ایرانیان جهان - جماران /متن پیش رو در جماران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
در یکی از آشکارترین چرخش‌های سیاست خارجی خود، دونالد ترامپ که سال‌ها به مماشات با ولادیمیر پوتین متهم بود، اکنون در مسیر رودررویی با رهبر کرملین قرار گرفته است. او پس از ماه‌ها تلاش بی‌نتیجه برای پایان دادن به جنگ اوکراین از طریق رابطه شخصی‌اش با پوتین، نه‌تنها از شکست دیپلماسی خشمگین است، بلکه با صدور مجوز ارسال تسلیحات سنگین و تهدید به اعمال تعرفه‌های جدید، لحن خود را تندتر از همیشه کرده است. با این حال، منتقدان می‌گویند این چرخش نه از سر دغدغه راهبردی، بلکه از سر احساس تحقیر شخصی اوست — و همین موضوع، تردیدها درباره ثبات و دوام تصمیمات او را دوچندان کرده است.
آتلانتیک نوشت: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، سرانجام تصمیم گرفته وارد تقابل با ولادیمیر پوتین شود — البته تا حدی، و فعلاً. تمایل ترامپ به مماشات با رهبر اقتدارگرای روسیه، یکی از مداوم‌ترین روایت‌های ژئوپلیتیکی در دهه گذشته بوده است. اما به نظر می‌رسد این روزها میزان نارضایتی او از پوتین افزایش یافته است. هفته گذشته، ترامپ اعلام کرد ایالات متحده مدت‌هاست که «مزخرفات زیادی» از سوی پوتین تحمل می‌کند. او مجوز ارسال یک محموله گسترده از تسلیحات دفاعی آمریکا به اوکراین از طریق ناتو را صادر کرد و هشدار داد که در صورت عدم پایان جنگ طی 50 روز آینده، روسیه با تعرفه‌های جدیدی مواجه خواهد شد.
ترامپ نگران تصویر عمومی خود است، نه وضعیت اوکراین
با این حال، این چرخش لزوماً به معنای اتخاذ یک رویکرد استراتژیک جدید از سوی ترامپ نیست. بنا بر گفته دو مقام کاخ سفید و دو مشاور خارجی رئیس‌جمهور که به شرط ناشناس ماندن صحبت کردند، این تغییر موضع نه حاصل نگرشی تازه نسبت به اوکراین و رئیس‌جمهورش، ولودیمیر زلنسکی است، و نه ناشی از اعتقاد جدید ترامپ به اتحادهای سنتی فراآتلانتیک که رؤسای جمهور پیشین آن را به‌عنوان توازن در برابر مسکو ارج می‌نهادند. بلکه موضوع، احساس تحقیر شخصی ترامپ است.
پوتین با بی‌توجهی به درخواست‌های ترامپ برای پایان جنگ و در پیش گرفتن راه تشدید درگیری‌ها، موجب شده تا ترامپ در این رابطه شبیه به «شریک درجه‌دو» جلوه کند. یکی از این مقامات اظهار داشت: «پوتین واقعاً زیادی جلو رفته. رئیس‌جمهور بارها به او فرصت داد، اما دیگر بس است.»
رویای دیپلماسی یک روزه
ترامپ با این باور وارد کاخ سفید شد که می‌تواند ظرف 24 ساعت، آتش‌بس پایداری میان روسیه و اوکراین برقرار کند؛ آن‌هم به پشتوانه رابطه‌ای که خود آن را «خوب» با پوتین می‌دانست. ماه‌ها از موضع روسیه در جنگ علیه اوکراین حمایت غیرمستقیم کرد؛ نقش روسیه در آغاز جنگ را نادیده گرفت و حتی تهدید کرد که حمایت آمریکا از کی‌یف را قطع خواهد کرد، آن هم در حالی که اوکراین در حال دفاعی ناامیدانه بود. در ماه فوریه، در دیداری در دفتر بیضی با زلنسکی برخورد تندی داشت و حتی برای مدتی ارسال اطلاعات امنیتی به اوکراین را متوقف کرد. ترامپ بر این باور بود که می‌تواند علاوه بر همکاری با پوتین برای پایان جنگ، روابط دوجانبه را بازتعریف کرده و بنیان روابط اقتصادی جدیدی را میان دو کشور بگذارد. او حتی تصور برگزاری نشستی بزرگ برای اعلام توافق صلح را در سر داشت.
