به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه این کشور، راهی بلژیک می شود تا در بروکسل پایتخت این کشور، در نشست سران کشورهای عضو ناتو، حضور پیدا کند.

برنامه های اردوغان در بروکسل، آن قدر فشرده و پراسترس خواهد بود که  او، نشست امروز کابینه را به منظور ایجاد تمرکز لازم بر نشست ها، به پس از بازگشت به کشور موکول کرد.

اردوغان در بروکسل، علاوه بر جو بایدن رئیس جمهور آمریکا، با امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه، ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو، آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، کیریاکس میچوتاکیس نخست وزیر یونان و نخست وزیران لتوانی و استونی هم دیدار می کند، اما شواهد نشان می دهد که دیدار با جو بایدن برای اردوغان و تیم او، به مراتب مهم تر و معنی دارتر است.

ابراهیم کالین مشاور و سخنگوی رئیس جمهور ترکیه با جیک سولیوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید به‌ صورت تلفنی گفتگو کرده و محورها و جزئیات دیدار اردوغان و بایدن در حاشیه اجلاس سران ناتو را بررسی کرده اند.

مقامات آمریکایی قبلاً هم اعلام کرده اند که مسائل منطقه ‌ای، ایران، افغانستان، سوریه، لیبی، مدیترانه شرقی و قبرس، در دیدار بایدن و اردوغان، مورد بررسی و مذاکره قرار خواهند گرفت.

ناتو و اقدام نمادین اردوغان در مورد لیبی

اردوغان پیش از آغاز نشست سران ناتو در بروکسل، هیات عالی رتبه ای به لیبی فرستاد تا نشان دهد که این نقطه جغرافیایی مهم آفریقا و مدیترانه، تا چه اندازه برای ترکیه مهم است.

پیام روشن اردوغان، این است که ترکیه از لیبی عقب نشینی نمی کند و شاید امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه، مهم ترین لیدر مخالف نفوذ ترکیه در لیبی باشد و باید دید در دیدار او با اردوغان، موضوع لیبی تا چه اندازه مورد توجه قرار خواهد گرفت.

دیدار با عبدالحمید دبیبه  نخست‌وزیر لیبی و عبدالله اللافی و موسی الکونی اعضای شورای ریاستی لیبی در طرابلس، گام مهم اردوغان، قبل از نشست ناتو و نشست دوم برلین است. ریاست هیات دیپلماتیک ترکیه در لیبی با مولود چاووش‌اوغلو  وزیر امور خارجه بود. اما علاوه بر او، این افراد نیز عضو هیات بودند: خلوصی آکار وزیر دفاع، سلیمان سویلو وزیر کشور، یاشار گولر رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، هاکان فیدان رئیس سرویس اطلاعاتی میت، فخرالدین آلتون رئیس مرکز ارتباطات و ابراهیم کالین سخنگوی نهاد ریاست جمهوری ترکیه.

به عبارتی روشن، اردوغان به استثنای حسن دوغان رئیس دفتر، تمام مردان مهم و معتمد حلقه نخست تیم خود را به لیبی فرستاد. آکار در این سفر به رسانه ها گفت:«نیروهای ترکیه در لیبی، نیروی بیگانه نیستند و ما با لیبیایی ها برادریم».

اظهارات معنی دار سخنگوی پنتاگون

جو بایدن رئیس جمهور برآمده از حزب دموکرات آمریکا، در همان آغاز کار، با اقدامی همچون به رسمیت شناختن نسل کشی ارامنه، نشان داد که در برابر ترکیه گارد دارد.

صد البته مواضع او در برابر ترکیه در دوران چهل ساله سناتوری او، همواره زبانزد بوده، اما شواهد نشان می دهد که بایدن می خواهد با رویکرد ایجاد انگیزه سیاسی، امتیازات مختصری هم به ترکیه ارائه دهد.

سخنان کربی سخنگوی پنتاگون در مورد افغانستان، گویای این واقعیت است که چراغ سبز اولیه ای داده شده که پس از خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان، کنترل و تامین امنیت فرودگاه بین المللی حامد کرزی کابل، به ترکیه واگذار شود.

کربی گفته است: «برای تصمیمات و خواسته های رئیس جمهور اردوغان احترام قائلیم. گفتگوهای اولیه ای با مقامات ترک داشته ایم».

از حیث رویکرد سیاسی و حزبی داخلی، توافق با آمریکا در مورد افغانستان، می تواند به عنوان یکی از رهاوردهای سفر اردوغان به بروکسل تلقی شود و ماشین تبلیغاتی عظیم آکپارتی، قبلاً هم نشان داده که می تواند در مورد چنین موضوعاتی با یک پوشش اغراق آمیز، دستاوردها را چندین برابر حد واقعی آنها نشان دهد.

توصیه های اکید نظامیان به اردوغان

اگر چه دیدار بین اردوغان و بایدن در اغلب رسانه های ترکیه با آب و تاب فراوان، به عنوان یک رویداد دیپلماتیک مهم، برجسته شده است. اما بیراه نیست اگر گفته شود که دیدار با نخست وزیر یونان، به مراتب مهم تر و پیچیده تر خواهد بود. چرا که یونان و ترکیه اختلافات سیاسی عمیقی دارند و نشست های وزرای امور خارجه و کارشناسان عالی رتبه آنان تاکنون به نتیجه روشنی نرسیده است.

