بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
گفت‌وگوی «اعتماد» با یک معلول کاملا «عادی»
«سازمان بهزیستی لیست افراد آماده کار را به همه سازمان‌های دولتی ارایه کند و برای کارهایی که معلولان از عهده آنها برمی‌آیند این عزیزان در اولویت باشند. اگر امکان اشتغال معلولان در دستگاه‌های دولتی وجود دارد این کار باید با جدیت انجام شود.»اینها گوشه‌ای از سخنان و وعده‌های رییس‌جمهور در مراسم بزرگداشت روز معلولان است؛ معلولانی که سال‌هاست با مشتی از قوانین و وعده و وعیدهای مسوولان زندگی می‌کنند و دل خوشند به اینکه شاید روزی این قوانین و وعده‌ها اجرایی شود و آنها بتوانند از «حداقل»های زندگی بهره‌مند شوند؛ حداقل‌هایی مانند داشتن شغل، مسکن، حمایت‌های درمانی و داشتن خانواده‌ای صمیمی. مجید قادری یکی از شهروندان همین کشور است. یکی از اعضای بزرگ خانواده معلولان کشور که نه مدیر است و نه عضو هیچ گروه و مسلکی. جوان 35 ساله‌ای که شاید چندان اطلاعی از قانون حمایت از معلولان یا وعده‌های مسوولان نداشته باشد ولی به عدد سال‌هایی که از عمرش می‌گذرد سختی زندگی در کشوری که معلولان در آن عملا از تساوی حقوق شهروندی نیز محروم هستند را تجربه کرده است. گفت‌وگو با وی نه در مورد قوانین دست و پاگیر و فرمالیته مرتبط با معلولان است و نه در مورد مرور آنچه در طول سال‌های گذشته بر معلولان گذشته است، بلکه برشی است از زندگی واقعی یک توان‌یاب کاملا «عادی» در روز جهانی معلولان که ترم آخر فوق دیپلم رشته کسب‌وکار است و تلاش می‌کند تا به آینده «امیدوار» باشد. مروری بر کتابچه زندگی معلولی است با خواسته‌های برآورده نشده که حالا به آرزو تبدیل شده است. جوانی به نمایندگی از همه معلولان کشور که این روزها به خاطر شرایط سخت اقتصادی یکی از سخت‌ترین دوران زندگی خود را سپری می‌کنند.
‌همان‌طورکه می‌دانید در آستانه روز معلولان قرار داریم. اگر موافق باشید مطابق مصاحبه‌هایی اینچنینی از گفت‌وگوی‌مان را از یک سوال کلیشه‌ای شروع کنیم! به عنوان یکی از اعضای خانواده بزرگ معلولان کشور، فکر می‌کنید بزرگ‌ترین مشکلات کنونی معلولان ما چیست؟
خوب است که خودتان می‌گویید «کلیشه»ای! یعنی شما نمی‌دانید اصلی‌ترین مشکلات و دغدغه‌های معلولان چیست؟! چیز پیچیده و پنهانی نیست. مسکن، ازدواج، تردد در سطح شهرو شاید از همه مهم‌تر اشتغال.
گفتید مسکن... بهزیستی چند سالی است اعلام کرده؛ هم خودش برای معلولان مسکن می‌سازد و هم برای آنها در طرح‌های مسکن مهر و مسکن ملی تسهیلات خاصی را درنظر گرفته است. شما تا الان برای مسکن از طریق بهزیستی اقدامی نکرده‌اید؟
کدام تسهیلات؟! من چند سال قبل از طریق بهزیستی برای مسکن مهر در هشتگرد ثبت‌نام کردم اما الان بعد از حدود 8 سال هنوز هیچ اتفاقی رخ نداده است. چند ماه پیش هم برای مسکن ملی ثبت‌نام کردم ولی بعید است بتوانم بگیرم.
 ‌چرا؟
چون گویا می‌گویند در حال حاضر ساخت هر متراز مسکن ملی، 6 میلیون تومان تمام می‌شود. در حالی که بهزیستی اگر هنر کند فقط می‌خواهد 40 میلیون تومان آن را بپردازد. خب من و امثال من از کجا باید بقیه این پول را تامین کنیم؟ تازه این قیمت امروز است. به احتمال قریب به یقین تا زمانی که این مسکن‌ها ساخته شود، قیمت آن چند برابر خواهد شد.
 ‌کار چطور؟ شاغلی؟
بله. من الان 13 سال است که کار می‌کنم. 
‌بیشتر چه شغل‌هایی داشته‌اید؟
همیشه کار آزاد داشتم که بیشترین آنها فروشندگی بوده است.
