چاپ

ایرانیان جهان - تابناک /متن پیش رو در تابناک منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
گفت‌و‌گو‌های ترامپ با ایران ممکن است به یک توافق هسته‌ای تاریخی منجر شود — توافقی که میان رفع تحریم‌ها و فشار اسرائیل، با نیاز به کاهش تنش‌های منطقه‌ای در دورانی پرآشوب، توازن برقرار کند.
اگرچه جمهوری‌خواهان اکنون عموماً حمایت بیشتری از اسرائیل نسبت به دموکرات‌ها دارند، این مسئله روشن نیست که آیا اسرائیل می‌تواند روی قانون‌گذاران جمهوری‌خواه برای حمایت از نتانیاهو در برابر ترامپ حساب کند، به‌ویژه با توجه به نگاه انتقادی فزاینده‌ای که در میان محافظه‌کاران جوان‌تر آمریکایی نسبت به اسرائیل وجود دارد.
اندیشکده آمریکایی «مجمع بین المللی خلیج فارس» در مقاله‌ای به بررسی مذاکرات ایران و آمریکا پرداخته که در ادامه می‌آید.
گفت‌و‌گو‌های ترامپ با ایران ممکن است به یک توافق هسته‌ای تاریخی منجر شود — توافقی که میان رفع تحریم‌ها و فشار اسرائیل، با نیاز به کاهش تنش‌های منطقه‌ای در دورانی پرآشوب، توازن برقرار کند.
یکی از ویژگی‌های بارز سیاست خارجی در دوره دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، بازگشت روابط پرتنش با بسیاری از متحدان سنتی غربی آمریکا، همراه با تمایل به گفت‌و‌گو با برخی از دشمنان سنتی این کشور — از جمله ایران — بوده است. ایالات متحده اخیراً اعلام کرده بود که وارد مذاکرات «مستقیم» با جمهوری اسلامی شده است (در حالی که ایران این مذاکرات را «غیرمستقیم» توصیف کرده است.)
با این حال، مذاکرات میان مقامات آمریکایی و ایرانی در عمان و در سفارت عمان در رم، دری را به روی امکان دستیابی به توافقی جدید گشوده است؛ توافقی که جایگزین برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) سال 2015 شود، توافقی که ترامپ در سال 2018 آمریکا را از آن خارج کرد. با این حال، هنوز مشخص نیست که ایالات متحده و ایران به توافقی دست خواهند یافت یا اینکه امید‌ها برای چنین توافقی نقش بر آب خواهد شد.
مقدمه‌چینی
چندین عامل می‌تواند به دستیابی به توافقی جدید درباره برنامه هسته‌ای ایران منجر شود. نخستین موضوع مهم این است که دونالد ترامپ اکنون خواهان رسیدن به چنین توافقی است؛ برخلاف زمانی که از برجام اولیه، که در دوران دولت اوباما مذاکره شده بود، خارج شد. این واقعیت که رئیس‌جمهور اوباما بر برجام پافشاری کرده بود، به نظر می‌رسید برای ترامپ دلیلی کافی باشد تا آن را به عنوان یک «توافق بد» رد کند.
با این حال، ترامپ به نظر می‌رسد به توانایی خود برای دستیابی به یک «توافق خوب» با حکومت تهران اعتماد ضمنی دارد؛ و در حالی که جمهوری‌خواهان در کنگره از برجام انتقاد کرده بودند، بسیاری از آنان در انتقاد از هر توافقی که به واسطه ترامپ حاصل شود، مردد خواهند بود؛ چرا که می‌ترسند با رقیبی در انتخابات مقدماتی روبه‌رو شوند که از حمایت رئیس‌جمهور برخوردار است.
تهران نیز ممکن است اکنون انگیزه بیشتری برای دستیابی به توافق هسته‌ای با دولت ترامپ داشته باشد؛ توافقی که به آن اجازه دهد بخشی از ظرفیت‌های هسته‌ای خود را حفظ کند، به جای آنکه خطر نابودی کامل آنها را به جان بخرد.
سوم، با وجود حمایت قوی دولت ترامپ از اسرائیل، ترامپ در جریان سفر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به کاخ سفید در آوریل 2025 به صراحت اعلام کرد که ایالات متحده اجازه نخواهد داد اسرائیل بر سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه وتو اعمال کند. به گزارش نیویورک تایمز، ترامپ یک طرح اسرائیلی برای حمله به سایت‌های هسته‌ای ایران که نیازمند حمایت آمریکا بود را «رد کرده» است.
نتانیاهو در گذشته هرگز در انتقاد از سیاست‌های منطقه‌ای اوباما یا بایدن تردید نکرد، چراکه این رؤسای جمهور نه مایل بودند و نه قادر به تحمیل هزینه‌هایی به اسرائیل بودند. با توجه به رفتار غیرقابل پیش‌بینی ترامپ نسبت به متحدان سنتی غربی آمریکا، نتانیاهو نمی‌تواند مطمئن باشد که ترامپ نیز رفتاری مشابه با او در پیش نگیرد.
