ایرانیان جهان - تسنیم / با افزایش نرخ مواد غذایی در ترکیه، خط گرسنگی به 10 هزار لیره رسیده و میلیون ها خانوار در شرایط دشواری به سر می‌برند.
بحران اقتصادی در ترکیه همچنان ادامه دارد و تورم بی سابقه در این کشور، بر تمام ابعاد زندگی مردم سایه انداخته است. درست در چنین شرایطی است که احزاب سیاسی ترکیه، در یک رقابت نفس گیر، برای حضور در انتخابات سراسری، روزشماری می کنند. حالا بحران اقتصادی، بر انتخابات نیز سایه انداخته است.
ائتلاف اردوغان و باغچلی به مردم می گوید: اگر باز هم به ما اعتماد کنید و رای بدهید، ترکیه به اوج شکوه، اعتبار و رفاه خواهد رسید. اما کمال کلیچدار اوغلو به عنوان اصلی ترین رقیب اردوغان و نامزد مشترک ائتلاف مخالفین، به این شکل صحبت می کند: «اینها اگر به فکر مردم بودند، شرایط ترکیه به اینجا نمی رسید. چیزی نمانده به روزهای خوب و زیبا برسیم. کافی ست با همت و مشارکت شما، اردوغان را کنار بزنیم و کشور را از نو بسازیم. باید این کشور را از فقر و گرسنگی نحات دهیم».

خط گرسنگی به 10 هزار لیره رسید
برجسته شدن موضوع اقتصاد و شرایط معیشتی در وعده های انتخاباتی احزاب، دلایل مهمی دارد. یکی از دلایل این است که با افزایش نرخ مواد غذایی در ترکیه، خط گرسنگی به 10 هزار لیره رسیده و میلیون ها خانوار در شرایط دشوار به سر می برند. بر اساس ارقام فعلی اعلام شده، حد گرسنگی که بیانگر میزان هزینه ماهانه برای یک رژیم غذایی سالم و متعادل یک خانواده چهار نفره است، از 9 هزار و 234 لیره در فوریه به 9 هزار و 752 لیره در ماه مارس افزایش یافت. همچنین خط فقر در ماه مارس با 1815 لیره افزایش نسبت به ماه قبل به 33 هزار و 754 لیره رسید که رقم بالایی است و درصد خانوارهایی که در ماه چنین رقمی درمی آورند، اندک است.
خط فقر که تمام هزینه‌های ماهیانه یک خانواده از قبیل اجاره، قبوض، حمل و نقل، تحصیل، بهداشت، پوشاک را پوشش می‌دهد، در بهمن ماه 31 هزار و 939 لیره بود، در حالی که این رقم در ماه مارس به 33 هزار و 754 لیره افزایش یافته و چنین چیزی در ترکیه بی سابقه بوده است.

با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات در روز 24 اردیبهشت، هر روز رکوردهای تازه تری در بازار ارز و طلا شکسته می شود. از سوی دیگر کارشناسان با اشاره به تداوم افزایش تورم می گویند: «شهروندان، ارزی را که خریده اند به جای بانک زیر بالش می گذارند. چرا که به هیچ وجه به دولت اعتماد ندارند. پروفسور دکتر شنول بابوشچو اقتصاددان و استاد دانشگاه گفته است: «تقاضای فردی برای خرید ارز در حال افزایش است. اما نه برای سفر و تجارت، بلکه به منظور سرمایه گذاری! پس انداز کنندگان به جای سپرده گذاری در حساب بانکی، گذاشتن طلا و ارز زیر بالش یا صندوق امانات را ترجیح می دهند. بانک ها هم غالباً بلاتکلیف هستند و نمی خواهند حساب ارزی باز کنند. همه اینها به دلیل بی اعتمادی به قدرت است».
تحلیلگران اقتصادی ترکیه ضمن انتقاد از سیاست های اردوغان و شهاب کاواجی اوغلو سکاندار بانک مرکزی، معتقدند که اقدامات بانک مرکزی برای جلوگیری از افزایش تقاضای ارز، بسیار سطحی و کم اثر است. افزایش ریسک ها منجر به افزایش تقاضا برای دلار می شود. کار به جایی رسیده که بانک ها نمی خواهند حساب ارزی باز کنند. زیرا با کاهش سهم سپرده های لیره ای، بدهی بانک ها افزایش می یابد. بانک ها به سپرده های ارزی سود بسیار کم (زیر یک درصد) می دهند. این نرخ اصلاً جذاب نیست.
دستور دلاری اردوغان
افزایش بی سابقه نرخ دلار در سال 2022 میلادی، ترکیه را با مشکلات فراوانی روبرو کرد. در دورانی که اردوغان، خزانه کشور را به داماد ارشد خود برات آلبایراک سپرده بود، تلاش برای ارزان نگه داشتن نرخ دلار و تثبیت نرخ 7 لیره برای 1 دلار، عملاً فاجعه به بار آورد و 128 میلیارد دلار از ذخایر ارزی را تبخیر کرد. آن واقعه، منجر به کنار زدن داماد اردوغان از کابینه شد. اما وزرای بعدی نیز کاری از پیش نبردند و شخص رئیس جمهور، با مداخله در تصمیمات رئیس بانک مرکزی، شرایط را بدتر کرد.
حالا نرخ هر 1 دلار آمریکا، در حد 20 لیره مانده است و البته با کلک و فریب پرداخت سود متمم چنین چیزی روی داده و نرخ واقعی، در حد 24 لیره است.
رجب طیب اردوغان که می خواهد برای سومین بار رئیس جمهور شود، دستور داده که بانک مرکزی تحت هیچ شرایطی اجازه ندهد قبل از انتخابات، دلار از 20 لیره بالاتر برود. این یعنی تداوم همان سیاست برات آلبایراک که دلار ارزان به بازار تزریق می کرد تا نرخ دلار در بانک مرکزی ثابت بماند.

کمال کلیچدار اوغلو رقیب اردوغان برای دادن وعده های اقتصادی، بر روی این موارد حساب باز کرده است:
1.پایان دادن به تجمل، لوکس گرایی و ریخت و پاش های کاخ ریاست جمهوری و نهادهای دولتی و هدایت صحیح بودجه و اعتبارات دولتی.
2.تقویت بخش خصوصی از راه پایان دادن به تقسیم رانت بین شرکت های وابسته به دولت.
3.جذب دست کم 50 میلیادر دلار سرمایه خارجی از راه اصلاح مشی سیاست خارجی.
4.کاهش هزینه های دفاعی از راه خاتمه دادن به ماجراجویی های نظامی منطقه ای ارتش ترکیه در سوریه، لیبی و مناطق دیگر.
5.کاهش تورم از راه بازگرداندن ثبات و آرامش روانی به بازار.
با توجه به تابلویی که در بالا ترسیم شد، می توان به این جمع بندی رسید که تورم و بحران اقتصادی در انتخابات پیش رو، مهمترین رقیب اردوغان است و اگر قرار باشد این سیاستمدار قدبلند بزرگ شده محله قاسم پاشای استانبول پس از 21 سال قدرت را واگذار کند، اصلی ترین دلیل را باید در بحران اقتصادی جستجو کرد.