بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشارش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست
شهاب شهسواری| جمهوری آذربایجان مراسم بسیار ویژه‌ای برای استقبال از هرتزوگ در نظر گرفته ‌بود. در فرودگاه یعقوب ایوب‌اف، معاون نخست‌وزیر، فارز رضایف، معاون وزیر امور خارجه و مختار محمداف، سفیر جمهوری آذربایجان در سرزمین‌های اشغالی در کنار جورج دیک، سفیر اسراییل در آذربایجان از رییس رژیم اسراییل و همسرش استقبال کردند. علاوه بر تشریفات عادی استقبال، 30 کودک یهودی از مدرسه یهودی خبد در باکو نیز برای استقبال از هرتزوگ به فرودگاه آورده ‌شده ‌بودند که با پرچم‌های اسراییل از او استقبال کردند. در باکو هرتزوگ علاوه بر دیدار با هرتزوگ ادعا کرده است که برای تقویت «روابط استراتژیک» با جمهوری آذربایجان به این کشور سفر کرده است. با این حال برخی کارشناسان معتقدند که این سفر با هدف جلوگیری از امضای پیمان صلح میان باکو و ایروان انجام می‌شود و عده‌ای دیگر هم هدف اسراییل را از توسعه روابط با آذربایجان، تحت فشار قرار دادن ایران از طریق افزایش نفوذ در مرزهای شمالی می‌دانند. هرتزوگ پیش از سفر به جمهوری آذربایجان به اهمیت همسایگی این کشور با ایران و قرار داشتن ایران در دستور کار گفت‌وگوهایش در باکو تاکید کرده است. اسحاق هرتزوگ، رییس رژیم اسراییل پیش از پرواز به باکو در اظهاراتی ضد ایرانی گفت: «ایران یک عامل بی‌ثبات‌ساز در منطقه است که پیوسته به دنبال اقداماتی علیه … [رژیم] اسراییل است.» وی تاکید کرد: «من به آذربایجان می‌روم، یک کشور دوست، نزدیک و مهم که کشوری کلیدی است و زمینه‌های مشترک همکاری زیادی بین ما وجود دارد.» وی تصریح کرد: «باید به یاد داشته ‌باشیم که علاوه بر روابط تجاری، فراتر از روابط تاریخی و به ویژه جامعه یهودیان این کشور، آذربایجان همسایه ایران است. ایران یک عامل بی‌ثبات‌ساز در منطقه است که پیوسته به دنبال اقداماتی علیه … [رژیم] اسراییل و مخالف تشکیل ائتلاف صلح و امنیت در منطقه است و من قطعا در سفرم در این مورد گفت‌وگو خواهم کرد.» محسن پاک‌آیین، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان به «اعتماد» می‌گوید: «یکی از اهداف اسراییل از حضور در آذربایجان و کشورهای پیرامونی ایران ایجاد مزاحمت و تهدید برای تهران است و به‌رغم اینکه ممکن است کشورهای مقابل از جمله جمهوری آذربایجان مایل نباشندکه اجازه بدهند اسراییل از سرزمین‌های‌شان علیه ایران استفاده کند، اما اسراییل یک رژیم غیرقابل اعتماد است و در مقاطعی به دنبال ایجاد تهدیداتی بوده که با پاسخ قوی ایران مواجه شده است.»
