بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - خراسان /بازوی کارشناسی مجلس در گزارش اخیر خود، به برخی ارقامی که در بودجه 1402 بیان شده، اما در محاسبات بودجه ای لحاظ نمی شوند و همچنین به مخارج نانوشته بودجه و منابع موهوم آن اشاره کرده است
پس از انتشار لوایح بودجه سالانه، توجه و تمرکز رسانه ها و تحلیل گران به اعداد و ارقام مختلف «جداول بودجه ای» معطوف می شود. این در حالی است که در عمل، اعداد و ارقام دیگری نظیر اعداد و ارقامی که در متن ماده واحده وجود دارند، بودجه را در سال اجرا تحت تاثیر قرار می دهند و عملاً موجب خطاهای تحلیلی برای سیاست گذاران و افکار عمومی می شوند. در این زمینه هر چند دولت تلاش کرده تا لایحه بودجه 1402 را تا حد ممکن شفاف کند، اما تازه ترین گزارش مرکز پژوهش های مجلس تحت عنوان بودجه به زبان ساده از آن چه «چشم بندی های بودجه» خوانده رونمایی می کند که نشان می دهد این عارضه کماکان گریبان گیر لایحه بودجه سال آینده است.
مخارجی که نوشته می شوند، اما جمع زده نمی شوند!
طبق گزارش مذکور، بررسی بودجه های سالانه نشان می دهد که بر خلاف انتظار، ارتباط جداول بودجه و تبصره ها گاهی قطع است. یعنی در تبصره ها منابع یا مصارفی دیده شده است که انعکاسی در جداول کلان بودجه ندارد. مهم ترین این ارقام در لایحه بودجه سال آینده عبارت است از:
1-تقویت بنیه دفاعی (از محل تولید نفت خام): 3 میلیارد یورو.
2-طرح های محرومیت زدایی و پیشران (از محل تحویل نفت خام): 1.5 میلیارد یورو.
3-واگذاری سهام به صندوق تثبیت بازار سرمایه: 15 هزار میلیارد تومان.
4-قابلیت سازی و توسعه فناوری و عملیات حفاری و بهره برداری از آب های ژرف: هزار میلیارد تومان. این مسئله، موجب می شود محاسباتی که با استفاده از جداول بودجه ای انجام می شوند، با خطا روبه رو شوند. مثلاً با توجه به موارد فوق، معلوم می شود که منابع و مصارف بودجه عمومی دولت در سال 1402، در واقع 1984 هزار میلیارد تومان نیست، بلکه حدود 2600 هزار میلیارد تومان است که تازه باید به آن 4.5 میلیارد یورو (به نرخ این روزها یعنی بیش از 222 هزار میلیارد تومان) هم اضافه کرد و جمع آن به بیش از 2800 هزار میلیارد تومان خواهد رسید. به گزارش خراسان، این یعنی حدود 41 درصد انحراف در سرجمع بودجه عمومی.
مخارج نانوشته؛ مخارجی که نه نوشته می شوند و نه جمع زده می شوند
مرکز پژوهش ها در ادامه به عارضه دیگر بودجه ای اشاره کرده و افزوده است: منطق بودجه نویسی حکم می کند که تمامی مخارج دولت در بودجه پیش بینی شده و برای پرداخت این مخارج چاره اندیشی شود. با این حال هر سال در بودجه، شاهد این هستیم که برخی از مخارج و تعهدات دولت در بودجه نوشته نمی شود یا برآورد آن ها بسیار خوش بینانه انجام می شود. برای مثال، دولت به موجب برخی تکالیف قانونی موظف است هر ساله، مبالغی را به سازمان تامین اجتماعی (که یک نهاد عمومی غیر دولتی است) پرداخت کند و نپرداختن یا پرداخت ناقص آن ها موجب می شود که میزان انبوهی از مطالبات انباشته شده و عملکرد سازمان تامین اجتماعی و پرداخت مستمری بازنشستگان مختل شود. با این اوصاف بررسی ها نشان می دهد در شرایطی که تعهدات دولت در قبال سازمان تامین اجتماعی برای سال آینده حدود 80 هزار میلیارد تومان دیده شده، در ردیف مربوط به این سازمان در لایحه تنها 10 هزار میلیارد تومان از محل منابع عمومی پیش بینی شده است. مشابه همین موضوع درباره یارانه نان و برق هم وجود دارد. با این حساب، کم برآوردی برخی مخارج دولت در سال بعد، یکی از عوامل اختلافات درباره میزان کسری بودجه دولت است. کم برآوردی هایی که مهم ترین عامل در سرایت ناترازی بودجه به صندوق های بازنشستگی، بنگاه ها و درنهایت نظام بانکی به شمار می روند.
منابع موهومی؛ منابعی که فقط نوشته می شود و جمع زده می شود
 مرکز پژوهش های مجلس در گزارش خود با بیان این که قسمتی از مشکل بودجه، نوشتن منابعی است که از نظر کارشناسی، محل تحقق آن ها محل تردید جدی است، می افزاید: در این زمینه، یک دسته از منابع که همواره محل مناقشه است، عایدات نفتی دولت است که به نظر می رسد در لایحه بودجه سال آینده نیز بسیار خوش بینانه محاسبه شده است. طبق این لایحه، دولت برای سال آینده صادرات 1.4 میلیون بشکه نفت در روز به قیمت متوسط 85 دلار و هر دلار 23 هزار تومان در نظر گرفته است. از سوی دیگر منابع حاصل از واگذاری شرکت های دولتی یا فروش اموال و زمین های دولتی هر ساله با بیش برآوردی قابل توجهی مواجه بوده و در لایحه بودجه سال 1402 نیز این مسئله تکرار شده است.