چاپ

ایرانیان جهان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
عبدالمحمد طاهری/ اندیشه ایدئولوژیک طالبان، اساسا با شیعه ضدیت تام و تمام دارد. این ضدیت پیش از تشکیل طالبان هم در ریشه‌های قومی و عقیدتی این گروه وجود داشت، در دوران اشغال افغانستان و حکومت‌های حامد کرزی و اشرف غنی مشهود بود و هنوز هم ادامه دارد. برای طالبان تفاوتی نمی‌کند؛ چه هزاره‌ها، چه اسماعیلیه و چه شیعه جعفری، دشمن محسوب می‌شوند. علاوه بر این اگر نزدیکی صوری هم به بهانه حضور فیزیکی امریکایی‌ها در منطقه قابل تصور بود، امریکایی‌ها به دنبال این بودند که هرگز شکلی از همبستگی و همکاری میان دو طرف شکل نگیرد و علیه آن توطئه می‌کردند و می‌کنند. حتی اگر تصور کنیم که به دلیل دشمن مشترک میان جمهوری اسلامی ایران و طالبان همکاری هم وجود داشت، من تاکید می‌کنم که ایران و طالبان به لحاظ ایدئولوژیک به هیچ‌وجه هیچ شباهتی با یکدیگر ندارند.
این خشونت، تخاصم و ضدیت با شیعیان در طول دهه‌های گذشته به شکل مشهود جریان داشته است. من در دوران ماموریتم در افغانستان بارها به چشم خودم در غرب کابل شاهد فقر و تنگدستی شیعیان بودم. نابودی هزاره‌ها و نابودی شیعیان به اعتقاد من یک جریان نظام‌مند و حساب‌شده نسل‌کشی است. طالبان از زمان شکل‌گیری‌شان، شیعیان را از بسیاری از مناطق بومی خود رانده‌اند. در مناطقی مانند بند امیر، بامیان و میدان وردک، جمعیت‌های بزرگی از شیعیان حضور دارند. طالبان در نقاطی که توانسته‌اند شیعیان را کوچ بدهند، آنها را کوچ داده‌اند؛ در نقاطی که توانسته‌اند رعب و وحشت ایجاد کنند، به قتل عام شیعیان اقدام کرده‌اند که مرکز این اقدامات عمدتا در غرب کابل بود که از گذشته تاکنون کشتار نظام‌مند شیعیان در آن جریان دارد.
اتفاق جدیدی که رخ داده این است که ما شاهد حملات تازه‌ای به جریان‌های تصوف اهل سنت هستیم. جریان‌های تصوف به لحاظ عقیدتی شباهت‌هایی با شیعیان دارند و حالا ما برای نخستین‌بار شاهدیم که این جمعیت اهل سنت هم مورد حملات تروریستی قرار گرفته‌اند. نزدیک به 50 نفر از این صوفیان در انفجار هفته گذشته کشته شدند.
در طول یک هفته گذشته فقط براساس آمار اعلام شده دست‌کم 100 شهروند افغانستان در عملیات‌های تروریستی جان باخته‌اند که به احتمال زیاد آمار واقعی کشته‌شدگان بسیار بیشتر از این است. بعید می‌دانم که با این شرایط حکومت طالبان در این دوره چندان دوام بیاورد. امروز در 31 ولایت افغانستان گروه‌های مقاومت مسلح شکل گرفته‌اند که البته هنوز تحت یک رهبری واحد و تفکر نظام‌مند قرار ندارند و به صورت چندپارچه عمل می‌کنند. هر ولایتی در حال حاضر در حال مسلح کردن بخشی از نیروهای خود در مقابل حکومت طالبان است تا در مقابل وضع موجود ایستادگی کند.
مجموعه این عوامل نشانگر یک موضوع است که من همواره به آن اشاره کرده‌ام. ما در منطقه و به ویژه مردم افغانستان قربانی سیاست‌های غلط امریکایی‌ها هستیم. من بارها تکرار کرده‌ام که برنده توافق امریکا با طالبان به شکل ظاهری طالبان بود، اما بازنده قطعی و اصلی این توافق مردم مظلوم افغانستان بودند. مردم افغانستان قربانی بدعهدی امریکایی‌ها چه در آغاز گفت‌وگوها و چه در پایان آن بودند. چیزی که طبیعتا از این توافق عاید مردم منطقه شد، ناامنی بود. در دامان حکومت طالبان تمامی فرق و گروه‌هایی که اسلحه به دست هستند و خونین‌ترین جنایت‌ها را انجام داده‌اند، در سراسر افغانستان آزادی عمل دارند. همین الان هم دولت مرکزی طالبان مانند دولت‌های پیشین از جمله حامد کرزی و اشرف غنی، در بخش‌هایی از افغانستان اساسا اقتدار ندارد. اختلافات داخلی میان طالبان یکی از دلایلی است که باعث می‌شود طالبان در نقاط مختلف دچار مشکل شود. بدون تردید امریکایی‌ها هم ساکت نیستند و دست به توطئه می‌زنند. تروریست‌های تکفیری در قالب داعش خراسان همچنان در افغانستان مشغول فعالیت هستند. تندروترین بخش طالبان یعنی شبکه حقانی وزارت داخله و امور امنیت ملی افغانستان را برعهده دارد. درون طالبان جنگ بر سرقدرت ادامه دارد؛ طالبان چند دسته است. گروه منعطف طالبان، یعنی کسانی که در دوحه با امریکا مذاکره کردند، معتقدند که اگر می‌خواهند حکومت‌شان را ادامه بدهند باید با دنیا کنار بیایند. اگر جناح تندرو طالبان قدرت را کاملا در اختیار بگیرد، به ناگزیر باید با داعش و داعش خراسان ائتلاف کند. امروز این جناح وزارت کشور، امنیت داخلی و وزارت امر به معروف را در اختیار دارند و به نوعی شاهد شکل گرفتن چنین ائتلافی هستیم. از همان روزهای ابتدایی تسلط طالبان بر کابل خبرهایی مبنی بر جنگ بر سرقدرت و انشقاق در طالبان منتشر می‌شد که کاملا با واقعیت منطبق است. گروه تندرو و گروه منعطف طالبان با هم رقابت شدیدی دارند. گروه منعطف طالبان تا حدی قصد دارد که یک حکومت متعارف در کابل ایجاد کند، در حالی که گروه تندرو براساس تفکرات سلفی خود به دنبال توسعه قدرت از افغانستان به خارج از مرزها است. شبکه حقانی که تندروترین جناح طالبان محسوب می‌شود، قصد دارد که صدها گردان به نام افرادی از این گروه که عملیات انتحاری انجام داده‌اند، ایجاد کند. این جریان بسیار خطرناک است، چراکه گردان‌های انتحاری در کنار مرزها مستقر شده‌اند، چه مرزهای ایران و چه مرزهای پاکستان. اگر سیاست جمهوری اسلامی ایران به دنبال مهار طالبان نباشد، از زوایای مختلف، امنیت ملی ایران تحت تاثیر قرار می‌گیرد. طالبان نه تنها خودش یک تهدید جدی است، بلکه حضورش باعث باز شدن فضا برای داعش خراسان، القاعده، موساد و حضور دیگر بار امریکا در لباس تازه‌ای شده است. از هر زاویه که نگاه کنیم، چیزی جز تهدید از طالبان نخواهیم دید.