ایرانیان جهان - فرهیختگان /متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
زهرا صمصامی| اسرائیل با توسعه سامانه‌های پیشرفته پدافند هوایی، مدعی یکی از قدرتمندترین سپر‌های دفاعی جهان است. این سامانه‌ها، همراه با رادار‌های پیشرفته و شبکه یکپارچه فرماندهی، اسرائیل را به پوشش دفاعی چندلایه مجهز کرده‌اند. شواهد گویاست که رژیم صهیونی با صادرات این فناوری‌ها به کشور‌های اروپایی به دنبال اعتبارسازی جهانی صنایع دفاعی خویش است.
اورشلیم - هلسینکی؛ گامی راهبردی در تقویت پدافند چندلایه اروپا
چندی پیش وزارت دفاع فنلاند به‌صورت رسمی به همتای اسرائیلی خود اعلام کرد که قصد دارد سامانه تسلیحاتی پیشرفته «فلاخن داوود» (DSWS) را خریداری کند؛ سیستمی که یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های پدافند هوایی ارتش اسرائیل به شمار می‌رود. این تصمیم پس از یک فرایند ارزیابی رقابتی و چندساله اتخاذ شده که در مراحل پایانی آن، دو بازیگر اصلی عرصه فناوری‌های نظامی اسرائیل، یعنی شرکت «رافائل» و صنایع هوافضای اسرائیل (IAI)، به‌عنوان فینالیست معرفی شده بودند.
این نخستین بار است که سامانه فلاخن داوود در قالب یک قرارداد صادراتی، از مرز‌های اسرائیل خارج می‌شود. نتیجه برنامه‌ای مشترک میان سازمان دفاع موشکی اسرائیل (IMOD) و آژانس دفاع موشکی ایالات متحده (MDA) است که در آن، شرکت رافائل نقش پیمانکار اصلی را بر عهده دارد. طراحی این سامانه با هدف رهگیری طیف وسیعی از تهدیدات هوایی پیشرفته، از جمله موشک‌های بالستیک، هواپیما‌ها، پهپاد‌ها و موشک‌های کروز انجام شده است و از سال 2017 به‌صورت عملیاتی در اسرائیل مورد استفاده قرار گرفته است. بر اساس اعلام رسمی، حداقل ارتفاع رهگیری برای این سامانه، 15 هزار متر (معادل 50 هزار فوت) تعریف شده است؛ معیاری که نشانگر تمرکز بر مقابله با تهدیدات بالستیک در ارتفاع بالا و حملات کروز در فواصل دور است.
سرتیپ یو‌ها-پکا کرانن، فرمانده نیروی هوایی فنلاند، در اظهاراتی رسمی تأکید کرده است: «این سامانه به‌صورت چشمگیری ظرفیت پدافند هوایی فنلاند را ارتقا خواهد داد. با ورود جنگنده‌های F-35 و همچنین بهره‌گیری از سامانه‌های دفاع زمینی کنونی، فنلاند در حوزه دفاع هوایی در میان کشور‌های اروپایی به جایگاهی ممتاز خواهد رسید.»
بر اساس توافق انجام‌شده، اسرائیل متعهد به ارائه کامل این سامانه به فنلاند شده است که شامل موشک‌های رهگیر، پرتابگر‌ها و سامانه‌های راداری است؛ تمامی این اجزا به سیستم فرماندهی و کنترل دفاعی فنلاند متصل خواهند شد. ارزش اولیه این قرارداد بالغ بر 316 میلیون یورو اعلام شده که با در نظر گرفتن گزینه‌های قابل توسعه، می‌تواند تا سقف 532 میلیون یورو افزایش یابد. البته استفاده از گزینه‌های اضافی منوط به تصویب جداگانه در سطح دولت فنلاند خواهد بود.
با توجه به نقش ایالات متحده در توسعه این سامانه، اجرای نهایی قرارداد مستلزم دریافت تأیید رسمی صادرات از سوی دولت واشنگتن است. همچنین بخشی مجزا از توافق میان وزارت دفاع اسرائیل و فنلاند برای تضمین امنیت زنجیره تأمین قطعات کلیدی در نظر گرفته شده است؛ اقدامی که هدف آن، اطمینان از دسترسی مستمر به اجزای حیاتی سامانه در هرگونه شرایط اضطراری امنیتی است.
