چاپ

ایرانیان جهان - کیهان /متن پیش رو در کیهان منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
نگاهی به وضعیت این روزهای سرزمین‌های اشغالی حکایت از آن دارد که رژیم صهیونیستی با یک بحران بی‌سابقه موجودیتی رو‌به‌روست. یک طرف این درگیری نتانیاهو و شرکای به شدت تندرو او هستند که به هیچ عنوان حاضر به لغو برنامه‌های خود برای تضعیف دستگاه قضایی نیستند و سوی دیگر مخالفانی هستند که آنها نیز به هیچ عنوان حاضر به پذیرش برنامه نتانیاهو نیستند. این درگیری‌های داخلی در تل آویو پیامدهای بالقوه دراز مدتی بر جایگاه بین‌المللی، اقتصاد و ماهیت رژیم صهیونیستی خواهد داشت. در همین ارتباط روزنامه کیهان گفت وگویی را با دکتر «پل شاوم»؛ استاد دانشگاه مریلند آمریکا درباره بحران داخلی صهیونیست‌ها داشته و نظر او را درباره درگیری‌های سیاسی، امنیتی و اجتماعی در تل آویو جویا شده است. دکتر شاوم تقریباً 30 سال است که روی مسئله «اسرائیل» و «فلسطین»، در دانشگاه‌ها، مؤسسات سیاستگذاری، و سازمان‌های غیردولتی واشنگتن و غرب آسیا کار می‌کند. او مقالات علمی متعدد، تحلیل‌های سیاسی، و نوشته‌ها بسیاری در این حوزه دارد. او همچنین به مدت 10 سال سردبیر مجله «مطالعات اسرائیل »در آمریکا بوده است.
آیا ظهور یهودیان ارتدوکس در «اسرائیل» باعث بروز بحران‌های داخلی شده است؟ به طور کلی یهودیان ارتدوکس چه کسانی هستند؟
خیلی مهم است که ما بین یهودیان «ارتدوکس» و «فراارتدوکس» تمایز قائل شویم، اگرچه این دو گروه همپوشانی‌ها و شباهت‌هایی با هم دارند. ارتدوکس‌ها در روند اجتماعی و مسائل جامعه مشارکت فعال دارند، دارای مشاغل معمولی هستند و کار می‌کنند و اغلب به شدت تمایلات ملی گرایانه دارند. 10درصد یهودیان اسرائیل که شامل بسیاری از مهاجران می‌شود، ارتدوکس هستند. اما اولترا ارتودوکس یا فرا ارتودکس‌ها به گونه دیگری زندگی می‌کنند، آنها کت‌های مشکی بلند می‌پوشند، در گروه‌های منزوی و کم ارتباط با دیگران زندگی می‌کنند. مردان فرا ارتودکس اغلب کار نمی‌کنند، به خدمت نظامی نمی‌روند و اعتقادی به مفاهیم ملی و مرز و ملیت هم ندارند. اگرچه معمولاً فرا ارتدوکس‌ها با ملی‌گرایان ارتدوکس ارتباط می‌گیرند. فرا ارتدوکس‌ها 12 درصد از یهودیان را تشکیل می‌دهند. نخست‌وزیر پیشین تل‌آویو، «نفتالی بنت» در واقع ارتدوکس بود، اما ما نخست‌وزیر فرا ارتدوکس تاکنون نداشته‌ایم، چون اصولا فرا ارتدوکس‌ها اعتقادی به مشارکت سیاسی ندارند، اگرچه در انتخابات‌ به نامزدهای ارتدوکس رای می‌دهند.
از طرف دیگر باید بدانیم که تعداد و درصد فرا ارتدوکس‌ها به دلیل خانواده‌های پرجمعیت به طور پیوسته در حال افزایش است. اما به طور کلی نگاه مثبتی به آنها در میان سایر یهودیان وجود ندارد. بسیاری از ساکنان تل‌‌آویو و دیگر شهرها بحران اقتصادی و کاهش نرخ رشد اقتصادی را به دلیل عدم مشارکت فراارتدوکس‌ها در بازار کار می‌دانند و آنها را مصرف‌کننده صرف اقتصاد می‌دانند که هیچ فایده و سودی ندارند. ارتدوکس‌های تندرو به خدمت سربازی اجباری هم نمی‌روند و نسبت به سربازی نکردن آنها نگاه منفی وجود دارد، همچنین آنها برای تحصیل در تمام زندگی‌شان دستمزد و حقوق از مراکز دینی دریافت می‌کنند که بخشی از بودجه این مراکز توسط دولت‌ها تامین می‌شود. از همین رو به‌دلیل دریافت حقوق مادام العمر توسط فرا ارتدوکس‌ها نوعی کینه‌ همیشگی علیه آنها در جامعه وجود دارد که این کینه‌ها حتی در مواردی باعث واکنش سیاسی می‌شود. به نظرم در سال‌های آینده جمعیت فرا ارتدوکس‌ها به دلیل نرخ بالای زاد و ولد افزایش خواهد یافت و آنها وزن بیشتری به‌دست خواهند آورد.
