بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
سارا معصومی/ شامگاه یکشنبه 5 سپتامبر 2021، دقیقا چهار روز مانده به بیستمین سالگرد ترور احمدشاه‌مسعود، همراه قدیمی او فهیم دشتی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی در پنجشیر افغانستان در جدال نابرابر با شبه‌نظامیان طالبان و حامیان خارجی آنها شهید شد. حوالی ساعت 23 بود که برخی منابع غیررسمی در فضای مجازی برای نخستین‌بار خبر شهادت فهیم دشتی را منتشر کردند. دقایقی پس از انتشار این خبر، صفحه توییتر منسوب به سخنگوی «جبهه مقاومت ملی» افغانستان به‌روزرسانی و این اتفاق باعث تشکیک در خبر اولیه شد. در نهایت بامداد دوشنبه جبهه مقاومت ملی نیز خبر شهادت فهیم دشتی به همراه یک تن دیگر از اعضای این جبهه در پنجشیر را تایید کرد و نوشته احمدمسعود در اینستاگرام در یادبود فهیم دشتی حجت را بر رسانه‌ها تمام کرد. به گفته منابع خبری، به همراه فهیم دشتی سخنگوی جبهه مقاومت ملی، ژنرال عبدالودود زره، خواهرزاده‌ احمدشاه ‌مسعود نیز شهید شد. 
احمدمسعود پسر احمدشاه مسعود در اینستاگرام با اشاره به مجاهدت‌های فهیم دشتی نوشت: «فهیم دشتی» در حمله به احمدشاه مسعود چشمش آسیب دید و در حمله دیگر به پنجشیر جانش را از دست داد.» فهیم دشتی در جریان حمله دو مهاجم انتحاری به احمدشاه‌مسعود در سال 2001 زخمی شده بود. فهیم دشتی که خواهرزاده عبدالله عبدالله بود از سال «1371» در نشریه که قهرمان ملی احمد‌شاه‌مسعود به نام «هفته‌نامه کابل» بنیانگذاری کرده بود، فعالیت رسانه خود را آغاز کرد. او به مدت بیش از یک دهه پس از سقوط دور اول طالبان، آن نشریه را به عنوان نشریه نمونه در کشور منتشر ‌کرده و کتاب‌های متعددی را درباره افغانستان نگاشته است. 
همزمان با انتشار خبر شهادت اعضای جبهه مقاومت ملی، گزارش‌هایی درباره تشدید حملات طالبان علیه مواضع جبهه مقاومت ملی در دره پنجشیر منتشر شد و در نهایت بامداد روز گذشته تصویر منتشرشده از شبه‌نظامیان طالبان مقابل ساختمان استانداری پنجشیر و پرچم سفید این گروه در چند قدیمی تصویر بزرگی از احمدشاه‌مسعود، خبر سقوط پنجشیر را تایید کرد. درحالی‌که علی میثم نظری، از سخنگویان جبهه مقاومت، حملات یکشنبه شب به پنجشیر را «نسل‌کشی» توصیف کرد اما در تمام ساعات منتهی به شهادت و سپس سقوط پنجشیر، جهان در برابر یورش نظامی طالبان و دخالت نظامی منتسب به پاکستان در افغانستان سکوت اختیار کرد. همزمانی سفر رییس ‌آی‌اس‌آی پاکستان به افغانستان و دیدار با مقام‌های طالبان به گمانه‌زنی‌ها درباره نقش پاکستان در سقوط پنجشیر دامن زد و البته برخی مقام‌های افغانستان از جمله نصیر اندیشه، سفیر افغانستان در دفتر اروپایی سازمان ملل متحد در ژنو هم در پیامی در توییتر هلیکوپترهای نظامی پاکستان را به شرکت داشتن در این حملات متهم کرد. 
