چاپ

ایرانیان جهان - صبح نو /متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
حسین اکبری/ اگر به تاریخ جهان عرب و جهان اسلام نگاهی گذرا داشته باشیم، راحت‌تر می‌توان منشأ حرکت کشورهای عربی را شناخت. برای جستار در اینکه آیا واژه «بیداری اسلامی» یا «بهار عربی»، کدامین درست است. از زمان اشغال جهان اسلام ازسوی استعمار، جنگ‌های داخلی به جنگ‌های خارجی تبدیل شدند اما به‌جای بازگشت عزت اسلامی، اعراب در همه جنگ‌ها شکست خوردند و استعمار توانست کشور فلسطین را اشغال کند. هرچند کشورهای عربی اسلامی بحث قومی و ناسیونالیستی را مطرح کردند ولی در تمام معرکه‌ها شکست خوردند و ملت فلسطین در آن زمان پیروزی‌هایی به دست نیاورد. اگرچه جهان عرب درصدد احیای خودش مثل جمال عبدالناصر در مصر برآمد و چند جنگ بزرگ با رژیم‌صهیونیستی را پشت‌سر گذاشتند اما بنا به دلایلی شکست خوردند.
پس از مدتی می‌بینیم موج دیگری هم در جهان اسلام پدید آمد و سلاطین عرب را کنار زد. هر چند جمهوری آمد و موج جمهوریت جلو رفت اما چون منشأ اسلامی نداشت به دستاورد و پیروزی دست نیافت و پشت صحنه آن هم نظام سلطه و رژیم‌صهیونیستی و حتی ناتو و سازمان ملل راهبردهای استعماری و استثماری خودشان را در این کشورها دنبال کردند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود که شعارهای اسلامی احیا شد و حزب‌الله لبنان که این روزها سالروز شکست رژیم‌صهیونیستی در جنگ 33روزه جشن می‌گیرند، شکست جنگ‌های گذشته عرب‌ها را جبران کرد. انقلاب اسلامی حتی فراتر از لبنان و کشورهای منطقه رفت، در کشور بوسنی و جنگی که با صرب‌ها داشتند، توازن به نفع جریان اسلامی تغییر یافت. خودشان می‌گفتند اگر ایران نبود، مسلمانان بوسنی کشته و قتل‌عام می‌شدند. اتفاقاتی که در عراق، افغانستان و فلسطین رخ داده است نشان داد که به‌صورت یک الهام و الگو، برای دنیای اسلام و یک اعتمادبه‌نفس برای ملت‌ها تبدیل شده، انقلابی که در بحث فلسطین از همه کشورها جلوتر است و با جریان انقلاب اسلامی که دارای اندیشه است، پیروزی به‌دست می‌آورد.
«بیداری اسلامی» به این دلیل است که شعار مردم در اعتراضات کشورهای عربی، اول اسلامی بود. آن‌ها «الله اکبر» می‌گفتند و نمازهای جماعت می‌خواندند، «مرگ بر آمریکا» می‌گفتند. اگرچه «اخوان المسلمین» در مصر خودش را برای مبارزه آماده نکرده بود و دیرتر از مردم به صحنه آمد، اما در تونس «حزب النهضه» سرکار آمد؛ جریانی که اخوانی بود، البته در مصر هم این اخوان‌المسلمین بود که سرکار آمد. جریان‌های مبارز و اصیل با اینکه اقلیت بودند اما میدان را به دست گرفتند و توانستند قانون اساسی را تغییر دهند. غرب اگرچه سعی می‌کند مسیر اعتراضات مردمی مصر، تونس و... را عوض کند اما جریانات اسلامی سرکار آمدند؛ البته، به‌دلیل فقدان یک رهبر آگاه در درون‌شان و شکل‌گیری بحران نان و بنزین در مصر و تونس می‌بینیم که این انقلاب‌های اسلامی، مصادره شدند؛ البته نباید فشارهای اقتصادی را فراموش کرد که استعمار در این کشورها به وجود آورد.
پس از دخالت‌های غرب بود که دوباره اداره این کشورها به دامن غربی‌ها افتاد. نگرانی غربی‌ها از شکل‌گیری بیداری اسلامی این بود که اگر جریان اسلامی در شمال آفریقا یا کشورهای اسلامی توسعه یابد می‌تواند یک موج عظیم در جهان عرب ایجاد کند که با داشتن اصالت اسلامی، طرح و منافع غربی‌ها با تهدید مواجه می‌شود؛ از این رو بود که برخی کشورها عربی حاشیه خلیج‌فارس مثل عربستان و امارات وارد مبارزه با جریان بهار عربی و بیداری اسلامی شدند که مبادا این جریان به کشورهای آن گسترش یابد و منافع غربی-عبری تهدید شود.
اما این بیداری اسلامی تمام نشده و به‌عنوان یک عقده فروخورده هنوز ادامه دارد، اگرچه غربی‌ها به مسلمانان توجه نکردند و از آن به‌عنوان منفعت و ابزار درراستای منافع خودشان استفاده کردند اما موج جدید بیداری اسلامی هم ادامه می‌یابد. بهتر است بدانیم آمریکایی‌ها در شرایطی هستند که روزبه‌روز ضعیف‌تر شده و به افول رسیده‌اند. این را می‌توان از نشست اخیر عربستان که با حضور آمریکا برگزار شد، دید. کشورهای عربی در اجلاس اخیر عربستان 9تن بودند که پنج تن از آن‌ها عنوان کردند که در برابر ایران نمی‌جنگند و حتی افزایش تولید نفت هم رأی نیاورد، این نشان از ضعف سلطه آمریکا در منطقه و جهان اسلام دارد، کشورهای عربی و جهان اسلام دریافتند که آمریکا در منطقه غیرقابل اتکا شده و رو به افول است. افزایش سرعت افول آمریکا در جهان و به میدان آمدن قطب‌های رقیب بزرگ دیگر مثل روسیه و چین، این فرصت را فراهم می‌کند، تا جهان اسلام از سیطره غرب خارج و به یک وحدت اسلامی دست یابد. هرچند برخی رهبران جهان عرب آینده خودشان را در وابستگی به غرب می‌بینند اما جهان اسلام خارج از آمریکا می‌تواند به وحدت درونی جامعه خودش تکیه کند، این موضوع دیر نیست و تک‌بعدی هم نخواهد بود و درراستای توسعه انقلاب و بیداری اسلامی در جهان اسلام درحال بروز و ظهور است.