بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - روزنامه سازندگی /متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
“سیدعباس عراقچی”، وزیر امور خارجه ایران یک‌روز قبل از دیدار با “استیو ویتکاف”، نماینده ویژه آمریکا برای تبادل پیام‌های دیپلماتیک به عربستان رفت. “سازندگی” به این سفر پرداخته است
فرشاد گلزاری| این روزها دستگاه دیپلماسی کشور، سخت مشغول کار است و سیدعباس عراقچی هم به‌ عنوان سکان‌دار وزارت خارجه، دائم در رفت‌وآمد است. طی هفته‌ها و روزهای گذشته او و معاونانش در وزارت خارجه مشغول رایزنی‌های گسترده همچنین اتخاذ مواضعی بودند که از یک‌سو به شفاف‌سازی وضعیت مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا مربوط بود و از سوی دیگر رایزنی‌های منطقه‌ای را در برمی‌گرفت. در ادامه این اقدامات حالا عباس عراقچی (شنبه) به جده سفر کرد تا با مقامات عربستان سعودی دیدار کند. این سفر که یک روز پیش از دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا که قرار است امروز در مسقط و با میانجیگری عمان انجام شود بدون شک از اهمیت بالایی برخوردار است.
در این راستا عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، عصر شنبه و در جریان سفر به جده عربستان با فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی دیدار و گفت‌وگو کرد. این دیدار در چارچوب ارتقای روابط با همسایگان به ‌ویژه کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و گفت‌وگو درباره همکاری‌های دوجانبه صورت گرفت همچنین طبق عرف دیپلماتیک و به دلیل اهمیت جایگاه همسایگان برای ایران، عراقچی در جریان این دیدار، همتای سعودی را از آخرین روند گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران – آمریکا مطلع می‌کند. به گزارش ایسنا، عراقچی همچنین دفتر یادبود وزارت امور خارجه عربستان را امضا کرد.
در این میان باید توجه داشت که دومین دیدار رسمی و دوجانبه عراقچی از عربستان در میانه شرایط نسبتاً متفاوتی انجام شده است. به گزارش ایرنا، سفر اول او در تاریخ 18 مهر 1403 (9 اکتبر 2024) انجام شد. در جریان آن سفر، وزیر خارجه ایران با فیصل بن‌فرحان، وزیر امور خارجه و محمد بن‌سلمان، ولیعهد و رئیس شورای وزیران عربستان سعودی ملاقات کرد. محور اصلی این دیدارها، بررسی تحولات منطقه‌ای به‌ویژه در خصوص غزه و لبنان و تلاش برای توقف درگیری‌ها و ارسال کمک‌های بشردوستانه به منطقه جنگ‌زده غزه بود.
این دیدار در حالی انجام می‌شود که در چند ماه گذشته همزمان با تداوم حملات اسرائیل به نوار غزه، تماس‌ مقام‌های ارشد کشورهای اسلامی با یکدیگر هم ادامه داشته و در چند نوبت نشست‌های سران کشورهای عربی و اسلامی برگزار شده است؛ چراکه جنگ در غزه و ضرورت هم‌صدایی کشورهای عربی و اسلامی در مقابل حملات اسرائیل به موضوع ثابت گفت‌وگوهای مقام‌های ایرانی و سعودی نیز تبدیل شده است. این سفر در حالی انجام می‌شود که خالد بن سلمان آل سعود، وزیر دفاع عربستان در تاریخ 28 فروردین‌ ماه در رأس یک هیات عالی‌رتبه وارد تهران شد که سفر وزیر دفاع عربستان را هم باید دومین سفر مقام ارشد دفاعی این کشور به ایران دانست. او در این سفر علاوه بر رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و دیگر مقامات ارشد سیاسی و امنیتی کشور با رهبر انقلاب نیز دیدار داشت و نامه‌ای را از سوی پادشاه این کشور به ایشان تقدیم کرد.
این موارد به خوبی نشان می‌دهد که روابط تهران و ریاض با روی کار آمدن دولت چهاردهم به شکل ویژه در حال تقویت و بازتعریف است و یکی از دلایل آن لزوم همگرایی منطقه‌ای و مشورت‌های مداوم با همسایگان است؛ چراکه بحران‌‌سازی اسرائیل در منطقه همچنین پوست‌اندازی‌های ژئوپلیتیکی در خاورمیانه سرعت بیشتری به خود گرفته که علاوه بر غزه، تحولات سوریه، عراق، یمن و لبنان هم در این میان حائز اهمیت است؛ چراکه علاوه بر اصل بحران‌های مطروحه، بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای هم در منطقه درحال تحرکات خاص خود براساس منافع‌شان هستند که گاه می‌تواند تضاد منافع را هم به تصویر بکشد.
