ایرانیان جهان - کیهان /متن پیش رو در کیهان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
محمدجواد ظریف از بانیان خسارت‌های برجام می‌گوید اشتباه می‌کردیم که از اروپا توقع داشتیم اینستکس راه بیندازد.
بازار ![]()
بسته مالی اینستکس عملیات فریبی بود که تروئیکای اروپایی پس از خروج رسمی آمریکا و بازگشت تحریم‌ها ترتیب دادند تا ایران را به شکل یکطرفه متعهد به تعهدات برجامی‌اش نگاه دارند و این در حالی است که همان طرف اروپایی هم حاضر به انجام تعهداتش نبود! اروپایی‌ها به جای اینکه پس از خروج آمریکا به لغو تحریم‌ها متعهد باشند، وعده‌هایی مانند راه‌اندازی کانال مالی اس‌پی‌وی و سپس اینستکس را پیش کشیدند و به مدت بیش از دو سال و نیم سر کار گذاشتند. طبق وعده اس‌پی‌وی، اروپا متعهد می‌شد از ایران نفت بخرد و در ازای آن غذا و دارو به ایران بفروشد اما این وعده عملی نشد. اروپا سپس وعده داد با راه‌اندازی کانال اینستکس، بتواند پول نفت فروخته‌شده ایران به طرف ثالث را دریافت کند و در مقابل آن غذا و دارو به ایران بفروشد که همین وعده مبتذل و موهن هم عملی نشد و دولت روحانی تا میانه‌های سال 1399 از سوی تروئیکای اروپایی سر کار گذاشته شده بود تا این که مجلس، قانون اقدام متقابل را تصویب کرد.
پنج سال پس از آن تحولات، ظریف می‌گوید توقع از اروپا اشتباه بود!
او در نشست مطالعات اروپا و آمریکا گفته است: برخی شروع جهان جدید را به عنوان پیروزی غرب و لیبرال دموکراسی تصور کردند اما این تصور پیش‌داورانه است و این فروپاشی شکست شرق بود نه پیروزی غرب. غرب به اشتباه این را پیروزی تلقی کرد و به ویژه آمریکا با استناد به این پیروزی، در نهایت در سیاست نظامی‌گری شکست خورد. این به معنای این نیست که آمریکا قدرت بزرگی نیست اما قدرت آمریکا به عنوان هژمون بین‌الملل شکست خورده است.
ظریف در ادامه گفت: تا سال 2005، که رئیس‌جمهور وقت ایران آقای دکتر احمدی‌نژاد آن مسیر را شروع کرد، اروپایی‌ها در برابر آمریکا ایستاده بودند. آمریکا در سال 2004 می‌خواست ایران را از شورای حکام به شورای امنیت ببرد، اما اروپایی‌ها همکاری ایران را می‌خواستند و حتی می‌خواستند پرونده ایران را در شورای حکام ببندند و بنابراین دو گرایش معتبر وجود داشت، و تا زمانی که ما با اروپا کار می‌کردیم و در آن‌سو هم آمریکا در برابر اروپا قرار داشت، یعنی دوره اول بوش پسر، آمریکایی‌ها متوجه شدند که نمی‌توانند بدون اروپا در صحنه جهانی کاری انجام دهند.
وی گفت: متأسفانه، ایران در دوره‌های مختلف پلی شد برای ایجاد همراهی بین اروپا و آمریکا؛ حتی در قطعنامه 598، در اوج جنگ سرد، این پل را ایجاد کردیم. در قضیه هسته‌ای در سال 2003، این پل را ایجاد کردیم.