روند مداخله فرا ارتدوکس‌ها در ساختار سیاسی تل‌آویو چگونه است؟ آنها چگونه گروه‌ها و روندهای سیاسی موجود را متوجه خود می‌کنند و چگونه سیاست در تل‌آویو تحت تاثیر گرایش‌های فرا ارتدوکسی قرار می‌گیرد؟
همان گونه که گفتم فرا ارتدوکس‌ها به هیچ عنوان خودشان به سمت کسب قدرت سیاسی حرکت نمی‌کنند، بلکه جریان‌های سیاسی نزدیک به خود را مورد حمایت و پشتیبانی قرار می‌دهند. لذا وزن آنها در دولت‌های جناح راست همواره روبه افزایش است. وضعیت فعلی در صحنه سیاسی تل‌آویو به شدت غیرعادی است، زیرا نتانیاهو برای کسب رضایت فرا ارتدوکس‌ها در حال دستبرد در قانون اساسی است تا همان گونه که ارتدوکس‌ها می‌خواهند، سیستم قضایی سکولار تضعیف شود. فرا ارتدوکس‌ها به سیستم قضایی سکولار اعتقادی ندارند و به شدت در تلاشند تا این سیستم فعلی را تضعیف کرده و به‌جای آن نمایندگان ارتدوکس در کنست(پارلمان) قوانین یهودی موردنظر خود را در حوزه‌های اجتماعی تصویب کنند. در واقع دادگاه عالی در تل‌آویو در شرایط فعلی طرح‌های مورد نظر ارتدوکس‌ها را برخلاف قوانین اساسی می‌داند و آن را رد می‌کند، اما تندروها در کنست برای آن که به راحتی بتوانند قوانین یهودی خود را تصویب کنند، تلاش دارند تا نظارت سیستم قضایی و دادگاه عالی را بر کنست از بین ببرند. از همین رو نیز نارضایتی عمیقی علیه اقدامات نتانیاهو و فرا‌ارتدوکس‌ها وجود دارد.
در کنار شهروندان معمولی در تل‌آویو، برخی از سیاستمداران مانند بنی گانتز، وزیر دفاع سابق، یا ایهود باراک، نخست‌وزیر سابق، نگران وضعیت فعلی هستند و درباره «آینده اسرائیل» هشدار می‌دهند و حتی برخی نسبت به فروپاشی هشدار می‌دهند، دلیل این هشدارها چیست؟
همه آنها نگران ماهیت رادیکال دولت جدید و سیاست‌های به شدت عجیب آن هستند. علاوه‌بر تغییرات در سیستم قضایی و تضعیف آن، سیاست‌های خطرناک کابینه تل‌آویو شامل برنامه‌ریزی برای سخت‌تر کردن تغییر دین به یهودیت،
شهرک ‌سازی‌های بیشتر، تغییر قانون بازگشت، تزریق و تصویب بودجه بیشتر برای مدارس یهودی اولترا ارتدوکس‌ها، صدور مجوز قانونی برای کار نکردن دائم العمر آنها، تغییرات و تفکیک قومی و دینی برخی مراکز عمومی مانند بیمارستان‌ها به گونه‌ای است که بخش‌های درمانی برای پذیرش یهودیان متفاوت از بخش پذیرش برای فلسطینی‌ها خواهد بود و این نژادپرستی کامل خواهد بود.
چرا اسرائیل همیشه با بحران‌های داخلی مواجه است؟ علت بی‌ثباتی سیاسی در تل‌آویو چیست و چرا عمر دولت‌های اسرائیل کوتاه است؟
دلیل اینکه از سال 2019 تاکنون این همه انتخابات برگزار شده و سیاست در تل‌آویو بی‌ثبات شده، فقط به خاطر یک نفر است به‌نام نتانیاهو یا به اختصار بی‌بی. این که نه جناح چپ و نه جناح راست نمی‌توانند اکثریت را به دست آورند به‌دلیل کارشکنی‌های نتانیاهو است. دولت فعلی اکثریت قاطع دارد و شاید متاسفانه بتواند چندین سال دوام بیاورد، اما این چندسال با درگیری‌ها و اعتراضات داخلی مداوم همراه خواهد بود. شاید اگر نتانیاهو از سیاست کنار برود، اوضاع کمی بهتر شود.
آیا روی کار آمدن سیاستمداران ارتدوکس باعث ایجاد چالش و تنش در روابط خارجی تل‌آویو با شرکای غربی و آمریکا خواهد شد؟
ارتدوکس‌ها هیچ اهمیتی به روابط با ایالات متحده نمی‌دهند. آنها تقریباً با شرکای غربی و ایالات متحده مشکل دارند و اعتقادی به تنش زدایی در روابط خارجی ندارند بلکه به سمت تنش بیشتر حرکت می‌کنند. از سوی دیگر نتانیاهو کنترلش را بر سیاست خارجی از دست داده و در عمل این تندروهای ارتدوکس در تل‌آویو هستند که کنترل سیاست خارجی و داخلی را در دست دارند. همچنین اگر ارتدوکس‌ها بخواهند کرانه باختری را ضمیمه دیگر مناطق کنند، یک بحران بلندمدت در تل‌آویو شکل خواهد گرفت و حتی شرکای منطقه‌ای‌ تل‌آویو نیز دست به اعتراض علیه کابینه نتانیاهو خواهند زد و در سیاست منطقه‌ای تل‌آویو نیز بحران پیش خواهد آمد، هزینه الحاق کرانه باختری برای تل‌آویو هم در سیاست‌های منطقه‌ای و هم جهانی بسیار زیاد است و بعید است که تندروها بتوانند این کار را انجام دهند. در عین حال هرگز اراده سیاسی برای تخلیه شهرک نشینان در مناطق اشغالی توسط دولت‌های مختلف تل‌آویو وجود نداشته است و بعید است که اکثر مناطق اشغالی کرانه باختری از اشغال آزاد شوند. از سوی دیگر جامعه بین‌الملل در مقابل تندروها و اشغالگری در کرانه باختری کار زیادی نمی‌توانند انجام دهد مگر اینکه جامعه بین‌الملل به‌دلیل نادیده گرفتن قطعنامه‌های سازمان ملل از سوی تل‌آویو بخواهند با آنها وارد جنگ شوند.