سخنگوی طالبان: جنگ در افغانستان به پایان رسید
صبح روز گذشته، «ذبیح‌الله مجاهد»، سخنگوی طالبان با انتشار اطلاعیه‌ای از سقوط کامل پنجشیر خبر داده و گفت: آخرین تلاش‌ها برای امنیت کامل در کشور نتیجه داده و ولایت پنجشیر تحت کنترل کامل طالبان قرار گرفته است. برخی از رهبران جبهه پنجشیر شکست خورده و مابقی از منطقه متواری شدند. طالبان به مردم ولایت پنجشیر اطمینان می‌دهد که علیه آنها تبعیضی صورت نخواهد گرفت.
ذبیح‌الله مجاهد، به انتشار این بیانیه درباره پنجشیر بسنده نکرد و صبح روز گذشته در نشست خبری در کابل ادعاها درباره شکست جبهه مقاومت را تکرار کرد و گفت: جنگ در افغانستان به پایان رسیده است؛ اکنون باهم برای بازسازی کشور همکاری می‌کنیم. مردمی که در دره افتخارآمیز پنجشیر زندگی می‌کنند جزو لاینفک کشور ما هستند. آنها برادران ما هستند. هیچ تعصبی علیه آنها وجود ندارد. همه حقوقی که سایر هموطنان ما دارند، مردم پنجشیر نیز از آن برخوردارند. همه مقامات از خود پنجشیر انتخاب خواهند شد. اگر مردم پنجشیر در چند روز گذشته به دلیل اختلال در خدمات تلفن و بسته شدن جاده‌ها آسیب دیده‌اند، از این بابت بسیار متاسفیم، این نیز به خاطر کسانی بود که می‌خواستند پنجشیر را به کانون فتنه تبدیل کنند.
مجاهد در بخش دیگری از سخنانش ادعا کرد که طالبان به دنبال حل مساله پنجشیر از طریق مذاکره و تفاهم بوده اما طرف مقابل نپذیرفته و طالبان چاره‌ای جز حل مساله از طریق نظامی نداشتند. این ادعا در حالی مطرح شد که احمدمسعود ساعاتی پیش از تشدید حملات طالبان به پنجشیر و شهادت اعضای جبهه مقاومت برای توقف درگیری و گفت‌وگو با طالبان اعلام آمادگی کرده ‌بود. 
مجاهد در بخش دیگری از سخنانش گفت: کسانی که کنترل پنجشیر را در دست داشتند «در حال حاضر مفقود هستند. افغانستان خانه این افراد است و در صورتی که بخواهند، می‌توانند به این کشور بازگردند. سلاح‌هایی که در پنجشیر توسط طالبان توقیف شده به انبار سلاح‌های افغانستان افزوده می‌شود. امرالله صالح، معاون رییس‌جمهور سابق افغانستان کشور را ترک و به تاجیکستان فرار کرده است.
صالح پس از سقوط دولت مرکزی در کابل به پنجشیر رفته و به جبهه مبارزان پنجشیر پیوسته بود. او دو روز پیش در ویدیویی که منتشر کرد، گفت که افغانستان را ترک نکرده است و روز گذشته نیز در واکنش به ادعاهای مجاهد تاکید کرد که هنوز در افغانستان حضور دارد. 
سخنگوی طالبان درباره تشکیل دولت جدید افغانستان نیز گفت: مقدمات بیشتری برای اعلام دولت انجام شده است، فقط کارهای فنی باقی مانده است، ما نیز عجله داریم. در چند روز آینده شاهد اعلام دولت خواهیم بود. احتمالا دولت فعلا یک دولت موقت خواهد بود و امکان اصلاح، تغییر و سایر مراحل اساسی را فراهم خواهد کرد. فعلا انتخابات در پیش نیست. دولت بعدی تصمیم می‌گیرد که روند بعدی چگونه پیش خواهد رفت.
مجاهد مدعی شد که طالبان اجازه تظاهرات و اعتراضات از جمله تظاهرات زنان را می‌دهد اما روزهای گذشته خبرهایی از برخورد نیروهای طالبان با معترضان زن در کابل حکایت داشت و حتی خبرهایی مبنی بر کشته شدن یک پلیس زن افغان توسط طالبان منتشر شد. 