تشدید حملات روسیه؛ نقطه اوج بی‌اعتمادی ترامپ
با وجود درخواست‌های مکرر ایالات متحده، ولادیمیر پوتین از توقف حملات خود امتناع کرد. مذاکرات میان روسیه و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ، بی‌نتیجه ماند و ترامپ نیز تلاش‌های دیپلماتیک را متوقف کرد. در هفته‌های اخیر، خشم ترامپ از پوتین افزایش یافته و او با لغو توقف موقتی ارسال تسلیحات از سوی پنتاگون، روند پشتیبانی نظامی از اوکراین را از سر گرفته است.
شش تماس، شش بار ناامیدی ترامپ
در همین حال، ولودیمیر زلنسکی برای ترمیم رابطه‌اش با ترامپ تلاش کرده و با پیشنهاد آتش‌بس ایالات متحده موافقت کرده است. اما به گفته خود ترامپ، پوتین او را بازی داده — با رد همان طرح پیشنهادی و در عوض، آغاز برخی از سنگین‌ترین حملات موشکی در جریان جنگ. چهار منبع آگاه به من گفتند که ترامپ و پوتین در شش ماه گذشته حدود شش بار گفت‌وگو کرده‌اند و در هر نوبت، میزان نارضایتی ترامپ بیشتر شده است. به گفته آن‌ها، ترامپ در بهار سال جاری به مشاوران خود گفته بود که به این نتیجه رسیده است که پوتین اصلاً قصد پایان دادن به جنگ را ندارد — ارزیابی‌ای که سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا بیش از یک سال پیش به آن دست یافته بودند.
زمانی که ترامپ در هفته‌های اخیر فشار برای آتش‌بس را افزایش داد — و حتی در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «ولادیمیر، متوقفش کن!» — پوتین نه‌تنها واکنش مثبتی نشان نداد، بلکه با شدت بیشتری حملات علیه اوکراین را از سر گرفت. به گفته یکی از مقامات کاخ سفید، رئیس‌جمهور آمریکا از آخرین تماس تلفنی خود با پوتین — که اوایل ماه جاری انجام شد — به‌شدت نگران و ناراحت شده است؛ چرا که در آن تماس، رهبر روسیه مجدداً بر هدف خود برای «آزادسازی» مناطقی از اوکراین که آن‌ها را متعلق به روسیه می‌داند، تأکید کرد.
پیش بینی حمله تابستانی؛ واشنگتن نگران سناریوی تشدید جنگ
در حالی‌که جبهه‌های نبرد عملاً در حالت سکون باقی مانده‌اند، اما مقامات آمریکایی و اروپایی بر این باورند که پوتین در حال آماده‌سازی برای یک تهاجم بزرگ تابستانی است و احتمالاً حملات تازه‌ای را علیه غیرنظامیان در شهرهای اوکراین آغاز خواهد کرد. با ادامه بی‌اعتنایی پوتین به درخواست‌های مکرر ترامپ برای دستیابی به توافق، ترامپ احساس تحقیر می‌کند و به گفته یکی از مقامات دولت و یکی از مشاوران نزدیک، از اینکه ضعیف جلوه کند، واهمه دارد.
ترامپ هفته گذشته در گفت‌وگویی با خبرنگاران در دفتر بیضی گفت: «بارها با او [پوتین] صحبت می‌کنم تا این ماجرا را جمع کنیم. بعد تماس تلفنی را قطع می‌کنم و می‌گویم: “مکالمه خوبی بود.” اما چند ساعت بعد، موشک‌ها به کی‌یف یا یک شهر دیگر شلیک می‌شوند. وقتی این ماجرا سه یا چهار بار تکرار می‌شود، دیگر به این نتیجه می‌رسی که این مکالمات هیچ ارزشی ندارند.»
