بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - وطن امروز /متن پیش رو در وطن امروز منتشر شده و انتشارش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست
مهدی بختیاری| دستیابی ایران به فناوری طراحی و ساخت موشک هایپرسونیک شاید مهم‌ترین خبر در حوزه موشکی طی سال‌های گذشته و بدترین خبر برای سامانه‌های پدافندی دشمنان ایران باشد.
سردار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه، چند ماه قبل، برای نخستین‌ بار این خبر را اعلام کرد و 3-2 روز پیش نیز در یک جمع دانشجویی مجدداً تصریح کرد که این موشک تمام مراحل تست خود را با موفقیت پشت سر گذاشته و آماده رونمایی در آینده نزدیک است.
موشک‌ها بر اساس مولفه سرعت، شامل 4 دسته‌بندی کلی «ساب سونیک» با سرعت صفر تا یک ماخ، «سوپرسونیک» با سرعت یک تا 5 ماخ، «هایپرسونیک» با سرعت بالای 5 ماخ (حداقل 1.7 کیلومتر بر ثانیه) و «های هایپرسونیک» با سرعت بیش از 10 ماخ می‌شوند.
با توجه به اینکه عموماً موشک‌های بالستیک با برد بیش از 500 کیلومتر وارد فاز سرعت هایپرسونیک نیز می‌شوند و با توجه به اینکه پیش از این در سال‌های گذشته هم سرعت سر جنگی جداشونده موشک‌های ایرانی به سرعت ابرصوت یا هایپرسونیک رسیده بود، پس صرف سرعت نمی‌تواند گویای همه قابلیت موشک جدید اعلام شده توسط سردار حاجی‌زاده باشد.
در واقع سرعت تنها مولفه مهم موشک‌های هایپرسونیک نیست، بلکه مهم‌تر از آن، مسیر حرکتی پرتابه همراه با هدایت و کنترل برای طی مسیر حرکت تا هدف و فرار از سامانه‌های پدافندی دشمن است.
با دستیابی ایران به برد مورد نظر در موشک‌های بالستیک (2 هزار کیلومتر)، تمرکز سازندگان ایرانی روی 2 مولفه دیگر یعنی دقت و قدرت قرار گرفت که به افزایش مناسب دقت موشک‌ها و نیز نحوه هدایت و کنترل سر جنگی آنها تا زمان اصابت به هدف انجامید.
خانواده موشک‌های تاکتیکی فاتح، با دارا بودن قابلیت «هدایت تا پایان مسیر» یعنی لحظه اصابت به هدف، تبدیل به دقیق‌ترین موشک‌های ایرانی شدند اما این دقت‌افزایی در موشک‌های تاکتیکی و با برد کم بود، در حالی ‌که برای موشک‌های برد بلند ایران تا سال 1394 که موشک عماد - که سر جنگی جداشونده آن دارای سامانه هدایت و کنترل تا انتهای مسیر بود - رونمایی شد، این امکان وجود نداشت.
تا آن مقطع، هدایت موشک به سمت هدف تنها از طریق «سامانه‌های ناوبری و هدایت و کنترل کلی موشک» انجام می‌شد. یعنی پس از عمل جدایش، دیگر امکان هدایت (تصحیح مسیر) برای سر جنگی (برای موشک‌های برد بلند) وجود نداشت.
با این حال، اگرچه سر جنگی موشک جدید (عماد)، قابلیت تصحیح مسیر و رسیدن به دقت بسیار بالا را یافت اما این سرهای جنگی‌ همچنان روی «مدار شبه بیضوی بالستیک» حرکت می‌کردند و این «طی مسیر مشخص»، به سپرهای دفاعی امکان می‌داد با تحلیل مسیر طی‌شده، ادامه مسیر را هم پیش‌بینی کنند و همین، شانس درگیری مؤثر با پرتابه مهاجم را بالا می‌برد.
برای برطرف کردن این نقیصه و عبور از سپرهای موشکی، طراحان ایرانی ابتدا به سمت مولفه‌های دیگر نظیر افزایش سرعت و کاهش ابعاد هندسی و کم کردن بازتاب راداری سرهای جنگی رفتند که به طراحی کلاهک‌های جدید منتج شد.
