ایرانیان جهان - ایسنا /بحران خاموشی‌ها در تابستان 1404 به یکی از جدی‌ترین چالش‌های زندگی روزمره و تولید در کشور تبدیل شد؛ هرچند وزیر نیرو وعده پایان قطعی‌ها را داده، اما تحقق پیش‌بینی‌ها درباره عبور از بحران برق همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
آمارها نشان می‌دهد ناترازی برق که نخستین بار در سال 1397 بروز یافت، در سال 1403 به اوج خود رسید و فاصله میان تولید و مصرف برق به حدود 20 هزار مگاوات افزایش یافت؛ رقمی که موجب کاهش ظرفیت تولید، فرسودگی تجهیزات و فشار بیشتر بر شبکه برق کشور شده است. علاوه بر این، رشد مصرف برق در سال گذشته بیش از 8 درصد بوده که فشار مضاعفی بر تأمین انرژی وارد کرده است.
البته آنطور که وزیر نیرو به‌تازگی اعلام کرده ناترازی برق کشور امسال با کاهش 5000 مگاواتی نسبت به سال گذشته همراه بود و به عدد 14 هزار و 919 مگاوات رسید. اما شرایط خاموشی‌ها امسال نسبت به سال‌های گذشته بدتر بود، تاجایی‌که بسیاری از شهرها و استان‌های کشور با خاموشی‌های طولانی‌مدت روبه‌رو شدند؛ قطعی‌هایی که در برخی مناطق به حدود چهار ساعت در روز رسید و نارضایتی مشترکان را در پی داشت. این در حالی است که بر اساس برنامه‌ریزی‌های قبلی، انتظار می‌رفت با عبور از اوج مصرف برق در مردادماه، مشکل خاموشی‌ها تا نیمه شهریور برطرف شود.
بازار ![]()
وزیر نیرو وعده داده است که با عبور از پیک مصرف، خاموشی‌ها به‌زودی پایان خواهد یافت؛ البته با پایان پیک و رسیدن به نیمه شهریورماه و پایان پیک، خاموشی‌ها همچنان ادامه دارد.
گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد که ریشه اصلی بحران، ناترازی شدید میان تولید و مصرف برق و کمبود سرمایه‌گذاری در این حوزه است. در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی، گزارش کمیسیون انرژی درباره خاموشی‌های گسترده تابستان 1404 قرائت شد و بر اساس آن، مهم‌ترین عامل بروز این شرایط، مشکلات اقتصادی و عدم تأمین منابع مالی کافی برای توسعه زیرساخت‌های برق و آب عنوان شد.
کارشناسان تأکید می‌کنند که ادامه این روند می‌تواند در سال‌های آینده شرایط را پیچیده‌تر کند، زیرا با توسعه صنایع نوین، فناوری‌های پیشرفته و گسترش استفاده از هوش مصنوعی، تقاضا برای برق به شکل قابل توجهی افزایش خواهد یافت. در چنین شرایطی، اتکا به روش‌های سنتی تولید انرژی پاسخگوی نیاز کشور نخواهد بود.
کشورهای پیشرو در حال حرکت به سمت افزایش راندمان نیروگاه‌ها، تکمیل چرخه‌های ترکیبی و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر هستند و این مسیر می‌تواند الگوی آینده صنعت برق ایران باشد.
در کنار ناترازی تولید و مصرف، چالش تأمین سوخت نیروگاه‌ها نیز در سال گذشته مشکلات جدی ایجاد کرد؛ کمبود سوخت برنامه‌ریزی برای تعمیرات اساسی را مختل کرده و باعث کاهش راندمان و آسیب به تجهیزات شد. همچنین خشکسالی‌های مکرر و کاهش 40 درصدی تولید نیروگاه‌های برق‌آبی، تأمین پایدار برق را بیش از پیش دشوار کرده است.
مساله ناترازی انرژی موجب ورود سازمان بازرسی کشور نیز شده است رئیس سازمان بازرسی کل کشور از ورود این سازمان به بررسی کوتاهی‌های گذشته در حوزه تأمین انرژی خبر داد و گفت: برنامه‌های دولت قبل و دولت چهاردهم و طرح‌های دستگاه‌های مسئول، از جمله وزارت نیرو، دریافت شده تا دلایل ناترازی انرژی مشخص شود.
با وجود وعده‌های مطرح‌شده برای پایان خاموشی‌ها، واقعیت این است که بحران برق در کشور تنها با عبور از پیک مصرف تابستان حل نخواهد شد. حجم بالای ناترازی، کمبود سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، فرسودگی تجهیزات و کاهش تولید نیروگاه‌های برق‌آبی نشان می‌دهد که حل ریشه‌ای مشکل نیازمند اصلاح ساختار اقتصادی، توسعه نیروگاه‌های نوین و مدیریت بهینه مصرف و از همه مهم‌تر مدیریت درست انرژی است.
کارشناسان تأکید می‌کنند که بدون تغییر جدی در رویکرد تأمین و توزیع انرژی، خطر تکرار خاموشی‌های گسترده در سال‌های آینده همچنان جدی است. از این رو، پایان دائم خاموشی‌ها بیش از هر زمان دیگری به تصمیم‌های راهبردی، جذب سرمایه و استفاده از فناوری‌های نوین وابسته است؛ مسیری که اگر امروز آغاز نشود، ممکن است تابستان‌های آینده را نیز با بحران قطعی برق بیشتر روبه‌رو کند.