ایرانیان جهان

آخرين مطالب

ادعای رشد اقتصادی 6.2 درصدی ایران منطقی است؟ اخبار ایران

ادعای رشد اقتصادی 6.2 درصدی ایران منطقی است؟
  بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - در حالی که آمارها حکایت از رشد اقتصادی 6.2 درصدی در بهار دارد اما سرمایه گذاری که مولفه اصلی در رشد اقتصادی است فقط 2 درصد افزایش یافته است.
بانک مرکزی به تازگی آماری از رشد اقتصادی منتشر کرده که مربوط به بهار امسال است و در آن عنوان شده که تولید ناخالص داخلی ایران 6.2 درصد نسبت به بهار سال گذشته بالاتر رفته است.
این آمار را می‌توان در نگاه اول به موج اظهارات برخی اعضای تیم اقتصادی دولت مرتبط دانست که اصرار دارند اقتصاد ایران به ریل توسعه و پیشرفت «بازگشته» و همه‌چیز در حال بهبود است. اما در همین آمار نکات بسیار ریز، جزیی و مهمی پنهان شده که نشان از بحران‌هایی جدی در چشم‌انداز پیش رو دارد. اما ابتدا بپردازیم به اینکه تولید ناخالص داخلی چیست؟ چه اجزایی دارد و چرا باید به این اجزا دقت کرد؟
اجزای تولید ناخالص داخلی
تولید ناخالص داخلی ایران در بهار امسال به قیمت بازار 3960503 میلیارد ریال اعلام شده است. یعنی سه میلیون و 960 هزار و 503 میلیارد ریال، اما تولید ناخالص داخلی، 4 جزء دارد که مجموع آنها، مشخص می‌کند که اقتصاد کشور در یک بازه زمانی مشخص چگونه کار کرده است.
این 4 جزء عبارتند از: مصرف (خصوصی و دولتی)، سرمایه‌گذاری، هزینه دولت و صادرات. مصرف خصوصی از مجموع مصرف نهایی خانوار و مصرف نهایی موسسات غیرانتفاعی در خدمت خانوار به دست می‌آید. وقتی مصرف خصوصی پایین می‌آید به زبان ساده، سطح رفاه خانوار‌ها کاهش پیدا کرده است. در مقابل مصرف نهایی دولت شامل هزینه تولید کالا‌ها و خدماتی است که توسط واحد‌های تولیدی برای خانوار‌ها به طور رایگان یا به قیمتی که از نظر اقتصادی معنی‌دار نیست، صورت می‌گیرد.
این قلم سمت تقاضای اقتصاد، بیش از هر چیز متاثر وضعیت بودجه‌ای دولت است. تعریف جزو چهارم که صادرات باشد را همه می‌دانیم و در این صورت می‌ماند مهم‌ترین بخش تولید ناخالص داخلی که همان سرمایه‌گذاری یا به زبان دیگر، «تشکیل سرمایه ثابت» است. برای اینکه بدانیم در تولید ناخالص داخلی یک اقتصاد، چه اتفاقی افتاده باید ابتدا ببینیم در این 4 جزو چه رخ داده است؟ در جدول پیوست این گزارش می‌توان نمایی از اجزای مختلف تولید ناخالص داخلی ایران طی بهار امسال مشاهده کرد. می‌توان دید که مصرف خصوصی در سطح بالای 8 درصدی رشد کرده است. بخش مصرف دولتی نیز رشد بالای 5 درصدی داشته. صادرات ایران هم نزدیک به 10 درصد رشد کرده. اما نکته نگران‌کننده، سرمایه‌گذاری است.
چرا سرمایه‌گذاری مهم است؟
هیچ جزء دیگری در تولید ناخالص داخلی مهم‌تر از بخش سرمایه‌گذاری نیست. سرمایه‌گذاری است که نشان می‌دهد سلول‌های اقتصادی یک کشور چقدر به چشم‌اندازی که از آینده اقتصادی می‌بینند اعتماد دارند. سرمایه‌گذاری، پیش‌نیاز رشد اقتصادی است. بدون پول و خواباندن آن در تولید کالایی که ارزش افزوده‌ای ایجاد می‌کند، موتور اشتغال یک کشور حرکت نمی‌کند. در افول سرمایه ثابت است که پول از یک اقتصاد «فرار» می‌کند و به اقتصادی دیگر می‌رود.
در ابتدای این گزارش عنوان شد که رشد اقتصادی ایران در بهار امسال، نسبت به بهار سال گذشته 6.2 درصد بوده است. اما بخش سرمایه‌گذاری، برخلاف اجزای دیگر تولید ناخالص داخلی، از قافله عقب مانده و فقط 2 درصد رشد کرده است. همین 2 درصد رشد اعلام شده نیز البته جای بحث دارد. مثلا در آمار موجود آمده که در بخش ماشین‌آلات، رشد تشکیل سرمایه در بهار پارسال 15.1 درصد بوده است! یا در پایان سال همین متغیر 15.4 درصد رشد کرده است! درحالی که تشکیل سرمایه ماشین‌آلات معمولا از طریق واردات صنایع و ماشین‌آلات افزایش پیدا می‌کند. آیا میزان واردات این دست از ماشین‌آلات رشد کرده است؟
