ایرانیان جهان - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
سویی لی وی-نیویورک تایمز| هواپیماهای نظامی چین در ماه ژوئن و طی سه روز وارد کامبوج شدند؛ چند هفته پیش از آنکه اختلافات مرزی میان کامبوج و تایلند به جنگ منجر شود. این هواپیماها از نوع Y-20 بودند که در چین به «چابی گرلز» (دختران تپل) معروفند، به‌دلیل بدنه پهن و توانایی حمل بار سنگین. طبق اسناد اطلاعاتی تایلند که نیویورک‌تایمز بررسی کرده است،
آنها 6پرواز به شهر سواحلی «سیهانوک‌ویل» در جنوب غربی انجام داده و موشک، گلوله‌های توپخانه و خمپاره‌هایی حمل می‌کردند. این محموله تاکنون گزارش نشده بود. نیویورک‌تایمز، اسناد اطلاعاتی تایلند را بررسی کرده و با تحلیلگرانی که تحرکات نظامی در جنوب شرقی آسیا را دنبال می‌کنند، مصاحبه کرده است. این اسناد نشان می‌دهند که سلاح‌های چینی در 42کانتینر بسته‌بندی و در پایگاه دریایی «ریام» نگهداری شده‌اند. چند روز بعد، مهمات ساخت چین از این پایگاه به صدها مایل شمال، به مرز مورد مناقشه با تایلند منتقل شد. یک مقام ارشد کامبوجی در پاسخ به پرسش درباره این گزارش‌های اطلاعاتی تایلند، بسیاری از جزئیات اصلی محموله را انکار نکرد. تایلند و کامبوج، یکدیگر را مقصر آغاز جنگ پنج‌روزه در اواخر ژوئیه معرفی می‌کنند. اما پیش از شروع درگیری، انتقال سلاح‌ها به مرز بخش مهمی از تقویت توان نظامی کامبوج بود.
این کشور طی چندین ماه نیروهای خود را در امتداد مرز مستقر کرده، جاده‌های تازه احداث و پایگاه‌های نظامی جدید ایجاد کرده بود؛ اقداماتی که همگی در تصاویر ماهواره‌ای قابل‌مشاهده است. با این تجمیع نیروها، تحلیلگران می‌گویند کامبوج با موضعی تحریک‌آمیزتر نسبت به تایلند وارد تقابل نظامی شد. اما هر دو طرف شدیدا به سلاح‌هایی از یک منبع یکسان وابسته بودند: بله همان چین که روابط استراتژیک و اقتصادی نزدیکی با هر دو کشور جنوب شرق آسیا برقرار کرده است.
گزارش‌های ناظران مستقل عملا نتایج ارزیابی اطلاعاتی تایلند را به‌ویژه درباره منشأ برخی سلاح‌های مورداستفاده کامبوج تایید می‌کنند. طبق گزارش گروه حقوق بشری Fortify Rights، موشک‌هایی که کامبوج علیه چهار استان تایلند استفاده کرد عمدتا چینی بودند. در روز اول درگیری، مقامات تایلند اعلام کردند که در حملات کامبوج به یک پمپ‌بنزین، یک بیمارستان و خانه‌های غیرنظامیان، حداقل 13غیرنظامی کشته شدند. به گفته «ناتان روزر»، تحلیلگر موسسه سیاست استراتژیک استرالیا، تمام شواهد نشان می‌دهد که «رهبری کامبوج در ماه‌ها و سال‌های منتهی به درگیری‌های مرزی تصمیمی هدفمند برای تغییر وضعیت موجود در مرز گرفته است.»