اگرچه جمهوری‌خواهان اکنون عموماً حمایت بیشتری از اسرائیل نسبت به دموکرات‌ها دارند، این مسئله روشن نیست که آیا اسرائیل می‌تواند روی قانون‌گذاران جمهوری‌خواه برای حمایت از نتانیاهو در برابر ترامپ حساب کند، به‌ویژه با توجه به نگاه انتقادی فزاینده‌ای که در میان محافظه‌کاران جوان‌تر آمریکایی نسبت به اسرائیل وجود دارد.
با این حال، هرچند این عوامل ممکن است یک توافق هسته‌ای تجدیدشده را محتمل‌تر نشان دهند، موانع همچنان وجود دارد. تهران می‌خواهد هر توافقی شامل رفع تحریم‌های اقتصادی آمریکا و همچنین حفظ آنچه تهران «حق غیرقابل مذاکره» خود در غنی‌سازی اورانیوم خوانده است، باشد. اگر ترامپ نتواند با این خواسته‌ها همراهی کند، در آن صورت دستیابی به توافق بسیار غیرمحتمل خواهد بود.
پیامد‌های گسترده‌تر
اگر ایالات متحده و ایران به توافقی در مورد مسأله هسته‌ای دست یابند، این توافق می‌تواند زمینه‌ساز آشتی گسترده‌تری میان دو کشور شود. همانطور که استیون والت، نظریه‌پرداز روابط بین‌الملل و استاد دانشگاه هاروارد، در کتاب خود با عنوان «انقلاب و جنگ» در سال 1996 اشاره کرد، خصومت بین نظام‌های انقلابی از یک سو و قدرت‌های (خواهان حفظ) وضعیت موجود از سوی دیگر می‌تواند کاهش یابد، زمانی که نظام‌های انقلابی از تلاش برای صادر کردن انقلاب دست بردارند و قدرت‌های خواهان وضعیت موجود دیگر تهدیدی برای بقای این نظام‌ها نداشته باشند.
یک توافق جدید لزوماً به معنای آشتی گسترده‌تر نخواهد بود، به طوری که تهران حمایت خود از حزب‌الله، حوثی‌ها، دیگر گروه‌های شیعه و حماس را متوقف کند.
همچنین می‌تواند روابط ایران با کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس را بهبود بخشد، که ممکن است ارزش سرمایه‌گذاری در سراسر خلیج فارس را ببینند. یکپارچگی بین کشور‌های خلیج فارس، که به مدت طولانی بعید به نظر می‌رسید، می‌تواند شروع به ظهور کند.
حتی اگر توافقی بین ایالات متحده و ایران در مورد مسأله هسته‌ای منجر به بازتنظیم کامل روابط نشود، ممکن است ایران را وادار کند تا سیاست‌های خارجی خود را بیشتر با منافع ایالات متحده هماهنگ کند.
به عنوان مثال، بسیاری از روسای‌جمهور آمریکا، از جمله ترامپ، سعی کرده‌اند با روسیه همکاری کنند تا از دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای جلوگیری کنند. یک توافق ایالات متحده و ایران در مورد مسأله هسته‌ای می‌تواند در‌های جدایی تهران از مسکو را باز کند—به‌ویژه از طریق کاهش یا حتی پایان حمایت ایران از تلاش‌های جنگی روسیه علیه اوکراین.
هرچند مذاکرات موفق ایرانی-آمریکایی می‌تواند منافع زیادی به همراه داشته باشد، شکست آن نیز می‌تواند عواقب عظیمی به دنبال داشته باشد. ترامپ قبلاً تهدید کرده است که در صورت عدم دستیابی به توافق هسته‌ای، ایران را بمباران کند یا تحریم‌های ثانویه علیه هر کشوری که با جمهوری اسلامی تجارت کند، اعمال نماید.
اما در حالی که حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران ممکن است به‌طور موقت برنامه هسته‌ای ایران را به عقب بیندازد، ممکن است همچنین باعث شود رهبران تهران به این نتیجه برسند که سلاح‌های هسته‌ای تنها تضمین بقای آنها هستند. این موضوع می‌تواند اثرات زنجیره‌ای به همراه داشته باشد، به‌طوری که ترکیه، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و مصر نیز برای ساخت زرادخانه هسته‌ای خود اقدام کنند.
خاورمیانه می‌تواند به منطقه‌ای حتی پرتنش‌تر تبدیل شود که پر از سلاح‌های هسته‌ای باشد.
عوامل بسیاری، از جمله تحولات پیش‌بینی‌نشده در ماه‌های آینده، سرنوشت یک توافق هسته‌ای احتمالی بین ایالات متحده و ایران را تعیین خواهند کرد.
چنین توافقی می‌تواند پیامد‌های مثبتی برای خاورمیانه و همچنین سایر نقاط جهان به همراه داشته باشد، اگر در‌های آشتی گسترده‌تری بین ایران از یک سو و همسایگان خاورمیانه‌ای و غرب از سوی دیگر باز کند. با این حال، عدم دستیابی به توافق تقریباً به‌طور قطع به بی‌اعتمادی بیشتر و افزایش بی‌ثباتی منطقه‌ای خواهد انجامید.
بازار