ایرانیان جهان - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
تحلیلگران معتقدند که بعد از حملات اسرائیل، ایران ممکن است سیاست هسته‌ای خود را تغییر داده و تلاش‌های خود را برای دستیابی به بمب هسته‌ای تسریع کند.
حملات اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای و نظامی ایران، موجب شد تنش‌های منطقه‌ای به طور قابل توجهی تشدید شود و این موضوع ممکن است محاسبات تهران درباره برنامه هسته‌ای‌اش را تغییر دهد. این حملات چندین مقام ارشد نظامی و امنیتی از جمله فرمانده کل نیروهای مسلح و فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را ترور کرد.
به نوشته الجزیره، علی واعظ، مدیر بخش ایران در گروه بین‌المللی بحران، گفت: «یکی از نگرانی‌ها در حمله به تأسیسات هسته‌ای این بوده که این عقب‌نشینی‌ها ممکن است ایران را به بازسازی عملیات خود با تلاش مصمم‌تری برای به دست آوردن بازدارندگی هسته‌ای سوق دهد.»
ایران مدت‌هاست که درگیر بحث داخلی میان اصلاح‌طلبان و تندروها درباره رسیدن به توافق با آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای است.
رضا اکبری، تحلیل‌گر ایران و مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در مؤسسه گزارش‌گری جنگ و صلح، گفت: «[این حملات] احتمالاً موضع تندروها و فوق تندروها را تأیید می‌کند که می‌گفتند ایران وقت خود را برای مذاکره با غرب تلف می‌کند... آن‌ها می‌گفتند ایران هرگز نمی‌تواند از موضع ضعف و تسلیم مذاکره کند.»
مذاکرات بین ایران و آمریکا پس از اینکه دونالد ترامپ به طور یک‌جانبه در دوره اول ریاست‌جمهوری خود در سال 2018 از توافق هسته‌ای ایران با چند کشور غربی، معروف به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، خارج شد، با مشکل فقدان اعتماد مواجه شده است.
هدف برجام که توسط باراک اوباما، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، طراحی و در سال 2015 توسط شورای امنیت سازمان ملل تأیید شده بود، تحت نظر داشتن برنامه هسته‌ای ایران بود تا مطمئن شود این کشور سطح ساخت سلاح نزدیک نمی‌شود و در مقابل برخی از تحریم‌ها علیه ایران لغو شود.
اگرچه این توافق به عنوان دستاوردی دیپلماتیک تحسین شد، اما اسرائیل از آن حمایت نکرد. ده سال بعد، آمریکا و ایران ظاهراً به دنبال توافق مشابه دیگری بودند.
طرف آمریکایی ظاهراً نمی‌خواست وارد جنگ منطقه‌ای شود، در حالی که ایران به دنبال رفع تحریم‌های ضروری بود. به گفته اکبری، اما حملات اسرائیل به ایران که گفته شده ماه‌ها قبل برنامه‌ریزی شده و با تأیید آمریکا بوده، هر راه‌حل دیپلماتیکی را در کوتاه‌مدت از بین برده است. او به الجزیره گفت: «سخت است تصور کنیم که مدیریت ایران پس از این اتفاق با تندروها موافق نباشد.»
در پاسخ به حملات اسرائیل، ایران پهپادها و موشک‌های بالستیک به سمت اسرائیل شلیک کرده است که برخی اهداف زمینی را هدف قرار داده‌اند.
در گذشته، بازدارندگی ایران در برابر تجاوزات خارجی عمدتاً بر محور مقاومت متشکل از گروه‌های مسلح قدرتمند منطقه‌ای مانند حزب‌الله لبنان و سوریه تحت رهبری بشار اسد متکی بود. با این حال، توانایی حزب‌الله در جریان جنگ اخیر با اسرائیل که از سپتامبر تا نوامبر سال گذشته به طول انجامید، به طور قابل توجهی کاهش یافته است. سقوط اسد در دسامبر، که نتیجه بیش از یک دهه جنگ داخلی در سوریه بود، همچنین توانایی ایران در کمک به حزب‌الله از طریق سوریه را مختل کرد.
مایکل استیونز، کارشناس پاسخ منطقه‌ای به برنامه هسته‌ای ایران در مؤسسه سلطنتی خدمات متحد (RUSI)، یک اندیشکده دفاعی، گفت ترامپ اکنون تلاش می‌کند تا از موقعیت فعلی ایران بهره برد و از این کشور می‌خواهد تا به توافقی تن دهد که برنامه هسته‌ای خود را کنار بگذارد. او به الجزیره گفت: «واقعاً گزینه چندانی برای ایران وجود ندارد. یا تهران به مذاکره‌کنندگانش دستور می‌دهد در پرونده هسته‌ای مصالحه کنند یا محکم می‌ایستد و سایت‌های بیشتری هدف قرار می‌گیرند و ترورهای هدفمند بیشتری از مقامات ارشد انجام می‌شود.» او افزود: «در هر صورت، اگر ایران تصمیم بگیرد به سمت بمب هسته‌ای بدود، اکنون انجام این کار بسیار، بسیار دشوار خواهد بود.»
با وجود تفاوت‌های نظامی ایران در مقایسه با آمریکا و اسرائیل، تحلیلگران گفتند ایران نسبت به کنار گذاشتن برنامه هسته‌ای خود محتاط است. نگار مرتضوی، کارشناس ایران در مرکز سیاست بین‌الملل (CIP)، گفت برخی مقامات مدت‌هاست به سرنوشت معمر قذافی، رهبر سابق لیبی، اشاره می‌کنند که در سال 2003 برنامه هسته‌ای خود را کنار گذاشت تا تحریم‌های آمریکا برداشته شود.
این توافق پس از آن صورت گرفت که جرج دبلیو بوش، رئیس‌جمهور آمریکا، پس از حملات 11 سپتامبر 2001، جنگ علیه تروریسم را آغاز کرد که منجر به اشغال طولانی‌مدت عراق و افغانستان شد.
بوش در آن زمان به شرکا و دشمنان خود در منطقه هشدار داد که یا «با ما هستند یا علیه ما.»
هشت سال پس از کنار گذاشتن برنامه هسته‌ای قذافی، آمریکا از قیام دموکراسی‌خواهانه در لیبی حمایت کرد که به شورش مسلحانه و سرنگونی و مرگ قذافی انجامید.
مرتضوی توضیح داد: «سناریوی [لیبی] چیزی است که ایران به آن توجه کرده و نمی‌خواهد به آن مسیر برود.» او افزود که احتمالاً ایران از برجام خارج شده و در واکنش به حملات اسرائیل، سریعاً برنامه هسته‌ای خود را گسترش خواهد داد.
مرتضوی به الجزیره گفت: «اینکه ایران تا چه حد و چه زمانی برنامه هسته‌ای خود را گسترش خواهد داد، نامشخص است.»
بازار ![]()