ایرانیان جهان - فرهیختگان /متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
زهرا طیبی| حجت‌الاسلام صدیقی بعد از انتقادات به حضورشان در تریبون نمازجمعه به دلیل حواشی پیش‌آمده، در نامه‌ای به رهبر انقلاب استعفای خودشان را اعلام کردند. با این استعفا حجت‌الاسلام صدیقی، خودبه‌خود از ریاست ستاد امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر هم کنار می‌روند زیرا ریاست این ستاد می‌بایست با یکی از ائمه جمعه باشد. ورود قوه قضائیه به پرونده فرزند وی و رسانه‌ای شدن خبر آن، اقدام مثبتی بود که بر ضد ایده فساد سیستماتیک عمل می‌کرد، اما با توجه به حواشی‌ای که پیش‌ازاین در پرونده‌های دیگری متوجه فرزند حجت‌الاسلام صدیقی بود، این موضوع دورازذهن نبود که حضور او در نمازجمعه محل انتقاد قرار گیرد. روشن است که با قرارگرفتن افراد در جایگاهی که به لحاظ سیاسی و اجتماعی موردتوجه مردم قرار دارد، انتظار آن است که دقت و نظارت دقیق‌تری روی خانواده‌های‌شان اعمال شود و در صورت وقوع خطا، دور از انتظار نیست که مسئولیت انجام این اقدامات متوجه همان افراد نیز شود. در واقعیت نیز همین اتفاق رخ داد، برداشت افکار عمومی این بود که حضور حجت‌الاسلام صدیقی در اولین نمازجمعه بعد از پایان جنگ، ضد انسجام ملی ایجادشده در جامعه عمل خواهد کرد، درحالی‌که برگزاری اولین نمازجمعه بعد از جنگ هم به لحاظ اثر رسانه‌ای و سیاسی، حائز توجه است حضور او این شائبه را ایجاد می‌کرد که توجهی برای جلب و حفظ اعتماد عمومی وجود ندارد. روز یکشنبه اما نهایتاً حجت‌الاسلام صدیقی با ارسال نامه‌ای به رهبر انقلاب، خواستار معاف شدن از اقامه نمازجمعه به سبب «تمایل برای تمرکز بر کار‌های علمی و تدریسی و تبلیغی» شدند. رهبر انقلاب نیز با درخواست استعفای او موافقت کردند. فارغ از اینکه علل تصمیم حجت‌الاسلام صدیقی چه بوده است، این استعفا را می‌توان به فال نیک گرفت و آن را تلاشی برای رفع یکی از دغدغه‌های انتقادی بخشی از افکار عمومی دانست.
بهانه‌سازی برای تضعیف انسجام اجتماعی
اواسط خردادماه بود که قوه قضائیه خبر بازداشت عروس و فرزند حجت‌الاسلام صدیقی را اعلام کرد. سخنگوی قوه قضائیه به این موضوع هم اشاره کرد که حجت‌الاسلام صدیقی، در واکنش به این خبر اعلام کردند تابع قانون هستند و حتی حاضرند در فرایند پرونده کمک‌های لازم را انجام دهند. علاوه‌برآن در یک برهه کوتاه در نمازجمعه‌ها نیز حضور پیدا نکردند، اما باتوجه‌به حواشی‌ای که پیش‌ازاین در مورد برخی پرونده‌های مرتبط با حجت‌الاسلام صدیقی ایجاد شده بود و پاسخ دقیقی هم به افکار عمومی داده نشد، انتشار این خبر نیز افکار عمومی را نسبت به این مسائل حساس کرده بود. بااین‌همه بعد از پایان جنگ و در اولین نماز جمعه‌ای که برگزار شد، اعلام خبر حضور حجت‌الاسلام صدیقی به‌عنوان خطیب جمعه، باز هم واکنش منفی را در فضای رسانه‌ای و در میان مردم ایجاد کرد. انتقاد‌ها بیشتر با این محور بیان می‌شد که در شرایطی که تجاوز صهیونیست‌ها انسجام اجتماعی در جامعه ایجاد کرده و شکاف‌ها را کم‌رنگ کرده است، حضور او در نمازجمعه درحالی‌که افکار عمومی باتوجه‌به حواشی حساسیت‌هایی به او دارند، باز هم شکاف‌های اجتماعی را زنده می‌کند و نارضایتی را در میان مردم و طبقات اجتماعی زنده می‌کند، نکته مهم‌تر آنکه بهانه‌ای به کارگزاران فارسی‌زبان موساد می‌دهد تا با استفاده از نارضایتی ایجادشده بازهم احساساتی منفی به جامعه ایرانی القا کنند و برای تضعیف انسجام اجتماعی گام بردارند.
