بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
به نظر می‌رسد پس از توافق تاریخی عادی‌سازی روابط ایران و عربستان، تهران در مسیر احیای روابط خود با سایر کشورهای منطقه است.
برقراری روابط ایران و عربستان سعودی به تغییرات عمیقی، فراتر از مرزهای هر دو قدرت منطقه‌ای منجر شده است.
به نوشته الجزیره، تهران روابط خود با چندین کشور دیگر را عادی کرده و در تلاش برای ایجاد تغییراتی جهت کمک به ثبات منطقه و کاهش تنش‌ها است. چه کشورهایی اخیراً روابط رسمی خود با ایران را برقرار کرده است؟ آخرین وضعیت رابطه تهران و ریاض چیست؟ و چه کشورهایی می‌توانند در بهبود روابط از الگوی عربستان پیروی کنند؟
چرا برخی کشورها با ایران گفتگو نمی‌کردند؟
زمانی که ایران و عربستان سعودی روابط دیپلماتیک خود را قطع کردند، پیامدش از این دو کشور فراتر رفت و چندین کشور عرب نیز به همراه برخی از کشورهای آفریقایی که هوادار پادشاهی سعودی بودند، روابط خود با تهران را قطع کردند. جیبوتی، سودان و مالدیو از جمله کشورهایی بودند که در حمایت از ریاض از ایران فاصله گرفتند.
تنش‌زدایی تهران-ریاض با دیدار حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران با جاسم محمد البودایوی، دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، منجر به افزایش گفتگوهای ایران و همسایگان عربش شد. این تنش‌زدایی همچنین باعث گفت‌وگوی بین جنبش حوثی‌های وابسته به ایران در یمن و عربستان سعودی و دولت رسمی یمن شد و به سوریه برای عضویت مجدد در اتحادیه عرب کمک کرد.
اوضاع در رابطه مصر پیچیده‌تر بود. کشوری که از زمان انقلاب اسلامی ایران در سال 1979، روابط دشواری با ایران داشت. انور سادات، رئیس‌جمهور وقت مصر به محمدرضا شاه پهلوی پناهندگی داد و شاه تا زمان مرگش در سال 1980 در قاهره ماند. به رسمیت‌شناختن اسرائیل توسط مصر یکی دیگر از عوامل مهمی بود که به تیرگی روابط کمک کرد.
مراکش نیز در سال 2018 اعلام کرد که روابط دیپلماتیک خود با تهران را به دلیل آنچه این کشور ادعا می‌کند حمایت ایران از جنبش استقلال صحرای غربی موسوم به جبهه پولیساریو است را قطع خواهد کرد.
ایالات متحده از زمان تسخیر سفارتش در ایران در سال 1980 با این کشور روابط رسمی نداشته و کانادا در سال 2012 و پس از متهم‌کردن دولت ایران به «تهدیدبودن برای صلح و امنیت جهانی»، روابط خود را قطع کرد.
چه کشورهایی روابط خود با ایران را احیا کرده‌اند؟
حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک فرصت خوبی را برای مقامات ایرانی فراهم کرد تا با همتایان منطقه‌ای و فراتر از آن به گفتگو بنشینند. به نظر می‌رسد تلاش‌های روزافزون تهران برای برقراری مجدد گفتگوها با مجموعه‌ای از بازیگران به ثمر نشست و منجر به احیای روابط با حداقل دو کشور شد.
امیرعبداللهیان در روز پنجشنبه با محمود علی یوسف، دیپلمات ارشد جیبوتی دیدار و از برقراری مجدد روابط خبر داد. یک روز بعد، امیرعبداللهیان با احمد خلیل، وزیر امور خارجه مالدیو دیدار کرد و آن دو اعلام کردند که روابط رسمی دیپلماتیک از سر گرفته خواهد شد. هر دو توافق مدت کوتاهی پس از توافق ایران و عربستان برای بازگرداندن روابط رسمی دیپلماتیک انجام شد.
روابط دیپلماتیک تهران و ریاض در سال 2016 و پس از هجوم تظاهرکنندگان به نمایندگی‌های دیپلماتیک عربستان در ایران در واکنش به اعدام یک رهبر مذهبی برجسته شیعه توسط این پادشاهی سنی‌نشین، قطع شد.
توافق تهران-ریاض چگونه پیش می‌رود؟
ایران و عربستان سعودی که برای اولین‌بار گفتگوی مستقیم با میانجیگری عراق را در سال 2021 از سر گرفتند، هر دو روند احیای روابط را ستایش کرده‌اند. در اوایل این ماه، این دو سنگین‌وزن منطقه سفرای خود را اعزام کرده و از زمان توافق، به طور فزاینده‌ای در تماس بوده‌اند.
ایران می‌گوید که ابراهیم رئیسی دعوت رهبران سعودی برای بازدید از ریاض را پذیرفته است؛ سفری مهم که در آینده‌ای نزدیک انتظار می‌رود. تهران که اوایل این هفته به مناسبت روز ملی سلطنت عربستان به پادشاهی سعودی تبریک گفت، از رهبران آن نیز برای سفر به ایران دعوت کرد.
در این هفته و پس از میزبانی تهران از کریستیانو رونالدو و دیگر ستارگان فوتبال، وزرای خارجه دو کشور با دیدار در حاشیه هفتاد و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، در مورد بهبود روابط دوجانبه از جمله در مورد حمل‌ونقل هوایی و دریایی و تسهیل بیشتر رویدادهای ورزشی گفتگو کردند.
امیرعبداللهیان به شاهزاده فیصل بن فرحان آل سعود، دیپلمات ارشد سعودی گفت که ایران آماده است تا یک توافقنامه همکاری جامع دوجانبه را همانطور که در دیدار قبلی با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در ماه آگوست مورد بحث قرار گرفت، تهیه و امضا کند.
کدام کشورها با ایران در ارتباطند؟
پس از برقراری ارتباط مجدد با عربستان سعودی، احتمالاً برقراری موفقیت‌آمیز روابط بین ایران و مصر بزرگترین توافق خواهد بود. حدود دو سال است که تهران و قاهره با میانجیگری عراق و عمان و با هیاهوی بسیار کمتر از آنچه در مذاکرات با ریاض دیده می‌شد، گفتگو هستند. این دو کشور به طور جدی احیای روابط را با توجه به چشم‌انداز متحول‌شده تحت رهبری عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر ارزیابی می‌کنند.
اخیراً رئیسی در یک کنفرانس مطبوعاتی در نیویورک گفت که آخرین دیدار وزرای خارجه دو کشور می‌تواند به آغاز فصل جدیدی در روابط دوجانبه منجر شود و تهران «هیچ مانعی در برقراری روابط با مصر نمی‌بیند».
اردن و ایران نیز گفتگوهایی داشته‌اند، اما جزئیات کمی وجود دارد و به نظر نمی‌رسد که مذاکرات به مرحله‌ای اساسی رسیده باشد؛ زیرا اردن یکی از بزرگترین دریافت‌کنندگان کمک‌های خارجی ایالات متحده بوده و ممکن است در موضوع سوریه و اسرائیل با تهران هم‌نظر نباشد.
ایران همچنین به دنبال گسترش روابط خود با سودان و مراکش است و امیرعبداللهیان ابراز امیدواری کرد که بتوان روابط رسمی ایران با آن‌ها را دوباره برقرار کرد.