ایرانیان جهان - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
نه ماه پس از بازگشت به کاخ سفید برای دورهٔ دوم، ترامپ مسیر عجیبی را برای اجرای دستورکار سیاست خارجی «صلح از طریق قدرت» خود در پیش گرفته است.
بازار ![]()
در زمانی نه چندان دور رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، از ساختن میراثی به‌عنوان «صلح‌‌ساز» صحبت می‌کرد. او در سخنرانی تحلیفش گفت که دولتش «موفقیت را نه تنها با نبردهایی که پیروز می‌شویم، بلکه با جنگ‌هایی که پایان می‌دهیم و شاید از همه مهم‌تر، جنگ‌هایی که واردشان نمی‌شویم، اندازه‌گیری خواهد کرد».
دکترین ریگان
به نوشته خبرگزاری آسوشیتدپرس، اما نه ماه پس از بازگشت او به کاخ سفید برای دورهٔ دوم، ترامپ مسیر عجیبی را برای اجرای دستورکار سیاست خارجی «صلح از طریق قدرت» خود در پیش گرفته است؛ عبارتی که از یک رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه دیگر، رونالد ریگان، وام گرفته شده بود که ساختن ارتش و اقتصاد قوی را پایهٔ بازدارندگی در برابر شوروی می‌دانست. رویکرد ترامپ نسبت به «دکترین ریگان» شامل تهدیدهای تندتر، بمباران‌ها و خودستایی است.
هنوز زود است که بگوییم تاریخ چگونه نسخهٔ ترامپ را قضاوت خواهد کرد، اما دربارهٔ ریگان هم تردیدهایی وجود داشت. اندرو بوش، پژوهشگر دانشگاه تنسی گفت: «افراد زیادی بودند که حدود سال 1983 به ریگان نمرهٔ قبولی نمی‌دادند»، و به سالی اشاره کرد که ریگان دستور تهاجم آمریکا به یک جزیرهٔ در کارائیب، گرانادا را صادر کرد. و «در سال 1989، وقتی او کاخ سفید را ترک کرد، خیلی‌ها می‌گفتند: وای، این آدم از جهاتی بزرگ‌ترین صلح‌آفرین قرن بیستم بوده است».
صلح به سبک ترامپ
رویکرد منحصربه‌فرد ترامپ به دیپلماسی به سبک ریگان، تمام‌قد در سفر اخیرش به آسیا روی صحنه آمده بود. وقتی او راهی کوالالامپور، مالزی، برای حضور در اجلاس کشورهای عضو آسه‌آن می‌شد، از طریق شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد که مذاکرات تجاری با کانادا را لغو می‌کند و 10 درصد تعرفهٔ دیگر بر واردات کالاهای کانادایی وضع می‌کند. او از یک آگهی تلویزیونی که ایالت انتاریوی کانادا هزینه‌اش را پرداخت کرده بود، که در آن از یک برداشت صوتی ترکیب‌شده از سخنان ریگان علیه تعرفه‌ها استفاده شده، ابراز خشم کرد.
سپس، هم‌زمان با دیدار ترامپ با رهبران مالزی و کرهٔ جنوبی، نیروی دریایی آمریکا حملات کشنده‌تری را علیه قایق‌های مظنون به قاچاق مواد مخدر در اقیانوس آرام انجام داد. دولت او همچنین گام‌هایی برداشت تا ناو یو‌اس‌اس فورد و هزاران ملوان اضافی را از مدیترانه به سوی آب‌های دریای کارائیب نزدیک ونزوئلا منتقل کند، و بزرگ‌ترین تجمع نیروهای آمریکایی در آمریکای لاتین در بیش از پنجاه سال را ادامه بدهد. البته هنوز کارش تمام نشده بود.
دقایقی پیش از دیدار حساس با رئیس‌جمهور چین، شی جین‌پینگ در روز پنج‌شنبه، ترامپ در شبکه‌های اجتماعی نوشت که گویا در حال آماده شدن برای کنار گذاشتن ممنوعیت چنددهه‌ای آمریکا بر آزمایش تسلیحات هسته‌ای کشور است. بعدتر، هنگامی که راهی واشنگتن می‌شد، ترامپ در این‌باره مرموز بود و نگفت که آیا واقعاً منظورش این بوده که به ازسرگیری آزمایش‌های انفجاری سلاح‌های هسته‌ای فرمان داده، کاری که در این قرن تنها کرهٔ شمالی انجام داده است، یا منظورش فراخوانی برای آزمایش سامانه‌های آمریکایی‌ای بوده که می‌توانند سلاح هسته‌ای حمل کنند، امری بسیار معمول‌تر. او هنوز روشن نکرده که آیا قصد دارد آزمایش‌های انفجار زیرزمینی هسته‌ای را از سر بگیرد یا نه. ترامپ به خبرنگاران در هواپیمای «ایرفورس وان» گفت: «خیلی زود متوجه خواهید شد.»
وزیر دفاع، پیت هگست، دربارهٔ اینکه دولت چه نوع آزمایشی را برنامه‌ریزی کرده است شفاف نیست. اما او شعار وام‌گرفته‌شدهٔ ترامپ از ریگان را تکرار می‌کند. هگست روز جمعه گفت: «آمریکا تضمین خواهد کرد که قوی‌ترین و کارآمدترین زرادخانهٔ هسته‌ای را داشته باشیم، تا از این طریق صلح را از طریق قدرت حفظ کنیم. در هر جلسه، این چیزی است که از آن صحبت می‌کنیم: صلح از طریق قدرت.»