درخواست احمدمسعود از مردم افغانستان: قیام کنید
همزمان با شهادت فهیم دشتی که همواره در کنار احمدمسعود دیده شده بود، نگرانی‌ها درباره سلامت مسعود افزایش یافت که صبح روز گذشته دفتر «امر‌الله صالح» به پایگاه خبری الشرق خبر داد که «احمدمسعود» فرمانده جبهه مدافعان پنجشیر در جایی امن در داخل پنجشیر قرار دارد. ساعتی بعد «احمد مسعود» در یک پیام صوتی از مردم خواست که در گوشه گوشه افغانستان علیه طالبان قیام کنند. 
او در این پیام گفت: ما با استقبال از اعلامیه علمای دین، از طالبان خواسته بودیم جنگ را متوقف کنند و اختلافات از راه گفت‌وگو حل شود. اما طالبان برخلاف تصمیم عالمان دین پس از اعلامیه جبهه پنجشیر با تمام قوا حمله کردند و چهره واقعی خود را نشان دادند که هیچ اعتقادی به دین و تصمیم علما و همچنین اتحاد ندارند. طالبان تغییر نکرده است. جامعه جهانی و کشورهای همسایه در قبال جنایتی که در افغانستان راه افتاده، سکوت نکنند و چشم مردم افغانستان به رفتار آنان دوخته شده است.احمدمسعود در ادامه گفت که نیروهای وی در نقاط مختلف این ولایت حضور داشته و به جنگ علیه طالبان ادامه خواهند داد. وی تاکید کرد که به زودی سخنگوی جدید برای جبهه پنجشیر معرفی خواهد شد. 
انتقاد تند سخنگوی وزارت خارجه از حمله طالبان به پنجشیر
تحولات دو هفته اخیر در پنجشیر که عملا به حصر این منطقه منتهی شده بود صدای اعتراض افکار عمومی در افغانستان و ایران را نسبت به بی‌عملی کشورهای همسایه افغانستان بلند کرده بود. با شهادت فهیم دشتی و سقوط پنجشیر این اعتراض‌ها حداقل در فضای مجازی شدت بیشتری پیدا کرد و کاربران ایرانی با اشاره به سابقه حمایت جمهوری اسلامی ایران از شهید احمدشاه‌مسعود فقید و رابطه نزدیک او با سردار شهید حاج قاسم سلیمانی از آنچه بی‌عملی تهران در قبال تحولات افغانستان خواندند، انتقاد کردند. 
صبح روز گذشته، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی دستگاه دیپلماسی در نشست خبری با خبرنگاران که به شکل آنلاین برگزار شد با پرسش‌های متعددی درباره نگاه ایران به تحولات پنجشیر روبه‌رو شد. به گزارش خبرگزاری فارس، خطیب‌زاده در پاسخ به سوالی درباره دخالت نظامی پاکستان در تحولات افغانستان و حملات اخیر در پنجشیر و اخبار منتشرشده مبنی بر اینکه برخی از رهبران این منطقه توسط پهپادهای پاکستانی کشته (شهید) شده و پاکستان شب گذشته به صورت مستقیم و غیرمستقیم در حملات طالبان علیه مردم پنجشیر دخالت داشته است، گفت: اخباری که از پنجشیر می‌رسد، اخبار نگران‌کننده‌ای است. حملات شامگاه یکشنبه به اشد وجه محکوم است. شهادت رهبران افغانستانی مایه تاسف و تاثر عمیق است.