تمهیدات امنیتی ویژه برای سفر هرتزوگ به باکو
رسانه‌های اسراییلی نوشته‌اند که در سفر اسحاق هرتزوگ به باکو تمهیدات ویژه امنیتی برای او در نظر گرفته ‌شده است که به‌شدت نسبت به سفرهای دیگر او به نقاط دیگر جهان سختگیرانه‌تر است. جروزالم پست مدعی شده است که این تمهیدات امنیتی به دلیل «نگرانی از تلاش ایران برای به خطر انداختن سفر هرتزوگ به آذربایجان» برنامه‌ریزی شده است. براساس گزارش‌ها ماموران امنیتی جمهوری آذربایجان با همکاری شاباک (نهاد امنیت داخلی رژیم اسراییل) بخش‌هایی از شهر باکو را کاملا قرق کرده‌اند. در طول این سفر هزاران سرباز آذربایجانی و نیروهای پلیس این کشور مسوولیت گشت‌زنی ویژه را در نقاط مختلف پایتخت این کشور بر عهده گرفته‌اند. به نوشته جروزالم پست در یک اقدام بی‌سابقه تمامی اعضای هیات همراه اسحاق هرتزوگ از استفاده از تلفن‌های همراه و روشن کردن گوشی‌های‌شان در آذربایجان منع شده‌اند و هیچ یک حق ندارند در طول سفر از تیم بازدیدکننده جدا شوند و به تنهایی در شهر تردد کنند. جروزالم پست می‌نویسد این تمهیدات به این دلیل در نظر گرفته ‌شده است که ایران و آذربایجان 670 کیلومتر مرز مشترک با یکدیگر دارند و تصور می‌شود اسراییل در طول سال‌های گذشته بارها از خاک جمهوری آذربایجان عملیات جاسوسی و امنیتی علیه اهدافی در ایران انجام داده است.
تامین تجهیزات نظامی برای آذربایجان
اسراییل یکی از اصلی‌ترین تامین‌کنندگان تجهیزات نظامی مورد استفاده توسط ارتش جمهوری آذربایجان است. به اعتقاد تحلیل‌گران تجهیزات نظامی اسراییلی در جنگ 2020 کمک زیادی به جمهوری آذربایجان کرد تا با شکست ارتش جمهوری ارمنستان بتواند بخش‌هایی از خاک خود را که در اشغال ایروان قرار داشت، آزاد کند. در شرایطی که در طول هفته‌های اخیر گمانه‌زنی در مورد احتمال امضای توافق صلح میان جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان افزایش یافته است، برخی تحلیل‌گران معتقدند که اسراییل تمایلی به امضای پیمان صلح بین دو کشور همسایه ندارد. محسن پاک‌آیین، می‌گوید: «در آستانه امضای پیمان صلح بین آذربایجان و ارمنستان، رییس رژیم صهیونیستی به جمهوری آذربایجان سفر می‌کند. تنها رژیمی که از استقرار صلح در منطقه ضرر می‌کند اسراییل است چرا که این رژیم به عنوان فروشنده اصلی سلاح به جمهوری آذربایجان، از امضای پیمان صلح در قفقاز که موجب کاهش خرید سلاح از اسراییل خواهد شد، بسیار نگران است. روسیه، باکو و ایروان مراقب دسیسه‌های اسحاق هرتزوگ برای استقرار صلح در قفقاز باشند.»الهام علی‌اف، رییس‌جمهور آذربایجان پس از گفت‌وگو با اسحاق هرتزوگ تاکید کرد: «آذربایجان سال‌هاست که به تجهیزات اسراییلی برای مدرن‌سازی توانایی‌های دفاعی‌اش دسترسی دارد که اجازه می‌دهد که از حاکمیت، منافع ملی و تمامیت ارضی‌مان دفاع کنیم.» علی‌اف همچنین خبر داد که باکو به تازگی همکاری با اسراییل در زمینه امنیت سایبری را آغاز کرده است. براساس آمار سیپری (انستیتو مطالعات صلح بین‌الملل استکهلم) بین سال‌های 2016 تا 2020 معادل 69 درصد از کل واردات اسلحه جمهوری آذربایجان از اسراییل انجام شده است که 17 درصد از کل صادرات اسلحه اسراییل را در این دوران تشکیل می‌دهد. علی‌اف ضمن تاکید بر حضور چند قرنی جامعه یهودی در جمهوری آذربایجان تاکید کرد که جامعه یهودیان «یک سرمایه بزرگ برای کشور» هستند. وی گفت: «شهروندان یهودی [جمهوری] آذربایجان نقش بسزایی در توسعه مدرن کشور داشتند. یهودیان همواره بخش فعال و برجسته‌ای از جامعه بوده‌اند و امروز هم همین‌گونه است.»