اما فارغ از این آمار‌ها و با فرض اینکه چنین آماری را نیز جدی بگیریم، رشد 2 درصدی سرمایه‌گذاری آن‌هم درحالی که مثلا مصرف نهایی خصوصی بیش از 8 درصد رشد پیدا کرده، چندان عدد بالایی محسوب نمی‌شود. حتی می‌توان این را نیز اضافه کرد که با افزایش مصرف خصوصی که بخش بزرگی از آن مرتبط با موضوع یارانه‌ها و حفظ سطح فعلی قدرت خرید خانوارهاست؛ سهم سرمایه‌گذاری در ماشین‌آلات، ساختمان و صنایع و زیرساخت و... نیز کاهش پیدا می‌کند.
افول سرمایه‌گذاری
در بهار سال 90، سرانه تشکیل سرمایه ثابت 11.3 میلیون تومان بوده و حالا به 4.3 میلیون تومان کاهش پیدا کرده است. (اعداد به قیمت مرداد 1402) چرا چنین اتفاقی افتاده است؟ بخش بزرگی از این وضعیت را می‌توان به دلیل شوک‌های پیاپی از کانال سیاست خارجی ایران از یکسو و چشم‌انداز نامطمئن بازار‌های دارایی مانند بازار ارز از طرف دیگر جست‌وجو کرد. می‌توان به میزان آزادی‌های اقتصادی ایران اشاره کرد که همین دیروز اعلام شد رتبه ایران در میان 165 کشور، از این شاخص 160 است. یا به نااطمینانی و عدم قطعیت در ساختار اقتصادی ایران رجوع کرد که بخش بزرگی از آن به واسطه تحریم‌ها به وجود آمده است. این شرایط بی‌ثبات‌کننده فضای اقتصاد کلان، بستر مناسبی برای عملیات «سفته‌بازی» و «مداخلات دلالی» باز کرده است.
دو منحنی برعکس دولت-مردم
باید دقت کنیم که برخلاف سرانه تشکیل سرمایه ثابت که رو به افول بوده، سرانه مصرف خصوصی، از 16.3 میلیون تومان در ابتدای دهه 90 به نزدیک 17 میلیون تومان در بهار امسال رسیده است. این به معنای به‌هم خوردن تعادل تولید و مصرف است. اما در نیمه دوم دهه 90، با گسترش سیاست «فشار حداکثری» بخش بزرگی از این سرانه مصرف کاهش پیدا کرد و نتوانست به عدد‌های بالایی خود را برساند. از آن سو، سرانه مصرف دولت هم نزدیک به 30 درصد در این 10 سال و اندی رشد کرده. در واقع، بودجه دولت بدون توجه به وضعیت کلان اقتصادی ایران که زیر بار تحریم‌ها همواره قرار داشته، در یک منحنی صعودی رشد کرده است.
ساختار وابسته به سرمایه
می‌رسیم به پرسیدن این سوال مهم: آیا عدد‌های کنونی تشکیل سرمایه ثابت را می‌توان «موفقیتی» دانست که تیم اقتصادی دولت بار‌ها از آن صحبت کرده‌اند؟ اقتصاد ایران برای یک واحد افزایش تولید، 3.5 واحد سرمایه می‌خواهد. ضمن اینکه اقتصاد ایران در استهلاک شدیدی قرار دارد که به همان اندازه 3.5 واحد دیگر برای جبران این استهلاک نیاز به سرمایه دارد. اقتصاد ایران ساختاری را ایجاد کرده که به‌شدت به «پول» و «سرمایه» وابسته شده است.
در کشور‌های پردرآمد، نسبت سرمایه به تولید 257 درصد است و در ایران 340 درصد! این اتفاقی است که در ایران افتاده، چون پول در ایران چیز «گرانی» شده است. بنگاه‌های تولیدی ایران به انرژی ارزان دسترسی دارند و همواره در مقابل افزایش نرخ سود بانکی مقاومت کرده‌اند. درنهایت، «دریافت وام» برای بنگاه‌ها، بسیار راحت‌تر از تولید و استخدام نیروی کار است. بنگاه‌ها با نهاده‌های ارزان، بهره‌وری پایینی هم دارند و در عین حال خبری هم از اشتغال نخواهد بود. فرآیندی سرمایه‌بر و انرژی محور که قیمت نیروی کار را نسبت به نهاده‌های تولید بالاتر برده است. تداوم وضعیت کاهش سرمایه ثابت در اقتصاد ایران که به‌شدت با فضای فکری یارانه محور دولتی نیز همراه شده، درنهایت تاثیر خود را بر متغیرهایی، چون رفاه عمومی خانوارها، طی یک دهه آینده خواهد گذاشت.