روز شنبه ترامپ دوباره دست به کار شد. همان‌طور که او اتهاماتش را دربارهٔ شکست دولت در مهار آزار و تعقیب مسیحیان در این کشور غرب آفریقا افزایش می‌داد، به نیجریه هشدار داد که دستور داده پنتاگون برنامه‌ریزی برای احتمال اقدام نظامی در نیجریه را آغاز کند. ترامپ در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «اگر دولت نیجریه به کشتار مسیحیان ادامه دهد، ایالات متحده فوراً تمام کمک‌ها و یاری‌ها به نیجریه را متوقف خواهد کرد، و ممکن است واقعاً با «تفنگ‌هایی آتش‌بار»، وارد آن کشور رسوا شده شود، تا کاملًا تروریست‌های اسلامی را که این فجایع هولناک را مرتکب می‌شوند، پاکسازی کند. رئیس‌جمهور نیجریه، بولا احمد تینوبو، در واکنش به سخنان ترامپ گفت که توصیف کشورش به‌عنوان کشوری دارای عدم مدارا‌ی دینی، بازتاب واقعیت ملی نیست.
یک سازوکار کلاسیک از بالا به پایین
در حالی که صحبت‌های پراکنده دربارهٔ آزمایش هسته‌ای برای برخی نگران‌کننده بود، واکنش‌ها در مجموع نسبتاً سنجیده به نظر می‌رسید. در نهایت، ترامپ بارها اظهاراتی کرده که بعدها مواضعش را به‌طور چشمگیری تغییر داده است. برای مثال، در چند هفتهٔ اخیر، او ابتدا گفته بود اوکراین باید بخشی از خاک خود را به روسیه واگذار کند، سپس اعلام کرد باور دارد کی‌یف می‌تواند تمام سرزمین‌های ازدست‌رفته را بازپس گیرد، و در نهایت گفت «نبرد باید در خطوط کنونی متوقف شود».
مقام‌های دولت آمریکا از انتقاد مستقیم از تاکتیک‌های ترامپ پرهیز می‌کنند، اما اذعان دارند که برخی از آن‌ها ممکن است متناقض به نظر برسند، به‌ویژه با توجه به چرخش‌های ناگهانی در مواضع علنی او. با این حال، مقامات دولت آمریکا در گفت‌وگوهای خصوصی استدلال می‌کنند که این تغییرات ناگهانی نه‌تنها ضعف نیست، بلکه به ایالات متحده نفوذ بیشتری می‌دهد و باعث می‌شود دشمنان و حتی متحدان و شرکا با احتیاط بیشتری در برابر ترامپ رفتار کنند.
اما از دید کارشناسان امنیت ملی، ثبات در سیاست‌ها همواره یکی از پایه‌های روابط بین‌الملل بوده است، زیرا به کشورها مبنایی مشخص برای تصمیم‌گیری و ارزیابی اقدامات آمریکا می‌دهد. یان کلی، دیپلمات بازنشسته‌ای که در دورهٔ نخست ترامپ سفیر آمریکا در گرجستان بود، گفت: «این وضعیت محصول نبود یک سازوکار منظم است. این یک سیستم کلاسیک از بالا به پایین است و به نظر نمی‌رسد هیچ مشورتی با سایر بازیگران، به‌ویژه کنگره و همچنین متحدان قدیمی، صورت بگیرد.»
پرهیز از تلهٔ جنگ‌های بی‌پایان
ترامپ توانسته عنوان «صلح‌آفرین» را برای خود جعل کند، حتی در حالی که دولتش در آغاز دورهٔ دوم، سیاست خارجی فعال و تهاجمی‌ای در پیش گرفته است. او یکی از دستاوردهای بزرگ خود را دستور حمله در ماه ژوئن به سه سایت کلیدی برنامهٔ هسته‌ای ایران می‌داند، که به گفتهٔ خودش «برنامهٔ هسته‌ای ایران را نابود کرد». این بمباران خسارات سنگینی بر جای گذاشت، بدون آن‌که هیچ نیروی آمریکایی آسیب ببیند.
در حالی که ترامپ ادعا دارد این برنامه نابود شده است، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این هفته گفت که نشانه‌هایی از تحرکات جدید در سایت‌های هسته‌ای ایران مشاهده شده است. پیش از آن حملات، برخی از حامیان سرسخت ترامپ، از جمله استیو بنن، نماینده مارجری تیلور گرین، و مفسران محافظه‌کار مانند تاکر کارلسن و چارلی کرک، از احتمال اقدام نظامی ابراز نگرانی کرده بودند. آن‌ها به بدبینی دیرینهٔ خود ترامپ نسبت به جنگ‌های طولانی‌مدت دولت‌های پیشین اشاره می‌کردند.
در همین حال، حملات ترامپ در کارائیب ظاهراً ضربات سنگینی به قاچاقچیان مواد مخدر ونزوئلایی وارد کرده و دولت نیکلاس مادورو را نگران کرده است. به گفتهٔ جاستین لوگان، مدیر مطالعات دفاع و سیاست خارجی در اندیشکدهٔ لیبرتارین «کیتو» در واشنگتن، این اقدامات برای ترامپ «هزینهٔ سیاسی بسیار اندکی» داشته است.
اما لوگان هشدار می‌دهد که ترامپ باید در مسیر آینده در ونزوئلا محتاط باشد و از افتادن در تلهٔ «جنگ‌های بی‌پایان» مانند عراق و افغانستان پرهیز کند؛ جنگ‌هایی که زخمی ماندگار بر روان جمعی آمریکایی‌ها گذاشتند. او می‌گوید: «این دولت ظاهراً ترجیح می‌دهد با حملات کوتاه و سریع مشکلات را حل‌شده اعلام کند. من می‌ترسم در نهایت متوجه شویم هیچ‌یک از این مشکلات واقعاً حل نشده‌اند.»