دونالد ترامپ هفته گدشته اعلام کرد که مجوز ارسال مجموعه‌ای از تسلیحات آمریکایی به میدان نبرد اوکراین را صادر خواهد کرد؛ از جمله تا 17 سامانه پدافند موشکی پاتریوت — تجهیزاتی که مدت‌ها مورد درخواست زلنسکی بوده و به‌طور چشمگیری توانایی اوکراین را در رهگیری موشک‌ها و پهپادهای روسی افزایش می‌دهد. البته این عدد بسیار بلندپروازانه تلقی می‌شود؛ چرا که ایالات متحده تاکنون در طول سه سال جنگ، تنها دو سامانه پاتریوت به اوکراین تحویل داده است.
حمایت مشروط اروپا
بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان، پس از دیدار با وزیر دفاع آمریکا، پیت هگست در پنتاگون، به خبرنگاران گفت که آلمان وارد گفتگوهایی با واشنگتن خواهد شد تا دو سامانه پاتریوت خریداری کرده و آن‌ها را در اختیار اوکراین قرار دهد. با این حال، پیستوریوس تأکید کرد که اوکراین احتمالاً تا چند ماه آینده این سامانه‌ها را دریافت نخواهد کرد. با وجود اهمیت نظامی این تصمیم، اقدامات اعلام‌شده احتمالاً مسیر کلی جنگ را تغییر نخواهند داد و پایین‌تر از سطحی هستند که برخی از حامیان اوکراین انتظار داشتند ترامپ مجوز آن را صادر کند. با این حال، این تصمیم می‌تواند شتاب عملیات روسیه را کند کرده و میل کرملین برای ادامه جنگ را تضعیف کند.
ترامپ همچنین با این تصمیم پیام اطمینان‌بخشی به اوکراین و متحدان اروپایی فرستاد مبنی بر اینکه واشنگتن همچنان می‌تواند شریک قابل اعتمادی در این نبرد باشد. او در دفتر بیضی و در کنار دبیرکل ناتو، مارک روته، گفت: «هزینه خرید این تسلیحات ساخت آمریکا را متحدان ناتو پرداخت خواهند کرد.» وی همچنین افزود: «این جنگ من نیست، و من تلاش می‌کنم شما را از آن بیرون بکشم. ما خواهان پایان دادن به این جنگ هستیم.» ترامپ ادامه داد: «از رئیس‌جمهور پوتین ناامید شدم، چون فکر می‌کردم دو ماه پیش به توافق می‌رسیم، اما به نظر می‌رسد که چنین اتفاقی در راه نیست.»
در همین حال، وب‌سایت اکسیوس گزارش داد که ترامپ ممکن است در آینده برخی تسلیحات تهاجمی و دوربرد نیز به اوکراین ارسال کند، اما رئیس‌جمهور در اظهارات خود هیچ اشاره‌ای به این موضوع نکرد.
از روز مراسم تحلیف تاکنون، دو جریان رقیب ترامپ را در سیاست‌گذاری پیرامون اوکراین و روسیه تحت فشار قرار داده‌اند. انزواطلبانی همچون معاون رئیس‌جمهور جی.دی. ونس و مشاور قدیمی ترامپ، استیو بنن، از او خواسته‌اند تا از کی‌یف فاصله بگیرد. در مقابل، جمهوری‌خواهان سنتی‌تر مانند سناتور لیندزی گراهام — که به داشتن نفوذ بر ترامپ مشهور است — و رهبر اکثریت سنا، جان تون، او را به اتخاذ موضعی سخت‌تر در برابر مسکو ترغیب کرده‌اند. افرادی که پیش‌تر منتقد نزدیکی ترامپ به روسیه بوده‌اند، اکنون از اقدامات اخیر او استقبال کرده‌اند.
گری کاسپاروف، فعال سیاسی روس و استاد بزرگ شطرنج، در گفت‌وگویی با من گفت: «ترامپ می‌تواند موضعی قاطع اتخاذ کند و تصمیم به کمک به اوکراین بگیرد — نه به این دلیل که برای اوکراین اهمیتی قائل است، بلکه چون احساس تحقیر کرده است.» او افزود: «اینکه ترامپ با پوتین مقابله کند و قدرت نشان دهد، حتی اگر انگیزه‌اش نادرست باشد، در مجموع اقدام مثبتی است.»
