چاپ

ایرانیان جهان - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشارش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست
گروه نویسندگان اکونومیست| هرچند وقت یک‌بار فناوری جدیدی توجه دنیای ابتکارات و تخیل را به خود جلب می‌کند. آخرین نمونه، براساس پچ‌‌‌پچه‌‌‌های رایج در سیلیکون‌ولی و وال‌استریت و گوشه‌‌‌ای از دفاتر شرکت‌ها، اتاق‌‌‌های خبر و کلاس‌‌‌های درس سراسر جهان، چت جی‌‌‌پی‌‌‌تی است. این روبات‌چت هوشمند مصنوعی که توسط استارت‌آپی به نام «اوپن ای‌‌‌آی» ایجاد شده است، تنها پنج‌روز پس از رونمایی در ماه نوامبر یک‌میلیون کاربر را جذب کرد و به یکی از محصولات پرمصرف قابل‌توجه در تاریخ عرضه یک محصول تبدیل شد.
مایکروسافت که به‌تازگی 10میلیارد دلار در «اوپن ای‌‌‌آی» سرمایه‌گذاری کرده است، می‌‌‌خواهد توان چت جی‌‌‌پی‌‌‌تی را در تولید متن، تصاویر، موسیقی و ویدئو افزایش دهد. گوگل 26 ژانویه مقاله‌‌‌ای را منتشر کرد که در آن مدل مشابهی توصیف شده بود که می‌‌‌تواند از توضیحات متنی آهنگ موسیقی خلق کند. وقتی آلفابت، شرکت مادرش، درآمدهای فصلی را ارائه می‌کند، سرمایه‌گذاران منتظر واکنش آنها به چت جی‌‌‌پی‌‌‌تی خواهند ماند. در 29 ژانویه، بلومبرگ گزارش داد که بایدو (Baidu)، غول جست‌وجوی چینی، می‌خواهد یک روبات‌‌‌چت را در ماه مارس در موتور جست‌وجوی خود بگنجاند. هنوز زود است که بگوییم چقدر از تبلیغات اولیه قابل باور است. صرف‌‌‌نظر از میزان مدل‌‌‌های هوش مصنوعی که زیربنای چت جی‌‌‌پی‌تی و رقبای آن هستند، در واقع آنها کسب‌وکار، فرهنگ و جامعه را متحول می‌کنند.
افزون بر این در حال حاضر نحوه تفکر صنعت فناوری در مورد نوآوری و موتورهای جست‌وجو در شرکت‌هایی مانند اوپن‌ای‌‌‌آی و گوگل‌ریسرچ نیز تغییرات قابل‌توجهی خواهد کرد؛ جایی که شرکت‌های بزرگ فناوری به‌‌‌دنبال افزایش توان علوم کامپیوتری هستند. این آزمایشگاه‌‌‌های رقیب -چه بخشی از شرکت‌های بزرگ فناوری باشند، چه وابسته به آنها یا اینکه توسط استارت‌آپ‌‌‌های مستقل اداره ‌‌‌شوند- درگیر مسابقه حماسی برای رسیدن به برتری در زمینه هوش مصنوعی هستند. نتیجه این مسابقه تعیین خواهد کرد که عصر هوش مصنوعی با چه سرعتی برای کاربران رایانه در همه جا طلوع خواهد کرد و چه کسی بر آن مسلط خواهد شد.
سازمان‌های تحقیق و توسعه (R&D) شرکت‌ها از دیرباز منبع پیشرفت‌‌‌های علمی، به‌‌‌ویژه در آمریکا بوده‌‌‌اند. یک‌قرن و نیم پیش توماس ادیسون از درآمد حاصل از اختراعات خود، از جمله تلگراف و لامپ، برای سرمایه‌گذاری کارگاه خود در منلوپارک نیوجرسی استفاده کرد. پس از جنگ‌جهانی دوم، شرکت‌های آمریکایی، سرمایه‌گذاری زیادی روی علوم پایه انجام دادند؛ به این امید که محصولات عملی بیشتری تولید کنند. شرکت‌های دوپونت (DuPont) (سازنده مواد شیمیایی)، آی‌بی‌ام (IBM) و زیراکس (که هر دو سخت‌‌‌افزار تولید می‌‌‌کردند) همگی آزمایشگاه‌های تحقیقاتی بزرگی را در خود جای دادند. آزمایشگاه‌‌‌های بل در میان سایر اختراعات، ترانزیستور، لیزر و سلول فتوولتائیک را تولید کردند که برای محققان خود 9جایزه نوبل به ارمغان آورد.