ظریف افزود: از سال 2017 و دوره اول آقای ترامپ، دوباره دیدیم اروپایی‌ها در مقابل آمریکایی‌ها در شورای امنیت، ایستادند و شکست خوردند؛ در مجمع عمومی، شکست 110 به 10. یعنی سیاست ما خوب بود، نه‌فقط به این معنا که سیاست‌گذاری‌مان خوب بود، بلکه توانسته بودیم بفهمیم اروپایی‌ها چه مزیت نسبی دارند. گرچه اینکه از اروپا توقع داشته باشیم اینستکس راه بیندازد، اشتباه بود، چرا که چنین چیزی برای آنها تعریف‌نشده بود. ما از کشورها می‌خواهیم در حوزه‌ای رقابت کنند که اصلاً برای خود در آن حوزه رقابتی تعریف نکرده‌اند. آمریکا حوزه اقتصاد را تعریف نکرده، امنیت را هم تعریف نکرده است.
سؤالی که باید از آقای ظریف پرسید، این است که چرا مسائل را دیر و هنگامی که کار از کار گذشت، متوجه می‌شود؟! او امروز فهمیده آمریکا هژمونی ندارد اما در آغاز مذاکرات برجامی ادعا کرد آمریکا می‌تواند با یک بمب تمام توان دفاعی ما را نابود کند(!) و بدین‌ترتیب تیر خلاص را به توان مذاکراتی تیم ایرانی زد. او همچنین در حالی که کارشناسان می‌گفتند نباید به فریب‌خوردگی و بازی‌خوردگی نسبت به اروپا ادامه داد، به مدت دو سال و نیم مجدداً دل به وعده‌های اروپا خوش کرده بود و وانمود می‌کرد شق‌القمری که اروپای خائن و بی‌اراده در برجام نکرد، با ماسماسک اینستکس می‌کند. در واقع مخاطب نمی‌داند باور کند که ظریف زیادی خام‌اندیشی کرده و یا با تعمد و آگاهی وارد بازی فریب اروپایی‌ها شده است.
از سوی دیگر، متهم کردن دولت احمدی‌نژاد و القای جدایی آمریکا و اروپا قبل از سال 2005 نیز حرف سست و بی‌پایه‌ای است. و چه اینکه تروئیکای اروپایی در همان دوره نیز از طرف آمریکا ماموریت داشتند برنامه هسته‌ای ایران را به تعطیلی بکشانند و موفق هم شدند با توافق سعدآباد، برنامه هسته‌ای ایران را حدفاصل سال‌های 1382 تا 1384 به تعلیق بکشانند.
نکته بعدی این است که ظریف برای ماستمالی کردن کلاهبرداری غرب توجیه می‌تراشد که منافع اقتصادی برای آمریکا یا اروپا تعریف‌نشده بود و این در حالی است که وقتی به او اعتراض می‌شد که وعده روحانی درباره لغو همه تحریم‌ها با اجرای برجام چه می‌شود، برجام برای لغو تحریم‌ها و انتفاع اقتصادی نبوده بلکه قرار بوده تهدید امنیتی علیه ایران را برطرف کند!
یادآور می‌شود دکتر سعید جلیلی سال 98 درباره وعده اینستکس گفته بود: وعده‌های واهی مثل سازوکار اینستکس یک‌ماه، دوماه، یک‌سال شما را معطل نگه می‌دارد و بعد معلوم می‌شود این همان ترجمه ژست‌های کوچکی است که مکرون گفته بود و درنهایت سرابی بیش نیست.
نهایتاً باید از آقای ظریف پرسید غیر از اشتباهاتی مثل «اعتماد به آمریکا و اروپا و نگرفتن تضمین، عدم پیش‌بینی سازوکار اخذ حق خسارت از عهدشکنان، اجرای نامتوازن و ناهمزمان تعهدات طرفین، مبهم و نسیه بودن وعده‌های غرب در مقابل نقد و روشن بودن تعهدات ایران، قبول سازوکار ضدایرانی ماشه برای احیای خودکار تحریم‌های سازمان، لغو انگاشتن کلمه تعلیق در متن برجام، خام‌شدن در مقابل وعده اینستکس و فراموش کردن حقوق برجامی ایران و...» چه اشتباهات دیگری مرتکب شده که یکی یکی و با تأخیر به یاد خواهد آورد و با ژست دانای کلی و طلبکاری بازگو خواهد کرد.