چاپ

ایرانیان جهان - فرهیختگان /متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
ابوالقاسم رحمانی/ خیلی اتفاقی، چند دقیقه بعد از اینکه سوژه گزارش امروز هماهنگ شد، یکی از دوستانم تماس گرفت و گفت قیمت هر ورق قرص ناپروکسن، حدود 28 هزار تومان شده است. می‌خواست با اطلاع‌رسانی این موضوع، سوژه‌ای پیشنهاد داده باشد برای نوشتن گزارش در ارتباط با دارو و قیمت‌هایی که مدام افزایش پیدا می‌کند. غافل از اینکه ازقضا، سوژه گزارش امروز ما هم همین بود. می‌گفت برای تهیه داروهای نسخه یک سرماخوردگی ساده، بیش از 150 هزار تومان هزینه کرده و حالا شما این هزینه را کنار درآمدهای پایین اقشار مختلف جامعه بگذارید و ببینید که وضعیت از چه قرار است. هربار که سوژه‌ای در این حوزه دارم؛ حوزه بهداشت و درمان، خصوصا وقتی این سوژه مربوط به خود بیمار و هزینه‌های درمان باشد، یاد یک چیز و یک جمله می‌افتم و آن‌هم جمله‌ای است که قبل‌ترها بیشتر و پررنگ‌تر روی دفترچه‌های بیمه نوشته شده بود: «می‌خواهیم اگر کسی در یک خانواده مریض شد، بیش از رنج مریض‌داری رنج دیگری نداشته باشد.» اینکه چقدر این مهم اجرایی شده و این گفته رهبری به‌عمل درآمده، خیلی پوشیده نیست. منتها اینکه برای رسیدن به این مهم چقدر تلاش شده و اقدامات و سیاست‌ها تا چه میزان در این مسیر بوده، می‌توان صفحه‌ها نوشت و تحلیل کرد. یکی از این سیاست‌ها و اقدامات، حذف ارز ترجیحی یا همان ارز 4 هزار و 200 تومانی از دارو است؛ اقدامی که مدت‌هاست در ارتباط با آن صحبت می‌شود و البته مدت‌هاست چراغ‌خاموش و قلم‌به‌قلم روی داروهای مختلف اعمال می‌شود و سودش به جیب تولیدکنندگان و فروشندگان دارو و فشارش به کمر بیمار و خانواده او وارد می‌شود. در ارتباط با این ماجرا و اخبار جدید در این حوزه و اثرگذاری آن بر زندگی مردم، چندخطی نوشتیم و گفت‌وگوهایی هم داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
حذف گام‌به‌گام ارز ترجیحی دارو
همان‌طور که در مقدمه گزارش اشاره کردم، ماجرای حذف ارز ترجیحی از دارو، اتفاق جدیدی نیست و این مهم از مدت‌ها قبل به‌صورت آهسته ولی پیوسته درحال اجرا و انجام است. کافی است با هربار مراجعه به داروخانه‌ها، قیمت داروهای خریداری‌شده را با قیمت‌های قبلی مقایسه کنید، آن‌وقت متوجه اجرایی شدن این سیاست خواهید شد. با این اوصاف روز گذشته، خبر آنلاین در خبری نوشت: «در شرایطی که مجلس و دولت جهت حمایت از مردم فرآیند آزادسازی نرخ ارز دارو را متوقف کرده‌اند، سازمان غذا و دارو چراغ‌خاموش و بدون پشتوانه قانونی درحال حذف نرخ ارز یارانه‌ای قلم‌به‌قلم دارو است. قطع ارز 4200 تومانی برخی از مواد موردنیاز صنعت دارویی کشور درحالی انجام می‌شود که مجلس با اعلام مخالفت برای حذف ارز ترجیحی عنوان کرد این کار باعث شوک قیمتی شدید در کالاهای اساسی ازجمله غذا و دارو خواهد شد.» در ادامه این خبر هم لیستی از آخرین اقلام دارویی که مشمول حذف ارز 4 هزار و 200 تومانی شده است را منتشر کرد. اما به‌رغم این اطلاع خبرآنلاین و ادعاها و اخبار پس و پیش از این اقدامات، نمی‌توان به‌طور قطع گفت این اقدام یعنی حذف ارز ترجیحی دارو باعث افزایش قطعی قیمت دارو خواهد شد یا نه، یا حداقل این اقدام مدافعان و مخالفانی دارد و باید نظرات هر دو گروه را شنید و بعد نتیجه‌گیری کرد.