اجلاس ایران و جهان عرب در دوحه
فارغ از اهمیت سفر عراقچی به عربستان سعودی، او سپس برای شرکت در اجلاس ایران و جهان عرب عازم قطر شد. به گزارش ایرنا، دوحه در تاریخ 20 تا 22 اردیبهشت 1404 میزبان یکی از مهم‌ترین گردهمایی‌های دیپلماتیک منطقه‌ای یعنی «چهارمین دوره کنفرانس گفت‌وگوی ایران و کشورهای عربی» با عنوان «روابط قوی و منافع متقابل» خواهد بود. این رویداد به‌ طور مشترک توسط «شورای راهبردی روابط خارجی ایران» و «مرکز مطالعات الجزیره» در زمانی برگزار می‌شود که تحولات عمیق و فوریت فزاینده‌ای برای تعاملات دیپلماتیک در منطقه به وجود آمده است. حضور هیات ایرانی در این نشست منطقه‌ای به ریاست سیدعباس عراقچی خواهد بود.
پیش از این سه دور دیگر از همایش گفت‌وگوهای ایرانی – عربی به ابتکار مشترک شورای راهبردی روابط خارجی و مرکز مطالعات الجزیره با عنوان‌های «گفت‌وگو درباره بحران‌های منطقه»، «راهکارها و راه‌حل‌های امنیتی، اقتصادی و بحران‌ها» و «گفت‌وگو برای همکاری و تعامل» در سه سال اخیر برگزار شده است. دور چهارم همایش با هدف تعمیق گفت‌وگوهای ایرانی- عربی و بررسی امکان ایجاد شراکت راهبردی پایدار برای مقابله با چالش‌های منطقه طراحی شده است. شرکت‌کنندگان در قالب نشست‌های تخصصی در پی تدوین چارچوب‌های نظری و عملی برای تقویت همکاری‌های منطقه‌ای براساس تفاهم و اعتماد متقابل خواهند بود. همچنین چالش‌های کلیدی خاورمیانه، وضعیت داخلی لبنان، اوضاع سوریه، یمن، مساله فلسطین و چگونگی تقویت همکاری‌های اقتصادی بین ایران و کشورهای عربی ازجمله مهم‌ترین موضوعات مورد بررسی در این دور از همایش گفت‌وگوی ایرانی- عربی خواهد بود.
سفر به منطقه در آستانه دور چهارم مذاکرات
نکته مهمی که در این راستا باید مورد نظر قرار بگیرد این است که سفر عراقچی به عربستان و قطر در زمانی رخ می‌دهد که دو اتفاق مهم آن‌ها با محوریت خاورمیانه در جریان است. نخستین موضوع، دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در مسقط است. عراقچی (جمعه) به صورت رسمی اعلام کرد که زمان و محل مذاکرات از طریق عمان به‌عنوان واسطه مذاکرات مشخص می‌شود. دوستان عمانی در مورد برگزاری مذاکرات در روز یک‌شنبه از ما سوال کردند و ما نظر موافق خود را اعلام کردیم. وی با بیان اینکه ظاهراً با طرف مقابل (آمریکا) نیز صحبت شده است، اظهار کرد که تا اینجا بنابر این است که یک‌شنبه مذاکرات برگزار شود و در مورد ساعت شروع مذاکرات همچنان منتظر هماهنگی طرف عمانی هستیم. وی ادامه داد: مذاکرات مسیر خود را به سمت جلو می‌برد و طبیعی است که هرچه جلوتر برویم به مشورت‌های بیشتر نیاز داریم و هیات‌ها به زمان بیشتری برای بررسی مطالب مطرح شده، احتیاج دارند.
در این راستا سی.‌ان.‌ان به نقل از منابع خود اعلام کرده که «تیم فنی که درباره جزئیاتی مانند رفع تحریم‌ها مذاکره می‌کند، در این دور (دور چهارم) حضور نخواهد داشت و برگزاری دور بعدی مذاکرات در سطح مقامات ارشد، تصمیم مناسبی بود». همچنین استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه در مصاحبه‌ای که جمعه به وقت محلی منتشر شد، گفت که ایالات‌متحده هفته گذشته از برگزاری دور دیگری از مذاکرات خودداری کرد زیرا نیاز داشتیم به تفاهم‌های خاصی با ایران برسیم تا مذاکرات مفید واقع شوند.
دومین تحول مهم هم این است که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده نیز طی روزهای آینده قرار است به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی سفر ‌کند. همزمانی این تحولات با یکدیگر بی‌شک می‌تواند خروجی مهمی در بر داشته باشد که باید منتظر آن باشیم.
بازار