یک افسر ارشد نیروهای مسلح تایلند که با نیویورک‌تایمز تماس گرفته بود، اصالت اسناد مورد بحث را تایید کرد و گفت این اطلاعات توسط شبکه‌ای اطلاعاتی در شاخه‌های مختلف نظامی جمع‌آوری شده است. دو افسر دیگر نیز تایید کردند که اسناد به‌صورت داخلی در نیروهای مسلح به اشتراک گذاشته شده است. هر سه با شرط ناشناس ماندن صحبت کردند. ژنرال «راث داراروت»، وزیر دفاع کامبوج، جزئیات اصلی ارسال محموله سلاح‌ها از چین به کشورش را رد نکرد؛ اما گزارش‌های اطلاعاتی تایلند را «گمراه‌کننده» خواند. او گفت حرکت تجهیزات در اسناد «مستقیما با پایان تمرینات نظامی مشترک سالانه کامبوج با ارتش آزادی‌بخش خلق چین منطبق است».
این تمرینات هفته‌ها قبل، در اواخر ماه مه، به پایان رسیده بود. ژنرال داراروت به هیچ سوال دیگری پاسخ نداد. وزارت دفاع چین نیز به درخواست‌های نیویورک تایمز برای اظهار نظر پیرامون این موضوع پاسخ نداد. آمادگی و تامین مجدد تسلیحاتی کامبوج، احتمالا به آن اجازه داد نبرد را طولانی‌تر کند، اما تایلند توانست با تسلیحات بسیار پیشرفته‌تر خود برتری خود را سریعا تثبیت کند. نیروهای تایلند با اجرای حملات هوایی توسط جت‌های F-16 اهدافی در کامبوج را بمباران کردند. تا زمان دستیابی به آتش‌بس یعنی پنج‌روز بعد، حداقل 40نفر از جمله غیرنظامیان در هر دو طرف کشته و صدها هزار نفر آواره شدند.
اقدام موازنه‌ساز چین
در این میان، چین نقش فعال و موثری برای برقراری آتش‌بس ایفا کرد؛ اما گزارش‌های مربوط به ارسال محموله سلاح‌ها، تلاش پکن را برای معرفی خود به‌عنوان میانجی بی‌طرف در جنوب شرق آسیا پیچیده می‌کند. بودجه نظامی کامبوج در مقایسه با تایلند رقم اندکی را تشکیل می‌دهد؛ اما هر دو کشور در سال‌های اخیر هزینه‌های خود را افزایش داده و برای خرید سلاح به چین روی آورده‌اند. اکنون چین از آمریکا پیشی گرفته و به بزرگ‌ترین منبع تامین تسلیحات برای تایلند بدل شده است؛ کشوری که متحد قدیمی آمریکا محسوب می‌شود.
مقامات چینی علنا اتهامات رسانه‌های تایلند درباره تسلیح کامبوج علیه تایلند را رد کرده‌اند. یک مقام ارشد نظامی چین در اواخر ژوئیه، یک روز پس از آغاز درگیری، با کاردار موقت دفاعی تایلند در پکن ملاقات کرد و گفت چین هیچ تجهیزات نظامی به کامبوج برای استفاده علیه تایلند ارائه نکرده است. تنش‌ها از ماه فوریه آغاز شد، پس از آنکه سربازان و غیرنظامیان کامبوج سرود ملی این کشور را در معبد باستانی مورد اختلاف دو کشور خواندند. یک سرباز کامبوجی در ماه مه کشته شد و پنج سرباز تایلندی در ژوئیه توسط مین مجروح شدند. کامبوج تایلند را مسوول آغاز درگیری دانسته است.
گزارش‌های اطلاعاتی ارتش تایلند نشان داد از 21 تا 23 ژوئن، چین حدود 700 گلوله برای پرتابگرهای موشکی چند لوله‌ای BM-21 و همچنین سیستم‌های پرتاب موشک چندگانه چینی - نوع 90B و PHL-03 - ارسال کرده است. چین همچنین گلوله‌های توپخانه برای‌هاوتزر خود کششی SH-1 و توپخانه برای مسلسل‌های ضدهوایی دوران شوروی فرستاده است. طی دو روز بعد، کامبوج مهمات را به دو استان مرزی، اودار مینچی و پریاه ویهار منتقل کرد. تحلیلگران می‌گویند چنین تحویل سریعی احتمالا باید توسط رهبران ارشد چین تایید می‌شد. به گفته آنتونی دیویس، تحلیلگر از بانکوک «این سطح از تامین سریع تسلیحات کاملا غیرعادی بود.»
