چاپ

ایرانیان جهان - ایران / « دشمن چگونه ادراک را تصرف می‌‌کند؟ » عنوان یادداشت روزنامه ایران به قلم مهدی گرجی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
تشریح بزنگاه‌های جنگ شناختی و شیوه نفوذ در آرمان‌ها، ارزش‌ها و اهداف انقلاب اسلامی
نفوذ از دیرباز صرفاً در زمینه‌های امنیتی به اطلاعاتی با محوریت جاسوسی تعریف می‌‌شد که در قالب افراد با شبکه‌های مخفی که مبتنی بر ارتباطات تعریف شده و با مأموریتی ویژه برای دسترسی به اطلاعات و یا دیگر اقدامات اطلاعاتی بود، لذا ماهیتی کاملاً پنهان با گرایش جاسوسی از کشور با موضوع هدف داشت و کمتر به عرصه‌های دیگر نفوذ توجه می‌‌شد. اما نوع دیگری از نفوذ که پیشینه بسیار دیرینه‌ای دارد و کمتر مورد توجه بوده «نفوذ راهبردی» است. گرایشی از نفوذ که دیگر از جنبه جاسوسی آن خارج شده و اهداف بسیار فراتر و گسترده‌تری را در نظر دارد. این شیوه از نفوذ، محدود به یک موضوع خاص نیست و پهنه آن «ادراک» و «بینش» آحاد یک جامعه اعم از مسئولان، نخبگان، خواص و توده مردم است؛ یعنی آنچه امروز به عنوان «نفوذ راهبردی» مطرح است و موضوعیت دارد، فرایند تغییر در قالب‌های ارزشی - ادراکی است.
نفوذ، شکلی از قدرت است، اما از اصطلاح «قدرت» به سبب شیوه‌های اجرایی آن همچون کنترل، اجبار، زور و مداخله مستقیم، متمایز است، با تغییر در موضوع قدرت در عرصه روابط بین‌الملل و مناسبات جهانی، مفهوم نفوذ و اثرگذاری نیز تغییر یافته و در معنای بسیار فراخ‌تری چون «ادراک‌سازی» و «جنگ شناختی» پدیدار شده است. نفوذ راهبردی، به مثابه یک جایگزین تهدید سخت و نیمه‌سخت است که بر پایه نرمش نسبی در ظاهر و جنگ شناختی در همه عرصه‌ها است که از منظر کلان، در نگاه حداقلی تأمین‌کننده اهداف دشمن است و در مراحل پیشرفته، تسهیل‌کننده، تمهیدکننده و تسریع‌کننده استحاله و براندازی نرم نظام است. با این انگاره، «نفوذ راهبردی» تصرف دشمن در ادراک مسئولان و مردم به منظور تغییر بینش، نگرش و کنش آنها است؛ یعنی گونه‌ای از براندازی نرم که با اهداف استراتژیک و زمینه‌سازی برای مهار، مدیریت، استحاله و تغییر و براندازی نرم نظام از درون توسط حریف صورت می‌‌پذیرد. در این نفوذ دشمن با تصرف در حوزه‌های مختلف ادراکی، آنان را به پیروی از سیاست‌های خود هدایت می‌‌کند. اساساً افراد، جریان‌های داخلی مسئولان و مردم که تحت تأثیر جنگ شناختی - ادراکی دشمن قرار گرفته‌اند، خود، به قطب جاذبه‌ای برای پیاده‌سازی اهداف دشمن تبدیل می‌‌شوند.
هدف از نفوذ راهبردی که گونه‌ای از جنگ نرم دشمن علیه جبهه خودی است، تغییر باورها و اعتقادات، تغییر ساختار، تغییر رفتار اعم از شهروندان و نخبگان، تغییر و ایجاد مانع در راه کارویژه‌های رهبری نظام دینی است و در پی مدیریت متغیرهایی از جمله مدیریت ادراکات، احساسات، و تحرکات تصمیم‌هاست و راهکار مقابله با آن، نخست، مرهون شناخت دقیق عمق و ابعاد آن و سپس بصیرت‌افزایی و توانمندسازی جامعه هدف است. منظومه سه ضلعی بینش - نگرش - کنش، هدف بخشی از کلان راهبرد دشمن برای دگردیسی حاکمیت دینی است. نظام دینی برای مقابله با نفوذ راهبردی دشمن و این جنگ شناختی - ادراکی دارای منابع قدرت نرم است که به توجه به ابعاد نظام دینی امامت‌محور، در محورهایی از قبیل خدامحور و اعتقاد به آموزه‌های وحیانی و اتصال به قدرت لایزال الهی، قدرت ایمان - ثقلین و معارف عمیق آن در کنار ساختار اندیشه امامت و ولایت‌محور و فرهنگ خاص دینی در بعد فرهنگ عاشورایی، فرهنگ جهاد و شهادت‌طلبی و فرهنگ انتظار، نوع و زاویه نگرش به نظام هستی وسنن الهیه، آشفتگی مرزهای هویتی، تبیین جعلی شاخص‌های جریان حق و مصداق‌های آن، ابهام‌آفرینی در شاخص‌ها و معیارهای نظام دینی و جایگزین‌سازی و بدیل‌سازی برای هریک از زیرمجموعه‌های سه ضلعی بینش - نگرش -کنش قابل ارائه است.
