ایرانیان جهان - خراسان / «ابتکاری که باید به مقصد برسد» عنوان یادداشت روز در روزنامه خراسان به قلم حجت گنابادی‌نژاد است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
ابتکار عمل مدیریت استان در برگزاری نشست دیپلماسی استانی را باید اقدامی هوشمندانه و امیدبخش دانست. این حرکت از چند مزیت مهم برخوردار است: نخست، اهتمام شخص استاندار در پیشبرد آن؛ دوم، همراهی دو وزارتخانه کلیدی امور خارجه و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و سوم، حمایت و توجه رئیس محترم مجلس شورای اسلامی به نمایندگی از قوه مقننه. همین سه مؤلفه، پایه‌های موفقیت این ابتکار را نوید می‌دهند.
این اتفاق در زمانی روی داده است که جریان حکمرانی کشور، سال‌هاست در چنبره تمرکزگرایی شدید گرفتار آمده؛ هیولایی که بسیاری از روزنه‌های تعالی و نوآوری را بسته و امکان نقش‌آفرینی مناطق و استان‌ها را محدود کرده است. از سوی دیگر، تجربه نشان داده که هرگاه سخن از «دیپلماسی» به میان آمده، نگاه غالب به آن صرفاً در سطح ساختارهای کلان کشور مانند وزارت امور خارجه، شورای راهبردی روابط خارجی یا شورای عالی امنیت ملی محدود مانده است.
در چنین فضایی، دیپلماسی استانی می‌تواند نشانه‌ای از امید باشد؛ امیدی برای عبور از تمرکزگرایی و ایجاد بستری که استان‌ها نیز بتوانند با رعایت چارچوب‌ها و قواعد ملی، در عرصه دیپلماسی و تعاملات بین‌المللی نقش‌آفرین شوند. از این‌رو، به همه بانیان و حامیان این حرکت، باید صمیمانه خداقوت گفت.
با این حال، نکته مهم‌تر از برگزاری این نشست، عملیاتی‌سازی این ظرفیت است. اگر گام‌های بعدی به‌درستی برداشته نشود، این همایش نیز صرفاً به فهرست همایش‌های بی‌ثمر کشور افزوده خواهد شد و به یک حرکت نمایشی تقلیل می‌یابد.
بازار ![]()
اولویت‌های پیش‌رو در دیپلماسی استانی
1. زیارت؛ مزیت محوری خراسان
اگر قرار است دیپلماسی استانی در خراسان رضوی معنا و تحقق یابد، بی‌تردید باید بر مزیت راهبردی زیارت استوار باشد. این سرمایه عظیم، گنجی است که اگر درک عمیق و هوشمندانه‌ای از آن در سطوح مدیریتی و سیاسی شکل گیرد، نه تنها خراسان را، بلکه می‌تواند کل کشور را در مسیر رشد و تعالی جامع قرار دهد. با این حال باید اذعان کرد که این ظرفیت تا امروز آن‌گونه که باید، شناخته و به‌کار گرفته نشده است.
2. فرهنگ، علم و ادب؛ ثمره زیارت و سرمایه تمدنی خراسان
از برکات بارگاه منور رضوی، شکوفایی کم‌نظیر فرهنگ، علم و ادب در این سرزمین است. وجود دومین حوزه علمیه بزرگ جهان تشیع، دومین قطب دانشگاهی کشور، پایگاه برجسته قرآن کریم و مهد شعر و ادب فارسی، در کنار ظرفیت‌های فراوانی همچون چاپ و نشر، صنایع دستی و گردشگری سلامت، همه گواه این حقیقت‌اند.
با این وصف، پرسش مهمی که باید از متولیان دیپلماسی استانی پرسید، این است که: چه جایگاهی برای این مزیت‌های فرهنگی و علمی در طرح دیپلماسی استانی دیده شده است؟ غیبت وزرای علوم، فرهنگ و ارشاد اسلامی، بهداشت و درمان و آموزش پزشکی و نیز مدیران حوزه علمیه در نشست اخیر، نگرانی از آن را ایجاد می‌کند که مسیر دیپلماسی استانی به بیراهه رود یا در همان گام‌های نخست متوقف شود.
3. شناسایی شبکه مسائل و موانع موجود
سال‌هاست که ظرفیت‌های عظیم بین الملل خراسان در حوزه‌های مختلف به دلیل موانع ساختاری، بوروکراتیک و گاه بی‌توجهی‌ها، متوقف مانده یا به یأس بدل شده است. یکی از اولویت‌های اساسی دیپلماسی استانی، باید احصا و تحلیل دقیق این شبکه مسائل و موانع باشد تا بر اساس آن، برنامه‌ای عملی، هدفمند و کارآمد طراحی و اجرا شود؛ مشکلات شبکه بانکی و مبادلات مالی، موانع گمرکی، ضعف های موجود در ناوگان حمل و نقل، تصمیمات لحظه ای و عارضه های گسترده، ضعف جدی در عدم اشراف و بهره مندی از مزیت های کشورهای همسایه، سایه افکندن نگاه های حاشیه ای بر مسئله های اصلی.
در پایان، دیپلماسی استانی را می‌توان فرصتی طلایی دانست برای بازگرداندن نقش استان‌ها در توسعه ملی و بازتعریف تعاملات فرهنگی، اقتصادی و بین‌المللی از سطح محلی تا جهانی. اما تحقق این آرمان، جز با برنامه‌ریزی دقیق، نگاه راهبردی و پیگیری مستمر ممکن نخواهد بود.