 اسراییل واردکننده 40 درصد از کل صادرات نفت خام جمهوری آذربایجان است. به گفته مقام‌های جمهوری آذربایجان باکو به واردات فناوری‌های مربوط به آب و کشاورزی از رژیم اسراییل علاقه‌مند است و علاقه‌مند است از فناوری‌های تصفیه فاضلاب و مقابله با خشکسالی اسراییلی استفاده کند. در گفت‌وگوهای بین هرتزوگ و علی‌اف همچنین موضوع گردشگری و همچنین افزایش پروازها بین اسراییل و آذربایجان که اکنون 4 پرواز در هفته است مورد بحث قرار گرفت. موشه آربل، وزیر بهداشت اسراییل در این سفر هرتزوگ را همراهی می‌کرد و تفاهمنامه‌هایی برای همکاری در حوزه‌های آموزش پزشکان، آمادگی اضطراری و سلامت دیجیتال امضا کرد. پاک‌آیین می‌گوید: «رییس‌جمهور در اسراییل یک مقام تشریفاتی محسوب می‌شود و سفر او به جمهوری آذربایجان چندان دستاورد دوجانبه‌ای در پیش ندارد و به همین دلیل است که بخش عمده دستور کار این سفر دیدار با یهودیان و شرکت در مراسم سالگرد تاسیس اسراییل در جمع یهودیان است.»
اسراییل به دنبال خروج از انزوا
اسحاق هرتزوگ هم به «میراث منحصر به فرد یهودی» در آذربایجان اشاره کرد و همزیستی یهودیان در جمهوری آذربایجان و روابط باکو و اسراییل نشان‌دهنده «چشم‌انداز مشترک برای صلح میان مسلمانان و یهودیان» است. وی گفت: «اینجا یک کشور مسلمان با اکثریت شیعه است، اما همزمان عشق و عواطف میان دو طرف وجود دارد. این مثالی است از اینکه چگونه می‌توان به سمت آینده رفت.»
محسن پاک‌آیین، سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در گفت‌وگو با «اعتماد» با اشاره به اینکه در طول چند ماه گذشته رفت و آمد‌های سیاسی بین جمهوری آذربایجان و رژیم صهیونیستی افزایش پیدا کرده است، می‌گوید: «علت اصلی تلاش‌های تل‌آویو برای افزایش روابط با باکو به دلیل وضعیت داخلی اسراییل و مشکلات جدی نتانیاهو برای مدیریت اوضاع داخلی و در عین حال وضعیت پیرامونی اسراییل است. شکست اسراییل در حمله اخیر به غزه و انسجامی که در محور مقاومت ایجاد شده است باعث شده است که اسراییل برای خروج از انزوا تحرکاتی را آغاز کند.» پاک‌آیین معتقد است: «کشورهای عربی که قرار بود روابط‌شان را با اسراییل عادی‌سازی کنند، الان از نزدیک شدن بیشتر به اسراییل پرهیز می‌کنند و ترجیح می‌دهند در جهان عرب و جهان اسلام به خاطر ارتباط با اسراییل در مقطعی که اسراییل در انزوا است بی‌اعتبار نشوند. در نتیجه اسراییل سعی می‌کند با تنها متحد خودش در منطقه رفت و آمدهای بیشتری داشته ‌باشد یا پذیرای هیات‌هایی از آذربایجان باشد.» پاک‌آیین می‌گوید: «آذربایجان در حالی که با فروش نفت به اسراییل، موتور جنگی تل‌آویو را روشن نگه می‌دارد و خودش را در مقابل جهان اسلام و مردم فلسطین قرار می‌دهد، در عین حال موقعیتی را برای این رژیم ایجاد می‌کند که اسراییل از انزوا خارج شود.»