مرز مورد مناقشه
معبدهای دو صد‌ساله در قلب اختلاف، نزدیک مرزی هستند که فرانسه اوایل قرن بیستم ترسیم کرد و هر دو همسایه آن را ادعا می‌کنند. در دهه 1960، دادگاهی بین‌المللی حکم داد که معبد پریاه ویهار متعلق به کامبوج است، اما تایلند این تصمیم را نپذیرفت. کامبوج در اوایل سال جاری تلاش کرد موقعیت خود را تقویت کند، پایگاهی نظامی درست در شرق معبد پریاه ویهار ایجاد کرد تا دید بهتری بر نیروهای تایلند داشته باشد. این سازه می‌توانست به‌عنوان پایگاه توپخانه استفاده شود. از اواخر2022، کامبوج جاده‌ها و زیرساخت‌های بیشتری ساخت تا بخش‌هایی از مرز را نظامی‌سازی کند.
ژنرال داراروت گفت پایگاه جدید بخشی از بهبودهای استاندارد دفاعی کامبوج بود و هیچ دکترین حمله‌ای اعمال نشده است. یک پژوهشگر می‌گوید که تجمیع نظامی کامبوج «بسیار فعال‌تر از تایلند» بود؛ درحالی‌که تایلند «عمدتا واکنشی و دفاعی» عمل می‌کرد. ارتش تایلند پاسگاه‌های موجود را تقویت کرد، جاده‌های تامین ساخت، توپخانه و تجهیزات زرهی مستقر کرد و نظارت را افزایش داد. کامبوج، تایلند را مهاجم می‌داند و بارها سربازان تایلندی را به تجاوز به خاک خود متهم کرده و نیروهای ملی‌گرا در تایلند را مسوول تشدید تنش‌های مرزی دانسته است. برای حل مناقشه، کامبوج خواهان مداخله نهادهای مستقل مانند دیوان بین‌المللی دادگستری شده که تایلند آن را رد کرده است.
انگیزه‌های پنهان کامبوج
کامبوج ارتش ضعیف‌تری نسبت به کشور همسایه دارد و اصرار دارد که جنگ با تایلند نمی‌خواهد. پس چرا سلاح و نیرو به مرز می‌فرستد؟ برخی تحلیلگران می‌گویند رهبر واقعی کامبوج، هون سن، قصد داشت حمایت ملی‌گرایانه را در زمانی که نارضایتی از وضعیت اقتصادی افزایش‌یافته بود، تقویت کند یا به دلیل اختلاف با نخست‌وزیر سابق تایلند، تاکسین شیناواترا، چنین اقدامی کرد. دیگران می‌گویند پس از سال‌ها حمایت چین، هون سن ممکن است مطمئن بوده که موقعیت کامبوج نسبت به درگیری‌های قبلی در جایگاه بهتری قرار دارد. در درگیری بزرگ قبلی با تایلند در سال2011، کامبوج سریعا با کمبود مهمات مواجه شد و این باعث شد روابط نظامی خود با چین را عمیق‌تر کند. از آن زمان چین اصلی‌ترین حامی نظامی کامبوج بوده است و هر سال تمرینات مشترک برگزار کرده، به جز دوران پاندمی کرونا.
در سال2018، چین بیش از 100میلیون دلار کمک نظامی به کامبوج اهدا کرد. اکنون سلاح‌های چینی بخش اعظم تسلیحات کامبوج را تشکیل می‌دهند. پیتر بوکاِرت، کارشناس در Fortify Rights می‌گوید: «تمام آنچه که در پرتابگرهای موشکی استفاده شد، موشک‌های چینی بود.» بوکاِرت گفت: «چین باید به اقدامات ارتش کامبوج در این درگیری توجه کند و نگرانی‌های خود را درباره استفاده بی‌رویه از سلاح‌هایش مطرح کند. ارسال سلاح‌هایی که برای کشتار غیرنظامیان استفاده می‌شوند، تصویر چین را بهبود نمی‌بخشد.»
بازار ![]()