ایرانیان جهان - تسنیم / مصوبه دولت برای واردات کالاهای اساسی بدون منشأ ارز، عملاً واردات با ارز آزاد را مجاز کرده و زمینه جهش دوباره قیمت برنج، روغن، گوشت، مرغ و حبوبات را فراهم کرده است؛ تصمیمی که فشار معیشتی را تشدید می‌کند.
بررسی داده‌های رسمی مرکز آمار نشان می‌دهد که مصوبه اخیر هیئت وزیران مبنی بر آزادسازی واردات کالاهای اساسی از استان‌های مرزی بدون اعلام منشأ ارز، زمینه افزایش قابل‌توجه قیمت اقلام حیاتی خانوار را فراهم کرده است.
بر اساس مصوبه شماره 145422 مورخ 1 آذر 1404 هیئت وزیران، واردات برنج خارجی، روغن نباتی، گوشت قرمز، جو، ذرت، کنجاله و حبوبات بدون تعیین منشأ ارز مجاز اعلام شده است؛ تصمیمی که به‌تعبیر کارشناسان یعنی امکان واردات با ارز بازار آزاد قاچاق با نرخ بالای 100 هزار تومان.
مطابق داده‌های ثبت‌شده در این گزارش، قیمت کالاهای اساسی در فروردین 1404 نسبت به سال قبل رشد شدید داشته است و این روند با سیاست جدید دولت تشدید خواهد شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت برنج خارجی پس از حذف ارز 28500 از 59500 تومان به 81600 تومان رسید و اکنون پیش‌بینی می‌شود با نرخ واردات 100هزارتومانی افزایشی دوباره رقم بخورد.
روغن مایع با وجود ادامه تخصیص ارز ترجیحی برای روغن خام، تحت تأثیر افزایش نرخ ارز نیما از 40 به 70 هزار تومان، از 63100 به 73900 تومان رسیده است، همچنین گوشت گوسفند در میادین تره‌بار با جهشی چشم‌گیر از 592 هزار به حدود 792 هزار تومان رسیده است و گوشت گوساله نیز وضع مشابهی دارد.
حبوبات که از ابتدای سال از شمول ارز 28500 خارج شده‌اند، به‌دلیل تبدیل ارز ترجیحی به نرخ نیمایی و سپس آزاد، افزایش‌هایی بی‌سابقه داشته‌اند؛ به‌طور مثال لوبیاچیتی از 99500 به 265500 تومان رسیده است.
این گزارش تأکید می‌کند که حباب قیمتی لوبیاچیتی ناشی از جایگزینی گوشت با حبوبات در سبد مصرفی مردم است و حتی با واردات کافی نیز قیمت واقعی این محصول باید همچنان بالای 270 هزار تومان باشد.
در جدول زیر که توسط حسین صمصامی تدوین و تنظیم شده است، پیش‌بینی قیمت آتی اقلام اساسی از جمله قند، شکر، روغن مایع، گوشت گوسفند، گوساله، شیر، کره ، تخم‌مرغ، پنیر، نخود، لوبیاچیتی، عدس، لپه، لوبیاقرمز، نوشابه گازدار، شیرینی خشک و برنج خارجی با مصوبه جدید دولت آمده است:
بازار
هشدار صریح درباره تبعات مصوبه جدید: تورم معیشتی، فساد و نارضایتی اجتماعی
با استناد به تحلیل حسین صمصامی، آمده است:
1 ـ واردات بدون منشأ ارز عملاً به‌معنای تأمین کالا با ارز قاچاق و عرضه آن در بازار داخلی خواهد بود.
2 ـ این روند موجب جهش قیمت‌ها در سفره مردم و تشدید نارضایتی اجتماعی می‌شود.
3 ـ بخش قابل‌توجهی از نهاده‌های دامی (جو، ذرت، کنجاله) که تاکنون بخشی از آن با ارز 28500 تأمین می‌شد، با افزایش نرخ ارز مبادله‌ای و آزاد، افزایش جدیدی در قیمت گوشت، مرغ، لبنیات و تخم‌مرغ ایجاد خواهد کرد.
4 ـ تغییر نرخ‌ها در تولید شیرینی، نوشابه، سس و سایر اقلام وابسته نیز تحت تأثیر گرانی شکر و ملزومات جانبی قرار خواهد گرفت.
صمصامی هشدار داده است که گذشته نشان می‌دهد حذف تدریجی ارز ترجیحی (مانند خروج شکر و قند از شمول 28500 در پایان 1402) به‌صورت مستقیم منجر به گرانی این اقلام می‌شود و مصوبه اخیر، همان مسیر را با شدت بیشتری تکرار خواهد کرد.
جهش دوباره قیمت‌ها با ورود کالاهای اساسی با ارز 100هزارتومانی
خلاصه تحلیل این گزارش نشان می‌دهد که با آزادسازی واردات بدون منشأ ارز، نرخ واردات کالاهای اساسی عملاً به نرخ آزاد قاچاق (بیش از 100 هزار تومان) متصل می‌شود. این سیاست موج جدیدی از گرانی در برنج، روغن، گوشت، مرغ، لبنیات، تخم‌مرغ، حبوبات، شکر و حتی محصولات فرآوری‌شده ایجاد خواهد کرد.
همچنین زنجیره تأمین و توزیع نیز به‌دلیل افزایش هزینه‌ها و کاهش نظارت آسیب‌پذیرتر خواهد شد. به‌گفته کارشناسان، این سیاست در عمل اثر حمایتی ارز 28500 را خنثی می‌کند و فشار سنگینی بر معیشت خانوارها وارد خواهد کرد.