با این حال، همان‌طور که در سیاست‌ورزی ترامپ رایج است، نکات پنهانی نیز وجود دارد. این واقعیت که ایالات متحده تسلیحات را مستقیماً به اوکراین ارسال نمی‌کند، به ترامپ امکان می‌دهد تا در برابر اعضای انزواطلب ائتلاف MAGA (آمریکا را دوباره عظمت ببخش) حاشیه مانور داشته باشد.
مقامات آمریکایی اشاره‌ای نکرده‌اند که آیا در آینده تسلیحات بیشتری ارسال خواهد شد یا خیر. این در حالی است که بخش زیادی از پایگاه رأی ترامپ — و تعداد قابل‌توجهی از جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان — قویاً با هرگونه ارسال کمک نظامی یا مالی بیشتر به اوکراین مخالف‌اند. این وضعیتِ مبهم، برنامه‌ریزی‌های اوکراین و اروپا برای آینده دفاعی کی‌یف را پیچیده‌تر می‌کند.
پیامی به متحدان: آمریکا هنوز قابل اعتماد است؟
مارک پولیمروپولوس، افسر پیشین سازمان سیا و از منتقدان عملکرد ترامپ در قبال جنگ، در گفت‌وگویی با من اظهار داشت: «آیا فکر می‌کنم ترامپ حالا طرفدار اوکراین شده؟ به هیچ‌وجه. این خبر خوبی است، اما اروپا همچنان باید با این فرض عمل کند که ایالات متحده متحد قابل اتکایی نیست — زیرا ترامپ هر لحظه ممکن است نظرش را عوض کند.»
ترامپ همچنین تاکنون از حمایت از طرح قانونی دوحزبی سنا که خواستار اعمال تحریم‌های جدید سخت‌گیرانه علیه روسیه و همچنین تعرفه‌های 500 درصدی بر کشورهای طرف تجارت با مسکو است، خودداری کرده است. لیندزی گراهام، از حامیان اصلی این طرح که تاکنون بیش از 80 سناتور از آن حمایت کرده‌اند، در روزهای اخیر بارها اعلام کرده که ترامپ حاضر به حمایت از آن است. اما مشاوران کاخ سفید هفته گذشته به من گفتند که ترامپ هنوز برای این کار آماده نیست — بخشی به دلیل نگرانی از افزایش قیمت انرژی، و بخشی به‌دلیل بیم از ناراضی شدن کشورهایی نظیر چین و هند، چرا که ترامپ در تلاش برای عقد توافق‌های تجاری جداگانه با آن‌هاست.
در مقابل، تعرفه‌های ثانویه‌ای که ترامپ پیشنهاد داد — در صورتی که پوتین تا پایان ضرب‌الاجل 50 روزه با آتش‌بس موافقت نکند — بسیار پایین‌تر خواهد بود: 100 درصد. او همچنین تهدید به اعمال تعرفه‌هایی بر کالاهای روسی کرد، اما تأکید کرد که تجارت میان آمریکا و روسیه بسیار محدود است.
ترامپ در مورد طرح تحریم‌ها گفت: «مطمئن نیستم که به آن نیاز داشته باشیم، اما قطعاً خوب است که این اقدامات در حال انجام است.» او افزود: «تعیین تعرفه 500 درصدی، بعد از مدتی معنای خود را از دست می‌دهد. تعرفه 100 درصدی هم می‌تواند همان تأثیر را در ضربه زدن به اقتصاد مسکو داشته باشد.»
طبق معمول، ترامپ در دفتر بیضی به سوالات خبرنگاران پاسخ داد، اما وقتی چندین بار درباره وضعیت جنگ مورد پرسش قرار گرفت، به‌وضوح ناراضی و عصبانی شد. در نهایت، زمانی که از او پرسیده شد در صورت تشدید خشونت از سوی پوتین چه خواهد کرد؟ از پاسخ دادن خودداری کرد — و به‌طور معناداری، با تندی به خبرنگار پاسخ داد: «از من چنین سوالی نپرس.»
بازار ![]()