بخشی از نظام دینی، بیانگر هویت و شکل‌دهنده و پاسخگوی مشروعیت آن است که ریشه در انگاره‌ها و مسائل بنیادین نظام سیاسی دارد و در مقام ارزش‌گذاری اولویت نخست را در چینش عناصر نظام سیاسی به خود اختصاص می‌‌دهد. این بخش که در سطح کلان در سامانه بینشی - معرفتی جستار می‌‌شود، مبتنی بر نظامی امامت‌محور دولابی است از سوی دشمنان، بالقوه به سمت شبه اهداف تغییر مسیر داده و با حفظ ظواهر، اما تغییر سیرت به سمت شبه اهداف و رشدی شبه طبیعی و شکل‌دهی به الگویی از نظام شبه ولایی به عنوان گذار در جهت شبه غیرولایی حرکت کند. این شبیه‌سازی در تمامی ابعاد و مؤلفه‌های سه ضلعی (بینش- نگرش- کنش) امکان وقوع دارد؛ از این رو در مقام شناخت نفوذ راهبردی دشمن، باید با توسل به شاخص‌ها و سنجه‌های آموزه‌های دینی و تعالیم وحیانی، معارف و سنت و سیره معصومین، از چنین فرایندی پیشگیری کرد.
نظام سیاسی دینی- به دلیل ذات پویا و ساختار آن - در فرایند رشد طبیعی، به سوی عمق‌یافتگی، ریشه دواندن بنیان‌های فکری پیش می‌‌رود اما در روند رشد غیرطبیعی و نفوذ زدگی، تصلب، درجا زدن، مسیر غیرطبیعی، افول و تغییر اهداف، برنامه‌ها و سیاست‌های کلان رخ می‌‌دهد؛ یعنی به جای حمله مستقیم به «ساختار»، «بافتار» نظام را هدف قرار می‌‌دهند تا از درون دچار تلاشی و فروپاشی شود. در هر نظام دینی، اگر جنگ شناختی- ادراکی دشمن، مؤثر افتد، بخشی از این نظام در هر سطحی از حاکمان و خواص و مردم، در حوزه کنش‌ها خواسته یا ناخواسته و غالباً ناآگاهانه به صف هم‌افزایی با دشمن می‌‌پیوندند و زمینه‌های انحراف و افول نظام را فراهم می‌‌سازند.
عمده‌ترین اهداف دشمن در نفوذ راهبردی در حوزه «بینشی» عبارتند از: بازگرداندن جاهلیت مدرن به حاکمیت دینی، ایدئولوژی‌سازی، سکولارسازی، لیبرال‌سازی، ایجاد اختلال و تعارض و تغییر در نظام ارزشی. همچنین ابعاد این نفوذ در حوزه «نگرشی - انگیزشی» می‌‌تواند شامل این محورها باشد: معتبرسازی رأی نظام سلطه، ناپیدانمایی دشمنی دشمن، مرجعیت‌سازی و اعتباریابی محرف، تغییر معیارها و ایجاد خط تردید. بدیهی است نتیجه نفوذ راهبردی در ساحات بینشی - معرفتی و نگرشی - انگیزشی مستقیماً در عرصه «کنشی» نظام دینی ظهور و بروز می‌‌یابد. این تأثیرات عبارتند از: ناکارآمدسازی نظام دینی، تغییر اولویت‌ها از طریق جابه‌جایی در اهداف و اشخاص و تسویف و مماطله در اجرا، ناکارآمدسازی کارویژه‌های رهبری، تقدم حذف «ولایت» بر «ولی»، بدیل‌سازی در امر رهبری، مخالفت با رهبری نظام دینی در قالب دفاع از حق، نابسامان‌سازی کنش‌های سیاسی - اجتماعی حاکمان، ناکارآمدسازی کارویژه‌های خواص و نخبگان، نابسامان‌سازی کنش توده مردم و نابسامان‌سازی‌کنش‌های اعتقادی - دینی حاکمیت.
تغییر نظام دینی به نظام غیردینی، به دلیل ذات مستحکم و ساختار قوی، مستقیماً و بدون واسطه کم‌وبیش ناشدنی است و چنین پندارهایی بسیار ضعیف و چه بسا محال باشد اما با دستکاری حوزه‌های بینشی و نگرشی و ریل‌گذاری برای حوزه کنشی، در مسیر رشد طبیعی جامعه، نخست نظام معرفتی آنها تغییر کرده، نگرش به موضوعات، آرمان‌ها و اهداف دگردیس شده و ذائقه‌های جدیدی شکل می‌‌گیرد که نظام دینی را به نظام شبه‌دینی تبدیل می‌‌کند، سپس در بزنگاهی مناسب، نظامی غیردینی و سرانجام ضددینی ظهور و بروز پیدا می‌‌کند. نفوذ راهبردی در نگاه اول، مسئولان و نخبگان را هدف تهاجم خود قرار می‌‌دهد و سپس با تعمیق آن، همه جامعه دینی را متأثر می‌‌سازد.