او با بیان اینکه دخالت خارجی را در دست بررسی داریم و باید حتما بررسی شود، افزود: تاریخ افغانستان نشان داده مداخله خارجی اعم از مستقیم و غیرمستقیم نتیجه‌ای جز شکست برای نیروی متجاوز نداشته و مردم افغانستان استقلال‌طلب و غیور هستند و قطعا هرگونه مداخله خارجی محکوم است. موضوع پنجشیر باید از طریق گفت‌وگو و با وساطت و حضور تمامی بزرگان افغانستان حل شود. هیچ طرفی نباید اجازه بدهد این مسیر به برادرکشی ختم شود. طالبان هم به تعهدات خودش ذیل حقوق بین‌الملل و به تعهدات خودش هر آنچه گفته، پایبند باشد. گرسنگی دادن به مردم پنجشیر و محاصره منطقه پنجشیر و قطع آب و برق این منطقه آنچنان که به ما گزارش داده شده، مایه نگرانی است. حقوق بشردوستانه ذیل حقوق بین‌الملل باید رعایت شود. جمهوری اسلامی ایران تمامی مساعی و همت خودش را به کار می‌گیرد که به پایان آلام مردم افغانستان و تشکیل دولت فراگیر در افغانستان که بازتاب‌دهنده ترکیب قومیتی و جمعیتی این کشور باشد، کمک کند. این خواست و اراده مردم است که نهایتا باید محقق شود و آینده افغانستان را مشخص کند، نه دخالت خارجی و نه هیچ طرح و توطئه دیگری. قطعا صلح پایدار تنها از مسیر گفت‌وگوهای بین‌الافغانی بین همه گروه‌ها می‌گذرد. تذکر جدی می‌دهم که تمامی خطوط قرمز و تعهدات ذیل حقوق بین‌الملل رعایت شود. سخنگوی وزارت خارجه یادآور شد: نهادهای بین‌المللی در کنار کشورهای منطقه وظیفه جدی دارند صلح و آرامش را در افغانستان تضمین کنند. با کمک‌ تمامی گروه‌های افغانستانی کمک می‌کنیم صلح پایدار در افغانستان برقرار شود. همان‌طورکه مقام معظم رهبری فرمودند این رفتار دولت آتی و رفتار گروه‌هایی که در قدرت قرار می‌گیرند، است که نوع رفتار جمهوری اسلامی ایران و کشورهای بین‌المللی و عرصه بین‌الملل را مشخص می‌کند و هرگونه آنها رفتار و هر چقدر مسوولانه رفتار کنند قطعا پاسخ درست‌تری را از کشورهای همسایه و به ویژه جمهوری اسلامی ایران و نظام بین‌الملل خواهند گرفت. سخنگوی وزارت خارجه درباره برخی اظهارات مطرح‌شده مبنی بر اینکه ایران تلاشی در خصوص افغانستان انجام نداده است نیز گفت: ایران آشکار و غیرآشکار تحولات افغانستان را در سطوح مختلف پیگیری کرده است و در سطوح مختلف در تماس هستیم. نماینده ویژه ما با طرف‌های مختلف در افغانستان در تماس بوده است. حسین امیرعبداللهیان شب یکشنبه با عبدالله عبدالله گفت‌وگو داشته است. طرح ایران برای گفت‌وگوهای فراگیر در افغانستان یک دور آن برگزار شده و آمادگی داشتیم یک دور دیگر هم برگزار کنیم. اینکه به راه‌حل مرضی‌الطرفین برسیم سیاست اصولی ایران بوده است، اینکه از برادرکشی اجتناب و حقوق اولیه افغانستان رعایت شود. همه آنها که شاهد هستند به نقش کلیدی ایران اذعان دارند و می‌دانند ایران چه کرده و می‌کند.
همزمان با تحولات در پنجشیر و اعتراض شدید‌اللحن ایران، الجزیره به نقل از یک منبع آگاه در کابل ادعا کرد که طالبان مقدمات اعلام دولت جدید را تکمیل کرده و ترکیه، چین، روسیه، ایران، پاکستان و قطر برای شرکت در اعلام دولت جدید دعوت شده‌اند.
شهادت فهیم دشتی با واکنش‌های بسیاری میان کاربران افغان و ایرانی روبه‌رو شد. فهیم دشتی به واسطه چند دهه کار رسانه‌ای چهره‌ای نام‌آشنا برای خبرنگاران ایرانی و غیرایرانی بود و بسیاری در سوگ او نوشتند. بسیاری از کاربران شعر زیر از مصطفی هزاره را در سوگ فهیم دشتی منتشر کردند:
و مرگ از تو شرم‌گین بود
آنقدر شرمگین که گلوله‌ها خون گریستند، آن هنگام که به تن تو رسیدند
آه، اگرآزادی شناسنامه‌ای داشت،
عکس تو روی آن بود
نام تو تخلص آزادی بود
و صدای تو لهجه آزادی