گامی مثبت برای صیانت از امر ملی
بعد از انتقادات، حجت‌الاسلام صدیقی نهایتاً از امامت جمعه تهران استعفا دادند. اگرچه در متن نامه علت استعفا را تمرکز بر کار‌های علمی و تبلیغی اعلام کردند؛ اما ماجرای پرونده فرزند او و واکنش منفی‌ای که افکار عمومی به این ماجرا نشان داد، روشن‌ترین علت استعفای او بود. اما نکته مهم‌تر آن است که این اقدام اثرات مثبتی را در فضای افکار عمومی داخل کشور ایجاد خواهد کرد. در وهله اول بهانه را از رسانه‌های فارسی‌زبانی که به دنبال تضعیف انسجام اجتماعی هستند، می‌گیرد و اتفاقاً به نفع امر ملی عمل خواهد کرد. این خداحافظی در کنار پیگیری قضایی پرونده فرزند او این احساس را به افکار عمومی منتقل می‌کند که نظام حکمرانی نسبت به مسائلی همچون فساد آقا‌زاده‌ها با مماشات برخورد نکرده و در وهله بعدی نیز نسبت به حساسیت‌های اجتماعی مردم، بی‌تفاوت نخواهد بود. در فضایی که دشمنان صهیونیستی از هر بهانه‌ای برای چندپاره و قطبی کردن جامعه استفاده می‌کنند و کوچک‌ترین اتفاق نیز می‌تواند تبدیل به بحرانی بزرگ شود، بهتر آن است که جلوی بحران و شبه‌بحران‌ها از ابتدا گرفته شود و ضمن مواجهه‌ای عاقلانه و هوشمندانه با این قبیل موضوعات، اساساً خوراکی در اختیار پروژه‌بگیران صهیونیستی قرار نگیرد. طبیعتاً یک اتفاق مثل خداحافظی حجت‌الاسلام صدیقی به‌تنهایی نمی‌تواند نارضایتی‌های ایجادشده در جامعه را از میان ببرد و اعتماد عمومی را افزایش دهد، اما توالی و تکرار اقداماتی که حکایت از توجه به نگاه و واکنش افکار عمومی به تصمیم‌گیری‌ها است، می‌تواند به‌مرور این احساس اطمینان را در طبقات مختلف جامعه ایجاد کند که کلان‌مسئله‌ها و دغدغه‌های آن‌ها در دام تعارفات و ملاحظات سیاسی و مصلحت‌نمایی‌ها نمی‌افتد و اصل بر جلب‌اعتماد مردم است. توجه به همین مسئله ضمن آنکه انسجام اجتماعی به‌وجود‌آمده بعد از جنگ را حفظ و تقویت می‌کند امکان قطبی شدن جامعه به حدی که منجر به فروپاشی آن شود را به صفر می‌رساند، موضوعی که نه‌تنها در شرایط جنگی بلکه بعد از عبور آن اثرات مثبتی در فضای سیاسی و اجتماعی جامعه می‌گذارد.
اقدامی مثبت اما دیرهنگام
البته نباید از این موضوع نیز غفلت کرد که بهترین زمان برای‌آنکه هم اثر این اقدام در افکار عمومی بیشتر شود و هم بهانه را از قطبی‌سازان بگیرد، بعد از اعلام خبر رسمی بازداشت فرزند حجت‌الاسلام صدیقی بود. انجام این اقدام در آن برهه زمانی علاوه بر اینکه اثبات می‌کرد که اجازه نخواهد داد به‌خاطر یک خطا هزینه‌هایی متوجه نظام حکمرانی شود، متقابلاً نیز این احساس را منتقل می‌کرد که دستگاه حکمرانی در مواجهه با فساد و خطا، درگیر مماشات نمی‌شود و با اصل یکسانی قانون برای همه افراد ورود خواهد کرد. اگرچه این اقدام دیرهنگام و با تأخیری دوماهه و بعد از اوج پیداکردن انتقادات انجام شد، اما همچنان می‌توان اثرات مثبت آن را در جامعه دید. جدای از این موارد نکته مهم‌تر آن است که این خداحافظی می‌تواند مقدمه‌ای برای بازسازی و تقویت جایگاه نمازجمعه در فضای اجتماعی و رسانه‌ای شود، تقویت این جایگاه زمینه بهره‌مندی از ظرفیت نمازجمعه را فراهم می‌کند. همچنین منجر به افزایش اثرات مثبت آن در طبقات مختلف جامعه می‌شود.
بازار ![]()