکنده، نشانه‌هایی روشن از آغاز دوران عبور از قیمت‌گذاری یارانه‌ای برای مصرف بی‌رویه برق را با خود دارد.
ابلاغ تعرفه‌های جدید برق از سوی وزارت نیرو، پیام مهمی برای مشترکان دربردارد، مصرف منطقی و در چارچوب الگوی تعیین‌شده، همچنان مشمول حمایت دولت خواهد بود؛ اما عبور از سقف مصرف، هزینه‌هایی به‌مراتب سنگین‌تر را به همراه خواهد داشت. این سیاست در شرایطی اعمال می‌شود که طبق گزارش رسمی توانیر، در فصل گرم سال، حدود 30 درصد مصرف برق کشور تنها صرف سامانه‌های سرمایشی می‌شود.
بر اساس دستورالعمل جدید، مشترکانی که مصرف ماهانه‌ آن‌ها در مناطق عادی کمتر از 300 کیلووات ساعت باشد، حداکثر 65 هزار تومان در ماه پرداخت می‌کنند؛ رقمی که نسبت به سال گذشته تنها حدود 15 هزار تومان افزایش یافته است. این در حالی است که هزینه واقعی تولید برق برای دولت به ازای هر کیلووات ساعت حدود 953 تومان اعلام شده و مصرف‌کنندگان مطابق با الگو، کمتر از 15 درصد این مبلغ را پرداخت می‌کنند.
بازار
در نقطه مقابل، مشترکانی که از الگوی مصرف عبور می‌کنند، مشمول تعرفه‌های پلکانی می‌شوند؛ به‌گونه‌ای که هرچه مصرف بالاتر رود، ضریب تعرفه نیز افزایش می‌یابد. این پلکان‌ها شامل چهار سطح هستند که در بالاترین آن، یعنی مصرف بیش از 2.5 برابر الگو (بیش از 750 کیلووات ساعت در ماه در مناطق عادی)، هزینه هر کیلووات ساعت تا 5 برابر قیمت واقعی برق محاسبه می‌شود. این بدان معناست که ممکن است هزینه برق برخی خانوارها تا 40 برابر خانوارهای کم‌مصرف افزایش یابد.
علت اصلی این تغییرات، رشد روزافزون استفاده از کولرهای گازی در مناطق عادی کشور است؛ تجهیزاتی که چهار تا شش برابر بیشتر از کولرهای آبی برق مصرف می‌کنند. این در حالی است که استفاده از کولر آبی، به‌ویژه در اقلیم‌های معتدل و خشک که بیش از 80 درصد جمعیت کشور را دربر می‌گیرد، می‌تواند نیاز سرمایشی خانوار را با مصرف بسیار کمتر و هزینه‌ای به‌مراتب پایین‌تر برطرف کند. برای نمونه، مصرف یک کولر آبی بین 90 تا 120 کیلووات ساعت در ماه است، در حالی که تنها یک کولر گازی ممکن است تا 800 کیلووات ساعت برق در ماه مصرف کند.
این تفاوت چشمگیر در مصرف باعث می‌شود که خانواده‌هایی که از کولر گازی استفاده می‌کنند، ناخواسته وارد پلکان‌های بالای تعرفه شوند و صورت‌حساب‌هایی بسیار سنگین‌تری دریافت کنند. وزارت نیرو در این زمینه هشدار داده که عدم رعایت الگوی مصرف، یکی از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده پایداری شبکه برق در تابستان است و اگر الگوهای مصرف تغییر نکند، چالش‌های جدی‌تری در انتظار صنعت برق خواهد بود.
از سوی دیگر، دولت برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر، تعرفه برق برای مشترکان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و دیگر نهادهای حمایتی را در صورت رعایت الگو، معادل صفر اعلام کرده و این گروه از پرداخت هزینه برق معاف هستند.
در مجموع، آنچه از سازوکار جدید تعرفه‌گذاری برق برمی‌آید، تلاشی است برای عبور تدریجی از نظام یارانه‌ای عمومی و حرکت به سوی هدفمندی حمایت‌ها؛ حرکتی که نه‌تنها به کاهش فشار بر شبکه برق کشور می‌انجامد، بلکه خانوارها را نیز به بازنگری در رفتار مصرفی و انتخاب تجهیزات بهینه برای خنک‌سازی محیط تشویق می‌کند.