‌پس درمورد کارکردن مشکلی ندارید.
مشکلی ندارم؟ هر جا که می‌رویم یا بیمه نمی‌کنند یا قرارداد نمی‌بندد یا می‌خواهند در قبال کارهای سنگینی که دارند، حقوق ناچیزی به ما بدهند.
 ‌یعنی معلولیت شما، تاثیر زیادی در جذب‌تان در بازار کار داشته است؟
صددرصد. گفتم که. هر جا که برای کار مراجعه می‌کنیم تا می‌فهمند معلول هستیم یا از همان ابتدا عذرخواهی می‌کنند یا می‌خواه ند به بهانه معلولیت، شما را با شرط حقوق کمتر و بیمه نشدن استخدام کنند. یا اینکه می‌خواهند کارهای سطح پایین را به ما محول کنند. کارهایی که متقاضی کمی دارند. فرقی هم نمی‌کند با سواد و تحصیلکرده و متخصص باشید یا بی‌سواد و کم تجربه.
 ‌خب چرا از طریق بهزیستی بیمه نمی‌شوید؟
گویا فقط مستمری‌بگیران را بیمه می‌کنند؛ آن‌هم بیمه سلامت. تازه این طور که شنیده‌ام چند ماهی است که همین بیمه هم انجام نمی‌شود. ما که هر چه دنبالش رفتیم موفق نشدیم و سنگ قلاب‌مان کردند! برای این مجبور شدم خودم، خودم را بیمه کنم. 
 ‌الان ماهی چقدر بابت بیمه پرداخت می‌کنید؟
580 هزار تومان ناقابل!
 ‌تاکنون هیچ وامی هم از بهزیستی گرفته‌اید؟
اگر دروغ نگفته باشم حدود 15-10 سال قبل با کلی پارتی‌بازی یک وام 5 میلیونی از بهزیستی گرفتم که با آن یک ماشین خریدم. تازه شانس آوردم این ماشین را خریدم وگرنه الان با این قیمت‌های نجومی که نمی‌شود طرف ماشین اتوماتیک رفت. اگر هم بخواهید ماشین معمولی بگیرید و بدهید بیرون برای‌تان گیربکس اتومات بیندازند، بسته به نوع ماشین باید چیزی بین 35 تا 60 میلیون تومان بپردازید! خودروسازان هم که دیگر سهمیه‌ای برای خودروهای اتومات معلولان ندارند. غیر از آن دیگر نتوانستم وامی از بهزیستی بگیرم. یعنی اولا هر وامی که می‌خواهید بگیرید اکثرا می‌گویند بودجه نداریم و باید در صف بمانید، ثانیا اگر هم به فرض محال، بخواهند وامی بدهند آن‌قدر شرایط سخت و ریز و درشت جلوی پای‌تان می‌گذارند که عملا منصرف شوید. درحالی که اگر وام‌هایی مثل وام ازدواج یا اشتغال و مسکن، به مقدار قابل قبول و با شرایط آسان در اختیار معلولان قرار گیرد خیلی از مشکلات این قشر کم‌بضاعت جامعه حل خواهد شد.
 ‌حالا فرض کنید قرار است به شما وام اشتغال‌زایی تعلق بگیرد. مگر شما می‌توانید کسب‌وکاری برای خودتان راه بیندازید و کارآفرینی کنید؟
بله. صددرصد. ولی اولا با وامی که بهزیستی برای اشتغال‌زایی می‌دهد و گویا 100 میلیون تومان است، نمی‌شود کاری راه انداخت و ثانیا برای همین وام هم بودجه ندارند!
 ‌گفتید در زمینه تردد در سطح شهر هم مشکل دارید. مگر شما با ماشین جابه‌جا نمی‌شوید؟
چرا، ولی اولا طرح ترافیک ندارم. ثانیا سهمیه بنزینی که می‌دهند آن‌قدر کم است که به جایی قد نمی‌دهد و من هم نمی‌توانم کلی هزینه بنزین آزاد بدهم.
 ‌چرا طرح ترافیک ندارید؟
من سال‌هاست در ارزیابی‌های پزشکی، رتبه معلولیت متوسط داشته‌ام ولی امسال وقتی برای تمدید کارت بهزیستی‌ام مراجعه کردم و طبق قانون ارزیابی شدم، شدت معلولیتم را ضعیف ثبت کردند. این در حالی است که هیچ تغییری در وضعیت جسمی و معلولیت من رخ نداده است. برای همین از آنجایی‌که برای گرفتن پلاک ویلچری باید حداقل معلولیت متوسط داشته باشید، به من پلاک ندادند. از طرفی برای دادن طرح ترافیک ویژه معلولین نیز باید یا محل زندگی یا محل کار در داخل طرح باشد. من هم که خانه پدری‌ام -‌که با آنها زندگی می‌کنم- در طرح است مدارکم را تحویل داده‌ام و در نوبت هستم ولی هنوز بعد از 2 ماه خبری از طرح ترافیک نیست. برای همین وقتی می‌خواهم وارد طرح شوم باید طرح بخرم.