نسخه فنلاندی فلاخن داوود با همکاری نزدیک میان شرکت‌های اسرائیلی، آمریکایی و فنلاندی طراحی و ادغام خواهد شد. هدایت این فرایند بر عهده شرکت‌های رافائل و ریثیون است، در حالی‌که شرکای فنلاندی نیز در طراحی و تجهیز زیرساخت‌های فرماندهی و کنترل نقش خواهند داشت.
سامانه فلاخن داوود به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین راهکار‌های دفاع موشکی در جهان شناخته می‌شود که توانایی مقابله با موشک‌های بالستیک و کروز را داراست. این سامانه، نتیجه همکاری راهبردی میان سازمان دفاع موشکی اسرائیل و آژانس دفاع موشکی ایالات متحده است و شرکت رافائل با مشارکت شرکت التا (Elta) زیرمجموعه صنایع هوافضای اسرائیل در توسعه آن نقش کلیدی ایفا کرده است. التا مسئول تولید رادار چندمنظوره سامانه بوده و سامانه فرماندهی و کنترل آن توسط شرکت البیت سیستمز طراحی شده است.
در ساختار پدافند چندلایه اسرائیل، فلاخن داوود در لایه میانی قرار دارد؛ جایی میان سامانه «گنبد آهنین» که تهدیدات کوتاه‌برد را پوشش می‌دهد و سامانه‌های ضدموشکی (Arrow) آرو 2 و3 که برای مقابله با تهدیدات فرا‌جوی طراحی شده‌اند. فلاخن داوود به‌عنوان یک سامانه متمرکز ملی، قادر است تهدیدات را در فواصل طولانی و ارتفاع بالا پیش از ورود به حریم هوایی هدف رهگیری کند. این ویژگی، فرصت‌های بیشتری را برای شناسایی و خنثی‌سازی تهدیدات در مقایسه با سامانه‌های دیگر ایجاد می‌کند.
با برد عملیاتی بیش از 250 کیلومتر (معادل 150 مایل)، سامانه می‌تواند اهداف را پیش از آنکه به مناطق پوشش داده‌شده توسط گنبد آهنین برسند، نابود سازد. از سوی دیگر، با بهره‌گیری از سامانه جستجوگر دوگانه پیشرفته، موتور راکتی پرشتاب و قابلیت مانورپذیری بالا، فلاخن داوود به‌عنوان کارآمدترین سامانه در برابر تهدیدات کروز شناخته می‌شود. معماری باز و قابل تطبیق این سامانه، امکان یکپارچگی کامل با شبکه‌های دفاعی متحد را فراهم می‌سازد و زمینه‌ساز هم‌افزایی عملیاتی با سامانه‌های موجود در سایر کشور‌های عضو ناتو و شرکای منطقه‌ای خواهد بود.
نقطه عطفی در همکاری راهبردی تل‌آویو ـ برلین
بر پایه بیانیه رسمی وزارت دفاع اسرائیل، اخیراً نشستی با هماهنگی سطح بالا در خاک آلمان برگزار شده که در آن، شخصیت‌های کلیدی همچون موشه پاتل، رئیس سازمان دفاع موشکی اسرائیل، سرهنگ کارستن کوپر، مدیر برنامه آرو-3 در آلمان، و یعقوب گالیفات، مدیر کل صنایع هوافضای اسرائیل (IAI)، حضور داشتند. این جلسه، بخشی از فرایند فنی و دیپلماتیک برای انتقال سامانه‌ای است که ستون فقرات دفاع فراسوی جو اسرائیل را تشکیل می‌دهد.
در این نشست همچنین نمایندگانی از شرکت‌های اسرائیلی التا (ELTA) و البیت سیستمز (Elbit Systems) و شرکت مشاوره فناوری آلمانی (IABG)، به‌همراه کمپانی اروپایی (MBDA)، سازنده موشک، حضور فعال داشتند. حضور این ترکیب از بازیگران دفاعی و صنعتی، نشانگر سطح بالای پیچیدگی و همکاری فناورانه در اجرای این پروژه بی‌سابقه است.