ناگفته نماند اتکا و وابستگی سامانه‌های پدافندی به پیش‌بینی مسیر، همیشه برای سپرهای موشکی کارگشا نیست و می‌تواند حتی در مواقعی به نقطه ضعف آنها نیز تبدیل شود.
مثلاً اگر رادار سامانه پدافندی به هر دلیلی نتواند نقطه بعدی پرتابه در مسیر حرکت را تشخیص دهد، فرآیند «ردگیری و قفل» دچار اختلال شده و سامانه مجدداً باید در یک محیط وسیع در آسمان به دنبال هدف مهاجم بگردد.
اینجاست که توسعه سرهای جنگی‌ بالستیک با قابلیت «مانور در فاز نهایی» سبب می‌شود با خارج شدن پرتابه از مسیر مدار بالستیک مرسوم (که برای سامانه پدافندی قابل محاسبه است) و حرکت روی مسیرهای دیگر، سامانه پدافندی در پیش‌بینی مسیر و قفل روی سر جنگی به مشکل برخورده و امکان مقابله هم تا نزدیک به صفر کاهش یابد.
مقامات دفاعی کشورمان سال 1400 دستیابی به این فناوری را اعلام کردند؛ فناوری‌ای که ایران را در یک قدمی رسیدن به آخرین مرحله از فناوری کلاهک‌های موشک‌های بالستیک قرار می‌داد، زیرا «کلاهک‌های بالستیک مانورکننده» تنها یک گام مانده به سرهای جنگی‌ یا «کلاهک‌های هایپرسونیک گلایدکننده» هستند.
تاکنون تنها کشورهای روسیه، آمریکا، چین و کره‌شمالی توانسته‌اند به این فناوری دست یابند.
سرهای جنگی‌ HGV به جای اینکه مثل پرتابه‌های بالستیک ارتفاع بگیرند، در ارتفاع کمتری حرکت می‌کنند اما امکان «تغییر مسیر مکرر» را دارند. در نتیجه «رادارهای هشدار زودهنگام» پدافند دشمن در شناسایی آنها دچار مشکل می‌شود و احتمال غافلگیری بالا می‌رود. این تغییر مسیر می‌تواند بسته به توان پیمایش مسافت HGV، شامل «تغییر سمت حمله» هم باشد.
این توان پیمایشی، علاوه بر داشتن «موتور مجزا» به طراحی بدنه سر جنگی هم بازمی‌گردد. طراحی این سر جنگی متناسب با رژیم پروازی فراصوت و ابرصوت بهینه شده است تا کمترین نیروی مقاوم هوا را در آن سرعت‌ها داشته باشد.
در صورتی هم که این سر جنگی در بخشی از مسیر خود از جو خارج شود، به واسطه انرژی اولیه دریافتی و نیز موتور قرارگرفته در داخل آن می‌تواند «تغییر مسیر و سمت» داشته باشد تا در فاز نهایی و ورود به جو با استفاده از طراحی خاص خود، به سمت هدف سرازیر شود.
از آنجا که هنوز اطلاعات بیشتری از موشک جدید ایرانی اعلام نشده، باید منتظر ماند و دید این موشک چه میزان از مسائل طرح شده در بالا را محقق خواهد کرد و نوع آن چه خواهد بود؟ آیا با یک پرتابه گلایدر روبه‌رو خواهیم شد یا یک موشک کروز یا موشکی بالستیک با کلاهک هدایت‌پذیر (مانند نمونه دی‌اف 26 چینی یا کینژال هواپایه روسی)؟
این موشک هرچه باشد، خبر ناگواری برای سامانه‌های پدافندی دشمنان ایران خواهد بود.
رژیم صهیونیستی در سال‌های گذشته بیشترین سرمایه‌گذاری را روی تقویت سامانه‌های پدافند موشکی خود کرده است که برخی از آنها با هدف مقابله با موشک‌های بالستیک دوربرد ایرانی طراحی و ساخته شده‌اند.
موشک هایپرسونیک ایرانی پس از ورود به سازمان رزم نیروی هوافضای سپاه پاسداران، حتما تاثیرات شگرفی بر این سپرهای موشکی خواهد داشت و از این حیث شاید دشمنان ایران بیشتر از بقیه منتظر رونمایی سورپرایز جدید سپاه باشند!