 ‌برای درمان چطور؟ بهزیستی کمکی برای پرداخت هزینه‌های درمانی‌تان نمی‌کند؟
نه. مگر اینکه خودتان بیمه تکمیلی داشته باشید وگرنه بهزیستی کمک خاصی نمی‌کند. البته من خوشبختانه چندان نیاز به دارو و درمان بابت معلولیتم ندارم ولی بعضی از دوستانم که مجبورند به خاطر نوع بیماری‌های‌شان دایم در بیمارستان‌ها و تحت درمان باشند، واقعا از پرداخت هزینه‌ها عاجز شده‌اند. مخصوصا کسانی‌که می‌خواهند بریس (کفش طبی) بگیرند یا تحت درمان مستمر باشند این مساله با شدت بیشتری نمایان می‌شود. 
 ‌تا الان برای ازدواج هم اقدامی انجام داده‌اید؟
بله. زیاد. چندین بار خواستگاری رفته‌ام.
 ‌خانم‌هایی که به خواستگاری‌شان رفته‌اید سالم بوده‌اند یا آنها هم معلولیت داشتند؟
از هر دو طیف بوده‌اند.
 ‌پس چرا تا الان هیچ‌کدام به ازدواج منتهی نشده است؟
این برمی‌گردد به همان بحث شیرین نداشتن توان مالی. یعنی همان نداشتن ثبات کاری یا نداشتن مسکن و آینده مبهم اقتصادی. البته آنها نیز حق دارند. به هر حال می‌خواهند با کسی ازدواج کنند که نه توان جسمی درست و درمانی دارد و نه آینده روشنی از لحاظ مالی و اقتصادی. راستش اگر من هم بودم شاید به چنین جوان‌هایی دختر نمی‌دادم یا اگر خودم دختر بودم تن به چنین ازدواجی نمی‌دادم!
 ‌رییس‌جمهور یکی، دو روز قبل در مراسم بزرگداشت روز معلولان اعلام کرده بود دولت برنامه‌های خوبی برای تامین اشتغال و مسکن آنها دارد. شما فکر می‌کنید این برنامه‌ها تا چه حد محقق خواهد شد؟
لبخندی می‌زند و می‌گوید؛ شما باور می‌کنید که من بکنم؟ اگر بشود که خیلی خوب است ولی تجربه 35 سال زندگی در این مملکت به من آموخته از هزار وعده خوبان یکی هم عملی نمی‌شود! این وعده‌ها هرساله در روز معلولان توسط مسوولان داده می‌شود ولی اگر بررسی کنید شاید زیر 10درصد آنها اجرایی شده باشد. مسوولان هنوز قوانین حوزه معلولان را اجرا نمی‌کنند آن‌وقت شما توقع دارید به این شعارهای سالانه‌شان عمل کنند؟!
‌مثلا کدام قوانین را اجرا نمی‌کنند؟
قوانین که زیاد هستند. مثل قانون حق 3درصد جذب نیروی اشتغال در ادارات و سازمان‌ها یا حتی قانون حمایت از معلولان که در آن وظایف تمام سازمان‌ها در برابر این قشر مشخص شده است. اما چرا آقای رییس‌جمهور نمی‌آید گزارش بدهد چند درصد از این قانون اجرا شده است؟!
 ‌راستی برای پیدا کردن کار به سازمان‌های دولتی هم مراجعه کرده‌اید؟
بله. خیلی ...! ولی این‌قدر آزمون و شرط و شروط دارد که آخر سر عطایش را به لقایش بخشیده‌ام. تازه اگر همه این موانع را هم پشت سر بگذاری در مصاحبه‌های کاری، وقتی می‌بینند مشکل جسمی داری خیلی راحت ردت می‌کنند. نمی‌دانم شاید هم حق داشته باشند. کما اینکه به هر حال بچه‌های معلول مشکلات خاص خودشان را دارند و در محیط کار هم نیازمند توجهی خاص هستند. بنابراین صاحبکاران ترجیح می‌دهند خودشان را به دردسر نیندازند، به خصوص آنکه دولت هم اهرم‌های تشویقی برای کارفرمایانی که معلولان را جذب می‌کنند نگذاشته تا آنها را ترغیب کند.