لینک کوتاه:
https://www.iranianejahan.ir/Fa/News/1068085/

نظرات شما

ارسال دیدگاه

Protected by FormShield
مخاطبان عزیز به اطلاع می رساند: از این پس با های لایت کردن هر واژه ای در متن خبر می توانید از امکان جستجوی آن عبارت یا واژه در ویکی پدیا و نیز آرشیو این پایگاه بهره مند شوید. این امکان برای اولین بار در پایگاه های خبری - تحلیلی گروه رسانه ای آریا برای مخاطبان عزیز ارائه می شود. امیدواریم این تحول نو در جهت دانش افزایی خوانندگان مفید باشد.

ساير مطالب

«رایحه خوش خدمت» جدید؟

معیار پیروزی و شکست در جنگ چیست؟

بلینکن درمورد دلیل مخالفت آمریکا با آتش‌بس در غزه سخن گفت

القسام: اسرای اسرائیلی فقط با شروط ما آزاد می‌شوند

نوبخت: قلب توسعه با آزادی می‌تپد

پیش‌بینی قیمت طلا و سکه برای فردا/ سرگیجه قیمت در بازار بدون روند طلا

وزیر اقتصاد: ارقام تحقق ناپذیر در لایحه بودجه 1403 وجود ندارد

برگزاری چهارمین کارگاه آموزش تئوری و عملی تطهیر در مجتمع عروجیان سازمان بهشت زهرا (س)

فرودگاه هوشمند کیش، کاملا بومی است/ "صف" در فرودگاه جدید کیش معنایی ندارد

طرح‌های اقتصادی ملی وپیشران برنامه هفتم باسیاست‌ها کلی منطبق نیست

بزرگترین پارک جنگلی خاورمیانه در چالوس احداث می‌شود

آغاز فصلی نوین در فضای کسب و کار دریامحور

اجرای طرح پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در محلات منطقه 13

بازدید نماینده سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران از سایت مرکزی برف‌روبی شهرداری منطقه 5

نقش مهم معتمدین محلات در شناسایی و احصای مشکلات منطقه12

پایان عملیات اجرایی احداث مجموعه شهربانو در منطقه 11

شهردار ناحیه 2 منطقه 6: طرح ویژه نگهداشت شهر به صورت مستمر در حال اجرا است

برگزاری پنل تخصصی "اقلیم بانو" در برج آزادی

پیاده‌سازی دومین دوره طرح من شهردارم؛ هم‌افزایی متقابل شهروندان و مدیریت شهری

فرصت یک ماهه به مالکین ساختمان‌های ناایمن برای رفع خطر در ناحیه5 منطقه 6

پایان ماه عسل مسکو و تل آویو

پدیده تتلو

پای ثابت شکنجه

مدیران رانتی؛ ریشه‌ها و تنه درخت فساد در ایران

دیدگاه «کرملین» درباره روابط روسیه با امارات و عربستان

پولیتیکو: نیکی هیلی در مقابل بایدن عملکرد قوی‌تری نسبت به ترامپ دارد

نظر لاوروف در خصوص عملیات طوفان الاقصی

حمله شدید رژیم صهیونیستی به جنوب نوار غزه

گوجه‌فرنگی ارزان شد

اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی: وزارت نفت با تمام وجود با بخش خصوصی تقابل می‌کند

توافق برای صدور خدمات فنی مهندسی ایران به سوریه

دستگیری عامل اخلال در نظام اقتصادی با 8 هزار میلیارد تخلف ارزی

وزیر کشور جویای وضعیت آتش‌سوزی در منطقه ویژه اقتصادی بیرجند شد

مجمع تشخیص طرح‌های عظیم اقتصادی در برنامه هفتم را منطبق با سیاست‌های کلی ندانست

انتقادات صریح مرجع تقلید شیعیان از عملکرد اقتصادی دولت رئیسی

حریق گسترده در انبار ظروف یکبار مصرف و لوازم پلاستیکی

موج تحریم‌های ضد ایرانی

روزی که به دام افتاد

کاهش صادرات فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی

بیانیه اختتامیه اولین اجلاسیه مشترک مشاوران دستگاه‌های اجرایی

تشکیلات خودگردان: حماس بخشی از موزائیک سیاسی فلسطین است و حذف شدنی نیست

5 هزار نهال به یاد زنان و کودکان غزه کاشته شد

بیانیه اولین اجلاسیه مشترک مشاوران دستگاه‌های اجرایی

پاسداری از خون‌ شهدای عزیز مسئولیت سنگین نخبگان ایثارگر است

کشف 14 هزار قلم تجهیزات پزشکی و دارویی قاچاق

انفجاری دیگر در مینی پالایشگاه هیدروکربن بیرجند

پیش‌بینی بورس فردا 20 آذر 1402

بالگرد امکان مانور پروازی در پالایشگاه ‌بیرجند را ندارد/‌ ورود به کانون آتش‌سوزی تا فاصله 200 متری امکانپذیر نیست

دومین انفجار در منطقه ویژه بیرجند

‌ماجرای‌ توقف صدور ثبت سفارش‌ و تخصیص ارز‌ به چای‌‌