ایرانیان جهان - تسنیم / وزیر امور خارجه ترکیه عادی‌سازی روابط با ارمنستان را به پذیرش «کریدور زنگه‌زور» و توافق با جمهوری آذربایجان مشروط کرد.
در حالی که دیپلماسی در قفقاز جنوبی وارد مراحل حساسی شده، اظهارات اخیر وزرای خارجه ترکیه و ارمنستان نشان‌دهنده شکاف عمیق در تفسیر صلح و عادی‌سازی روابط است. پافشاری آنکارا بر کلیدواژه «کریدور زنگه‌زور» و ورود آشکار آمریکا با پروژه‌ای موسوم به «مسیر ترامپ»، زنگ هشداری برای تغییرات ژئوپلیتیک در جوار مرزهای ایران محسوب می‌شود.
آرارات میرزویان، وزیر امور خارجه ارمنستان، در واکنش به اظهارات همتای ترکیه‌ای خود، بار دیگر بر موضع ایروان مبنی بر تفکیک پرونده‌های دیپلماتیک تأکید کرد.
میرزویان تصریح کرد که برای ارمنستان، هم برقراری روابط دیپلماتیک و بازگشایی مرزها با ترکیه و هم نهادینه‌سازی صلح با جمهوری آذربایجان حائز اهمیت است، اما «هیچ‌یک از این دو مؤلفه نباید دیگری را مشروط کند.»
این موضع‌گیری در پاسخ به سخنان هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، بیان شد که بار دیگر عادی‌سازی روابط با ارمنستان را گروگان امضای «توافق نهایی صلح» با باکو کرده است.
نگاه ابزاری آنکارا به عادی‌سازی روابط با ایروان
هاکان فیدان در پارلمان ترکیه با تکرار سیاست هماهنگی کامل با آذربایجان مدعی شد: «اگر اکنون روابط را عادی کنیم، ارمنستان انگیزه اصلی برای امضای توافق صلح با آذربایجان را از دست خواهد داد و این می‌تواند به درگیری منجمد در منطقه منجر شود.»
فیدان همچنین با اشاره به اینکه ترکیه از نظر فنی آماده بازگشایی مرزهاست، اما اراده سیاسی آنکارا منوط به پذیرش شروط باکو توسط ایروان است، عملاً توپ را به زمین ارمنستان انداخت.
در مقابل، وزیر امور خارجه ارمنستان با رد این منطق استدلالی گفت: «اگر به دنبال رابطه علت و معلولی باشیم، عادی‌سازی روابط با ترکیه می‌تواند تأثیر مثبتی بر روند صلح با آذربایجان داشته باشد، نه منفی.»
معمای «کریدور» و مداخله آمریکا با «مسیر ترامپ»
نکته قابل تأمل در تحولات اخیر، تلاش برای تغییر نام و ماهیت گذرگاه‌های ادعایی در جنوب ارمنستان است. هاکان فیدان در سخنان خود صراحتاً اعلام کرد که آنکارا تا زمانی که توافق صلح امضا نشود و مسائلی نظیر «کریدور زنگه‌زور» و تغییر قانون اساسی ارمنستان حل نشود، گامی برنخواهد داشت.
اما بخش جدید و قابل تأمل ماجرا، پرسش نمایندگان ترکیه درباره پروژه‌ای مشکوک تحت عنوان «مسیر ترامپ» است. بر اساس گزارش‌ها، این طرح آمریکایی که در تاریخ 8 اوت در واشنگتن مورد توافق اولیه قرار گرفته، تلاشی از سوی آمریکا برای مدیریت اتصال جمهوری آذربایجان به نخجوان از طریق خاک ارمنستان است. در این سناریو، آمریکا به عنوان «شریک تجاری» وارد میدان شده و نام این پروژه به افتخار میانجی‌گری دونالد ترامپ، «مسیر ترامپ» (TRIPP) نامگذاری شده است.
نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، در واکنش به اصرار ترکیه بر واژه «کریدور» تأکید کرد: «در ارمنستان تنها پروژه‌های "چهارراه صلح" و "مسیر ترامپ" وجود دارد و هر اصطلاح دیگری (اشاره به کریدور زنگه‌زور) فاقد وجاهت قانونی است.»
میرزویان نیز اصول این توافق ادعایی واشنگتن را شامل «تمامیت ارضی، خدشه‌ناپذیری مرزها، حاکمیت و صلاحیت قضایی» دانست؛ اصولی که در تضاد با مفهوم دالان فراسرزمینی مدنظر باکو و آنکارا است.
دیپلماسی پارلمانی در استانبول و خوش‌بینی‌های محتاطانه
هم‌زمان با این جدال‌های لفظی، هیئت پارلمانی ارمنستان برای شرکت در مجمع پارلمانی سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) در استانبول حضور یافت. سارکیس خاندانیان، رئیس کمیسیون روابط خارجی پارلمان ارمنستان، در اظهاراتی خوش‌بینانه از احتمال نتایج مثبت در عادی‌سازی روابط سخن گفت.
وی همچنین به دیدار با نمایندگان جمهوری آذربایجان اشاره کرد و مدعی شد که مسیر موسوم به ترامپ (TRIPP) می‌تواند آسیای مرکزی را به اروپا متصل کند؛ ادعایی که نشان‌دهنده تلاش غرب برای ایجاد کریدورهایی با هدف دور زدن ایران و روسیه در معادلات ترانزیتی منطقه است.
بازار ![]()