 ‌در مورد اجرای قانون حمایت از معلولان یا همان قانون جذب 3درصدی آنها در ادارات دولتی، فکر می‌کنید کدام‌یک تقصیر بیشتری دارند؟ بهزیستی یا دولت؟
بهزیستی.
 ‌ولی بهزیستی می‌گوید من بودجه و قدرت اجرایی کافی ندارم و دولت باید برای اجرایی شدن این قوانین اقدام کند.
درست است. اما به هر حال متولی بحث معلولان بهزیستی است. اما درست است؛ دولت هم باید کاملا وارد گود شود و دستگاه‌های مربوطه را ملزم به اجرای قوانینی که در این حوزه داریم، بکند. ضمن آنکه باید در بودجه کشور، رقم قابل قبولی را به معلولان و اشتغال و مسکن آنها اختصاص دهد. یعنی اگر دولت و بهزیستی بخواهند، می‌توانند به راحتی بسیاری از مشکلات کنونی ما را حل کنند. کافی است دولت کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی خاصی را برای اشتغال‌زایی معلولان در‌نظر بگیرد که توسط خود آنها اداره شود. این‌طوری هم اشتغال‌زایی شده و هم اگربه سودآوری خوبی برسد، می‌تواند حتی کمک حال مالی بهزیستی هم باشد. واقعیت این است عملکرد بهزیستی در سال‌های گذشته بسیار بهتر از امروز بود. 
‌اگر قرار باشد برای اشتغال‌زایی، مسکن و ازدواج، دولت یک وام کلی به شما بدهد، فکر می‌کنید با چقدر وام کارهای‌تان به قول معروف راست و ریس می‌شود؟
با توجه به تورمی که داریم و هزینه‌های کمرشکنی که وجود دارد بین 500 میلیون تا یک میلیارد تومان!
 ‌آن‌وقت توان بازپرداخت اقساط آن را دارید؟
این هم یکی دیگر از مشکلات جامعه معلولان کشور است. در کشورهای خارجی وام‌های بلاعوض خوبی برای معلولان وجود دارد که حقیقتا به آنها کمک می‌کند تا زندگی خوبی داشته باشند. اما در ایران هیچ مزیت و تسهیلات خاصی برای معلولان قایل نشده‌اند.
 ‌اگر قرار باشد به عملکرد رییس سازمان بهزیستی نمره‌ای بین صفر تا 20 بدهید، چه نمره‌ای به وی می‌دهید؟
زیر 10. مثلا 8.
 ‌رییس‌جمهور چطور؟ یعنی به رییسی در مورد عملکردش در حوزه معلولان چه نمره‌ای می‌دهید؟
6 از 20!
 ‌به نظر شما برخورد مردم با معلولان در سال‌های اخیر بهتر شده یا نه، همچنان مانند قبل با یک حالت دوری کردن همراه است؟
الان شرایط کمی بهتر شده است. یعنی با فرهنگ‌‌سازی‌هایی که انجام شده، مردم در مواجهه با معلولان برخوردهای بسیار بهتری دارند.
 ‌برای تفریح و گذراندن اوقات فراغت خود بیشتر چه می‌کنید؟
لبی ور می‌چیند و دوباره لبخندی می‌زند و می‌گوید: تنها تفریحم این است که هر شب بعد از کار با دوستان بروم قهوه‌خانه یا باشگاه و ورزشی بکنم، چون هر تفریح دیگری که بخواهم داشته باشم پولش را ندارم.
 ‌در باشگاه‌های طرف قرارداد بهزیستی تمرین ورزشی می‌کنید؟
نه بابا. این باشگاه‌ها فقط در نقاط خاصی قرار دارد که وقت نمی‌شود تا آنجا بروم. تازه برای ما نیست. فقط به عده محدود و خاصی از معلولان تعلق می‌گیرد! برای همین ترجیح می‌دهم خودم مثل بقیه و به صورت آزاد به باشگاه بدنسازی بروم و شهریه را هم از جیب مبارک بپردازم!
 ‌مگر چقدر شهریه پرداخت می‌کنید؟
ماهیانه 700 هزار تومان ناقابل! 
‌درمجموع به آینده خودتان امید دارید؟
فکری می‌کند و بعد از چند دقیقه پاسخ می‌دهد: من کلا آدم بدبینی نیستم ولی با توجه به آنچه در جامعه می‌گذرد به هیچ عنوان به آینده خوشبین نیستم! چون هیچ شاخصه روشنی در آن نمی‌بینم. این فقط حرف من نیست. اکثر معلولان آینده روشنی را پیش روی خود نمی‌بینند.