حالا دستگاه های دیپلماسی آنکارا و آتن امیدوارند تا بخشی از مشکلات به دست اردوغان و میچوتاکیس حل شود. اما از آن جایی که پیش بینی می شود که رئیس جمهور آمریکا و نخست وزیر یونان در بروکسل و در دیدار با اردوغان، بحث تحریکات ترکیه در شرق مدیترانه و مباحثی همچون قدرت نظامی نیروی دریایی ترکیه و پرونده های قبرس را پیش بکشند، نظامیان عالی رتبه و باتجربه ترکیه، به اردوغان توصیه کرده اند که سخت مراقب پیشنهادها و خواسته های بایدن و نخست وزیر یونان باشد.

دریاسالار بازنشسته نیروی دریایی ترکیه یعنی جم گوردنیز که در کنار جاهد یایجی، به عنوان مبدع و ارائه دهنده تئوری «وطن آبی» (ماوی وطن) شناخته می شود، به رجب طیب اردوغان پیشنهاد کرده که در نشست ناتو، پیش از هر چیزی مراقب خواسته های جو بایدن در مورد حقوق دریایی ترکیه باشد.

کارشناسان استراتژی نظامی ترکیه پیش بینی کرده اند که بایدن در دیدار با اردوغان پیشنهادهایی در مورد قبرس و یونان و همکاری با آمریکا و اروپا ارائه دهد که مجموعاً، دستاوردی جز محدود کردن قدرت مانور ترکیه در جغرافیای حساس شرق مدیترانه نخواهد داشت.

دریاسالار گوردنیز گفته است:«باید مراقب باشیم که آمریکا و اروپا، حقوق دریایی و قابلیت مانور ما را محدود نکنند. تئوری وطن آبی برای ما اهمیت حیاتی و استراتژیک دارد و نباید ذره ای در این حوزه عقب نشینی کنیم».

یورگو کرباکی از روزنامه نگاران یونانی تبار ترکیه نیز در این مرد نوشته است:«دیدار اردوغان و بایدن، پیش از دیدار اردوغان و میچوتاکیس خواهد بود. حال و هوای خوب و مثبت دیدار با بایدن، می تواند بر نشست اردوغان با میچوتاکیس نیز تاثیر خوبی بگذارد. بر اساس اطلاعاتی که از منابع دیپلماتیک یونان به دست آمده، آتن، رویکرد و انتظارات مثبتی در مورد این دیدار دارد و انتظار می رود که ترکیه و یونان، پس از مدت ها، یک تابستان خوب و آرام را سپری کنند و در هر سه حوزه سیاسی، دیپلماسی و نظامی – امنیتی، همکاری بیشتری مشاهده شود».

اردوغان، بایدن و دلار

این روزها اقتصاد ترکیه حال و روز خوشی ندارد و منتقدین اردوغان، مدواما بر این موضوع تاکید می کنند که ندانم کاری های داماد ارشد او یعنی برات آلبایراک وزیر سبق مالی و دارایی ترکیه موجب ان شده که 128 میلیارد دلار از ذخایر ارزی ترکیه بر بارد برود و به همین خاطر، لیره روز به روز در برابر دلار، لاغرتر و کم رمق تر شود.

زینل بالجی از تحلیلگران روزنامه حریت نیز نوشته است:«دیدار روسای جمهور ترکیه و آمریکا، یک اتفاق دیپلماتیک است. اما من شخصاً ترجیح می دهم در باب تاثیرات اقتصادی این دیدار را پیگیری کنم. بورس استانبول، نگرش بانک های جهانی و نیز نرخ دلار و ارز در ترکیه، همگی تابع تاثیرات دیدار اردوغان و بایدن خواهند بود. اگر این دیدار در حال و هوایی خوب و مثبت پیش برود، در بازار ترکیه شاهد آرامش قابل توجهی خواهیم بود و در روزهای آتی، دلار آمریکا در برابر لیره ترکیه با کاهش نسبی روبرو خواهد شد.»

شواهد نشان می دهد که فضای روانی حاکم بر اقتصاد و بازار ترکیه، تابعی از چند و چون روابط دولت ترکیه با آمریکا و اروپا است و به همین خاطر، اقتصاد ترکیه هنوز هم به شدت و در کوتاه ترین زمان ممکن، تحت تاثیر شوک های دلاری قرار می گیرد.

از بروکسل به باکو و شوشا

اردوغان پس از پایان دیدارهایش در بلژیک، از بروکسل به باکو می رود. رئیس جمهور ترکیه که زمانی فوتبالیست بوده، در جمهوری آذربایجان و در کنار رئیس جمهور این کشور یعنی الهام علی اف به تماشای مسابقه فوتبال تیم های ملی ترکیه و ولز خواهد نشست و پس از آن همراه با علی اف به شوشا می رود.

بر اساس ماده 106 قانون اساسی ترکیه، رئیس جمهور می تواند در سفرهای خارجی و در مواقع لازم، وکالتنامه ای در روزنامه رسمی صادر کند و اختیارات خود را به معاون اول خود تفویض کند و اردوغان، این بار هم این اقدام را انجام داده و پیش از سفر به بلژیک و جمهوری آذربایجان، اختیاراتش را موقتاً به فواد اوکتای سپرده است.