بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشارش در آخرین خبر به معنای تایید آن نیست
مهدی فقیه| جنگ و منازعه طبیعت سیاست در روابط بازیگران است اما گاهی این منازعه تنها محدود به دو بازیگر درگیر نیست و می‌تواند ماهیت منطقه‌ای و جهانی به خود بگیرد. از زمان شروع تهاجم روسیه به اوکراین در 24 فوریه 2022 تا به امروز که در آستانه یکسالگی این جنگ هستیم، این جنگ تنها محدود به این دو کشور نبوده و سایر بازیگران هم تلاش کرده‌اند تا توازن نظامی در میدان نبرد به نفع روسیه تغییر نکند.
از جمله این بازیگران اسرائیل است، منحنی روابط اسرائیل و روسیه از آغاز تهاجم روسیه به اوکراین نشان‌دهنده فراز و نشیب روابط دو کشور است. در نخستین روزهای آغاز نبرد اسرائیل مانند اکثر کشورها فقط به محکوم کردن لفظی تهاجم روسیه به اوکراین اکتفا کرد اما به تدریج این روابط رو به تیرگی نهاد و روسیه فعالیت «آژانس یهود» را در روسیه تعطیل کرد (آژانس یهود سال 1929 به عنوان بخشی از «سازمان جهانی صهیونیستی» تاسیس شد و پس از پایه‌‌‌گذاری اسرائیل محور اصلی فعالیتش ترویج و تسهیل مهاجرت یهودیان به این کشور است).
اسرائیل در رای‌گیری سازمان ملل برای اخراج روسیه از شورای حقوق بشر رای مثبت داد و روسیه و چین هم به قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد که از دیوان بین‌المللی دادگستری خواسته است تا در مورد اشغال سرزمین‌‌‌های فلسطینی توسط اسرائیل نظر حقوقی بدهد، رای مثبت دادند. در جریان سفر جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید به اسرائیل در ماه ژانویه یکی از محورهای گفت‌وگو جنگ اوکراین بود، همچنین آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا در جریان سفر منطقه‌ای خود و دیدار از اسرائیل اعلام کرد: ایالات متحده آمریکا و متحدان آن خواهان پشتیبانی اسرائیل از اوکراین در برابر تهاجم نظامی روسیه هستند.
به دنبال این تحولات بنیامین نتانیاهو نخست‌‌‌وزیر رژیم صهیونیستی در گفت‌‌‌وگو با شبکه فرانسوی «LCI» اعلام کرد که در حال بررسی امکان تجهیز اوکراین به سامانه گنبد آهنین است، اما در عین حال پیامدهای سیاسی و نظامی احتمالی این اقدام را نیز بررسی می‌کند؛ چراکه وی می‌‌‌خواهد استحکام روابط رژیم اسرائیل و روسیه را حفظ کند. نتانیاهو در این مصاحبه گفت که کمی پس از تشکیل کابینه خود، میزان اهمیت ارائه گنبد آهنین به اوکراین را بررسی کرده است و رژیم صهیونیستی در حال اصلاح سیاست‌‌‌های خود است و پس از آن، پیامدهای سیاسی این موضوع را مورد بررسی قرار خواهد داد. رسانه «آکسیوس» آمریکا چهارشنبه شب اعلام کرد که کابینه بنیامین نتانیاهو در سیاست رژیم اسرائیل در قبال اوکراین بازنگری می‌کند و امکان آن وجود دارد که تل‌آویو دولت کی‌یف را به سیستم‌های دفاعی تجهیز کند. با توجه به تحولات گفته شده، دو عامل را می‌توان برای تحرک آتی اسرائیل در جنگ اوکراین بر شمرد:
1-یهودی شدن جنگ اوکراین
«ویتنامی شدن جنگ ویتنام» اصطلاحی مربوط به جنگ ویتنام است و ناظر بر این امر است که در هر دو سوی نبرد فقط نیروهای ویتنام حضور دارند نه نیروی کشور بیگانه؛ در جنگ اوکراین هم شاهد حضور سربازان یهودی هم در جبهه روسیه و هم در جبهه اوکراین هستیم. بسیاری از اسرائیلی‌ها یهودیان روس‌‌‌تبار هستند و بزرگ‌ترین جمعیت یهودیان خارج از اسرائیل که بالغ بر 80‌هزار نفر می‌‌‌شوند در مسکو هستند. حدود یک میلیون مهاجر از شوروی از اواخر دهه 1980 تا پایان دهه 1990 وارد اسرائیل شدند. همچنین از زمان حمله روسیه به اوکراین موج کم‌‌‌سابقه‌‌‌ای از مهاجرت یهودیان روسی و اوکراینی به اسرائیل به راه افتاده و طی آن حدود 30‌هزار یهودی از این دو کشور مهاجرت کرده‌‌‌اند.