فروش سامانه آرو-3 به آلمان، نه‌تنها بزرگ‌ترین قرارداد صادرات تسلیحاتی در تاریخ اسرائیل محسوب می‌شود، بلکه یک نقطه عطف راهبردی در تعاملات امنیتی تل‌آویو ـ برلین نیز به شمار می‌رود. ارزش این قرارداد بالغ بر 3. 5 میلیارد دلار است و در اوت 2023 با موافقت دولت ایالات متحده، به‌عنوان شریک توسعه‌دهنده این سامانه، تأیید شد؛ فرآیندی که در نوامبر همان سال با تصویب نهایی و رسمی همراه شد و اکنون وارد فاز اجرایی شده است.
این تصمیم از سوی آلمان در سایه تحولات ژئوپولیتیکی اخیر، به‌ویژه تهاجم روسیه به اوکراین اتخاذ شد. رویدادی که موجب تجدید نظر در دکترین امنیتی آلمان شد و برنامه‌ریزان دفاعی این کشور را بر آن داشت تا سامانه‌های دفاعی خود را برای سناریو‌های احتمالی، از جمله تهدیدات موشکی گسترده علیه اروپا، تقویت کنند. بنا بر برنامه‌ریزی‌ها، نخستین محموله از سامانه آرو-3 قرار است تا پایان سال 2025 در اختیار ارتش آلمان قرار گیرد.
قابلیت‌های عملیاتی این سامانه، نخستین بار در 9 نوامبر 2023 به محک آزمون گذاشته شد؛ زمانی که یک موشک بالستیک شلیک‌شده توسط حوثی‌ها از خاک یمن، توسط سامانه آرو-3 رهگیری و منهدم شد. این نخستین رهگیری عملیاتی و موفقیت‌آمیز این سامانه بود. در مرحله‌ای دیگر در جریان حمله گسترده موشکی ایران به اسرائیل در 14آوریل 2024، سامانه در رهگیری همزمان چندین هدف عملکردش را به نمایش گذاشت؛ جایی که بنا بر ادعای دولت اسرائیل، آرو-3 توانست برخی موشک‌های بالستیک شلیک‌شده از سوی ایران را رهگیری کند.
سامانه آرو-3 یک سامانه رهگیری موشکی فرا‌جوی، برای مقابله با تهدیدات بالستیک در خارج از جو زمین طراحی شده است. فلسفه عملکرد این سامانه مبتنی بر اصل «برخورد مستقیم» با هدف و نابودی آن از طریق انرژی جنبشی است؛ به‌گونه‌ای که نیازی به استفاده از مواد منفجره در سرجنگی موشک نیست و هدف تنها با تکیه بر سرعت و دقت برخورد فیزیکی منهدم می‌شود.
فناوری پیشرفته سامانه آرو-3، آن را به یکی از معدود ابزار‌های دفاعی در سطح جهان تبدیل کرده که توانایی رهگیری موشک‌های بالستیک در فضا را دارد؛ قابلیتی که در معماری دفاع موشکی چندلایه اسرائیل جایگاه بالایی دارد و حالا با صادرات آن به آلمان، به بخشی از زیرساخت دفاعی اروپا تبدیل خواهد شد.
کلام آخر
این توافقات دفاعی می‌توانند پیامد‌های پیچیده‌ای برای امنیت منطقه‌ای و جهانی داشته باشند. از یک سو، تقویت توان دفاعی متحدان غربی در برابر تهدیدات موشکی و بالستیک، از سوی دیگر، این انتقال فناوری‌های پیشرفته دفاعی به کشور‌های اروپایی ممکن است به تشدید مسابقه تسلیحاتی در منطقه منجر شود و واکنش قدرت‌های رقیب مانند روسیه را برانگیزد. همچنین، گسترش نفوذ اسرائیل در بازار‌های تسلیحاتی اروپا می‌تواند موازنه قدرت در خاورمیانه را تحت تأثیر قرار دهد و تنش‌های ژئوپلیتیک موجود را تشدید کند. این تحولات در بلندمدت ممکن است به بازتعریف معادلات امنیتی در سطح جهانی بینجامد.
بازار ![]()