ارز ترجیحی دارو حذف نمی‌شود! افزایش قیمت دارو، نتیجه قطعی حذف ارز ترجیحی
همان‌طور که گفتیم، عده زیادی از مسئولان و کارشناسان معتقد بوده و هستند که حذف ارز ترجیحی باعث افزایش قیمت دارو خواهد شد و مردم در تهیه اقلام دارویی خود دچار مشکل می‌شوند. حتی برخی از مسئولان، باوجود اینکه حذف ارز ترجیحی دارو از مدت‌ها قبل درجریان است، حذف آن را رد هم کرده‌اند. برای مثال چند نمونه از اظهارات را باهم مرور می‌کنیم. مهدی طغیانی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه نظر کمیسیون مبنی‌بر تغییر روش پرداخت ارز 4200 تومانی از ابتدای سال بود، گفت: «این نظر در کمیسیون تلفیق رأی آورد، اما نظر دولت دوازدهم این بود که ارز 4200 به‌شکل تدریجی درطول سال حذف شود که حذف هم نشد. براساس قانون بودجه، این ارز تا آخر سال باید به‌شکل تدریجی حذف شود، به‌طوری‌که در سال 1401 چیزی تحت عنوان ارز 4200 نداشته باشیم. ارز 4200 تومانی برای دارو حذف نمی‌شود، البته این ایده هم وجود دارد که به‌جای پرداخت به دارو و داروخانه‌ها، این ارز به بیمه‌ها داده شود.» سیدمحمد پاک‌مهر، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم در ارتباط با تخصیص ارز ترجیحی به دارو گفت: «اگر تصمیم بر این می‌شد که دارو و مواد اولیه آن با ارز نیمایی یا آزاد وارد شود، به یک‌باره با افزایش نرخ دارو در سطح جامعه روبه‌رو می‌شدیم و مردم به‌ویژه قشر ضعیف جامعه تحت فشار قرار می‌گرفتند، بنابراین باید راهکاری برای این موضوع درنظر می‌گرفتیم و کمیسیون تلفیق به این دلیل برای اینکه مابه‌التفاوت نرخ ارز ترجیحی با نرخ نیمایی به‌دست افراد جامعه برسد موافقت کرد که در سال 1400 هم به دارو ارز ترجیحی تعلق بگیرد، چون هنوز سازوکارها برای اینکه ارز ترجیحی به سازمان‌های بیمه‌گر اختصاص پیدا کند، فراهم نشده است.» ابراهیم عزیزی، عضو کمیسیون تلفیق مجلس هم در ارتباط با این ماجرا گفته بود: «ما در کمیسیون تلفیق ارز ترجیحی را برای دارو سزاوار می‌دانیم، چون دارو یکی از نیازهای اساسی مردم است و آن بخش از دارو‌هایی که در کشور تولید نمی‌شود و نیازمند به واردات آنها هستیم را حتما باید به مناسب‌ترین راه و قیمت ممکن دراختیار نیازمندان قرار بدهیم. به همین دلیل هم اگر قرار باشد ترجیحا ارزی را توزیع کنیم، بهتر این است که به دارو اختصاص پیدا کند.» محمود نجفی‌عرب، رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق بازرگانی تهران نیز در پاسخ به این شبهه که آیا درصورت حذف ارز 4200 تومانی، قیمت دارو افزایش خواهد یافت، گفت: «قطعا همین طور است و اگر ارز نیمایی به‌عنوان مبنا درنظر گرفته شود، قیمت تمام‌شده افزایش می‌یابد، باوجود این، باتوجه به مشکلاتی که ارز دولتی به‌وجود آورده، متخصصان بر لزوم حذف آن تاکید دارند و باید دید برنامه دولت برای سال آینده چه خواهد بود. با حذف ارز 4200 تومانی، برای حمایت دارویی از مردم منابعی درحدود 50 تا 60 هزار میلیارد تومان نیاز خواهد بود.» سوای این اظهارات هم در روزهای گذشته طرح دوفوریتی حذف ارز 4200 تومانی که ازسوی دولت به مجلس تقدیم شده بود در صحن علنی رای نیاورد. اما خب واقعیت موجود در داروخانه‌ها، چیزی غیر از این ادعاها است و ما شاهد حذف تدریجی و قلم‌به‌قلم ارز ترجیحی دارو هستیم.»
6 دلیل در حمایت از حذف ارز ترجیحی دارو
درمقابل این گروه، اما هستند گروه دیگری که موافق حذف ارز ترجیحی دارو هستند. دلایل مدافعان حذف ارز ترجیحی هم عبارتند از:
1. ایجاد و گسترش پدیده قاچاق معکوس: تخصیص ارز 4200 تومانی به دارو و مواد اولیه باعث شده تا قیمت دارو در کشور، بسیار ارزان‌تر از کشورهای دیگر، خصوصا کشورهای همسایه شود. به‌عبارت دیگر قیمت دارو در کشورهای همسایه چندبرابر قیمت همان دارو در کشور است. این موضوع درنهایت منجربه قاچاق دارو به خارج از کشور شده است. به‌طور مثال همان‌طور که در جدول زیر مشاهده می‌شود، میزان واردات داروی انسولین که در 18 ماهه گذشته دچار کمبود بوده است نه‌تنها نسبت‌به سال‌های قبل کمتر نشده، بلکه با افزایش قابل‌توجهی همراه بوده است. ازطرف دیگر میزان فروش بیمه‌ای این دارو کاهش جدی داشته است. درواقع دارو بیشتر از نیاز، وارد کشور شده، اما به‌دست مصرف‌کننده نهایی نرسیده و قاچاق معکوس شده است.