با این حال، در اواخر قرن بیستم، نسبت تحقیق(r) مدام در برابر توسعه (d) کاهش پیدا کرد. در سال 2017 آشیش آرورا، اقتصاددان و همکارانش دوره 1980 تا 2006 را مورد بررسی قرار دادند و دریافتند که شرکت‌ها از علوم پایه به سمت توسعه ایده‌‌‌های موجود حرکت کرده‌‌‌اند. آرورا و همکارانش استدلال کردند که دلیل آن افزایش هزینه تحقیق و دشواری فزاینده به‌دست آوردن ثمرات آن است. زیراکس، آیکون‌‌‌ها و ویندوزهایی را که اکنون برای کاربران رایانه شخصی آشنا هستند، توسعه داده است، اما اپل و مایکروسافت بودند که بیشترین درآمد را از آن به دست آوردند. علم برای نوآوری مهم باقی ماند، اما به سلطه دانشگاه‌‌‌های غیرانتفاعی منجر شد.
ظهور هوش مصنوعی بار دیگر همه‌چیز را تکان داده است. شرکت‌های بزرگ تنها بازیگران شهر نیستند. استارت‌آپ‌‌‌هایی مانند «Anthropic» و «Character ai» چالش‌‌‌هایی را برای چت جی‌پی‌‌‌تی ایجاد کرده‌‌‌اند. «Stability ai»، استارت‌آپی که کنسرسیومی متن‌‌‌باز از دیگر شرکت‌های کوچک، دانشگاه‌‌‌ها و سازمان‌های غیرانتفاعی را برای جمع‌‌‌آوری منابع محاسباتی گردآوری کرده، مدل محبوبی ایجاد کرده است که متن را به تصویر تبدیل می‌کند. در چین، سازوکارهای تحت حمایت دولت مانند آکادمی هوش مصنوعی پکن (baai) در این زمینه برجسته هستند. اما تقریبا تمام پیشرفت‌‌‌های اخیر در این زمینه در سطح جهانی از شرکت‌های بزرگ حاصل شده است؛ تا حد زیادی به این دلیل که آنها قدرت محاسباتی دارند. هوش مصنوعی آمازون به دستیار صوتی الکسایش قدرت می‌دهد و متا (شرکت مادر فیس‌بوک) هم اخیرا موج جدیدی ایجاد کرد؛ چرا که هوش مصنوعی آن توانست در بازی استراتژیک موسوم به «دیپلماسی» یک بازیگر انسانی را شکست دهد.
باید این نکته را اشاره کرد که به ترتیب دوسوم و چهار پنجم تحقیقات هوش مصنوعی را به اندازه دانشگاه استنفورد که سنگر علم کامپیوتر است، شرکت «متا» انجام می‌دهد. آلفابت و مایکروسافت به میزان قابل‌توجهی در این زمینه تولید دارند و این میزان حتی شامل شرکت «دیپ‌‌‌مایند» از بریتانیا که خواهرخوانده «گوگل‌ریسرچ» بوده و در سال 2014 توسط شرکت مادر خریداری شده و حتی «اوپن ای‌‌‌آی» نمی‌شود. نظر کارشناسان در مورد اینکه چه کسی واقعا از نظر شایستگی جلوتر بوده، متفاوت است. به‌‌‌عنوان مثال، به نظر می‌رسد آزمایشگاه‌‌‌های چینی در زیرشاخه «بینایی کامپیوتر» که شامل تجزیه و تحلیل تصاویر می‌شود، به بیشترین سهم رسیده‌‌‌اند و استنادها در مقالات به چینی‌‌‌ها بیشتر از آمریکایی‌هاست.
طبق رتبه‌‌‌بندی مایکروسافت، پنج‌تیم برتر بینایی کامپیوتر در جهان همگی چینی هستند. «Baai» همچنین بزرگ‌ترین مدل زبان طبیعی جهان یعنی «Wu Dao 2.0» را ساخته است. سیسرو، بازیکن «دیپلماسی» متا، به دلیل استفاده از استدلال استراتژیک و فریب بازیگران انسانی مورد تحسین قرار می‌گیرد. مدل‌‌‌های دیپ‌‌‌مایند در بازی «Go»که یک بازی رومیزی بسیار دشوار است، قهرمانان انسانی‌‌‌اش را شکست داده‌‌‌اند و می‌‌‌توانند شکل پروتئین‌‌‌ها را پیش‌بینی کنند که چالشی دیرینه در علوم زیستی است. در حال حاضر سرمایه‌گذاری‌‌‌ها به سمت هوش مصنوعی سرازیر شده است. سرمایه‌‌‌ای که به استارت‌آپ‌‌‌های مبتنی بر هوش مصنوعی سرازیر می‌شود و در سال گذشته 7/ 2میلیارد دلار در 110معامله اختصاص پیدا کرد که نشان می‌دهد مسابقه در زمینه هوش مصنوعی تازه آغاز شده است.