در حال حاضر 15‌درصد اسرائیلی‌ها کسانی هستند که یا بعد از فروپاشی شوروی از این کشور به اسرائیل مهاجرت کرده‌‌‌اند یا از بازماندگان مهاجران هستند. عمده این گروه از دو کشور روسیه و اوکراین به اسرائیل رفته‌‌‌اند و اکثریت آنها زبان‌‌‌های مادری‌‌‌شان روسی یا اوکراینی است. این جمعیت بزرگ همچنین از طریق احزاب مخصوص خود مانند حزب «اسرائیل خانه ما» بر ساختار قدرت سیاسی اسرائیل اثر می‌‌‌گذارند. این یکی از عوامل سوق دادن اسرائیل به نقش‌آفرینی در جنگ اوکراین محسوب می‌شود.
2-معکوس S-400
ناتو در سال 2015 بخشی از سامانه‌‌‌های دفاعی پاتریوت خود را از ترکیه خارج کرد. آنکارا برای جبران این خلأ در دسامبر 2017 قرارداد خرید سامانه دفاعی اس400 را با مسکو امضا کرد. این قرارداد بلافاصله باعث ایجاد تنش دیپلماتیک میان آنکارا و واشنگتن شد؛ آمریکا از ترکیه خواسته است تا از خرید سامانه‌‌‌های روسی صرف‌‌‌نظر و از سیستم دفاع هوایی پاتریوت آمریکایی استفاده کند. یکی از دلایل نگرانی و مخالفت آمریکا آسیب‌‌‌پذیری جنگنده‌‌‌های اف 35 بود.واشنگتن ادعا می‌کرد خرید سامانه اس 400 از روسیه توسط یک کشور عضو ناتو می‌تواند به تضعیف شبکه پدافندی این پیمان و همچنین افشای توانمندی‌‌‌های رادارگریزی جنگنده‎های اف 35 منجر شود، به همین دلیل تحویل این جنگنده‌‌‌ها به آنکارا را به حالت تعلیق درآورده و ترکیه را برای لغو قرارداد اس 400 تحت فشار قرار داده است، هرچند مقام‌‌‌های ترکیه بارها از آمادگی کشورشان برای تحویل موشک‌‌‌های اس 400 خبر داده‌‌‌اند.
ایران هیچ‌گاه حمایت خود را از نیروهای مقاومت فلسطین (حماس و جهاد اسلامی) کتمان نکرده است، در سال‌های اخیر علاوه بر ارتقای توان موشکی نیروی مقاومت در فلسطین از پهپاد‌های انتحاری این نیرو‌ها هم رونمایی شده است با توجه به کارگیری پهپادهای ساخت ایران توسط روسیه در جنگ اوکراین، به کارگیری سامانه پدافندی «گنبد آهنین» توسط اوکراین می‌تواند اطلاعات بیشتری را از پهپادهای ایرانی در اختیار اسرائیل قرار دهد.
با برگزاری انتخابات در اسرائیل و نخست‌وزیری دوباره بنیامین نتانیاهو شاهد بودیم که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه با او تماس گرفته و بازگشتش به قدرت و تشکیل کابینه را تبریک گفت؛ در عین حال دو طرف در این تماس تلفنی، درباره «دستور کار دوجانبه و وضعیت بین‌المللی» گفت‌وگو کرده و ابراز امیدواری کردند که روابط روسیه و اسرائیل «به صورت مداوم توسعه» یابد.اما در عمل تغییری در روابط دو بازیگر صورت نگرفت، در واکنش به اظهارات نخست‌وزیر اسرائیل مبنی بر کمک تسلیحاتی به اوکراین ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه گفت: درخصوص تحویل سلاح به اوکراین، ما بازیگران را بر اساس جغرافیا تقسیم نمی‌کنیم؛ ما می‌گوییم که هر بازیگری که سلاح به کی‌‌‌یف تحویل دهد، باید بداند که ما این سلاح‌‌‌ها را اهدافی قانونی برای حمله توسط نیروهای روسی می‌دانیم.با توجه به این تحولات و با توجه به اینکه ناظران و تحلیلگران بین‌المللی از حمله زمستانی روسیه سخن به میان می‌آورند، اسرائیل در موقعیت دشوار برای ورود جدی به معادله جنگ اواکراین قرار دارد.