ایرانیان جهان - ایرنا / تحلیلگران افزایش ناگهانی سهم بودجه دفاعی اعضای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) از 2 درصد تولید ناخالص داخلی به 5 درصد را امری خطرناک می‌دانند که می‌تواند به مخالفت برخی اعضا منتهی شود.
32 عضو ناتو در نشست ماه ژوئن (تیرماه) در لاهه هلند، پس از فشار مداوم از سوی «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا توافق کردند تا هزینه‌های دفاعی خود را تا سال 2035 از معیار قدیمی «2 درصد» به هدف «5 درصد» تولید ناخالص داخلی افزایش دهند.
اگرچه «برایان چاو» کارشناس «نشنال اینترست» اعتقاد دارد این تصمیم نشانهٔ یک تحول راهبردی و تعهد مشترک به بازدارندگی قوی‌تر برابر تهدیدات روسیه، چین و سایر دشمنان است.
بازار ![]()
اما صرف این تعهد را کافی ندانسته و می گوید که ناتو باید مسیر واقع‌بینانه‌ای برای افزایش تدریجی بودجه‌های دفاعی طراحی کند تا از جهش ناگهانی و غیرقابل‌قبول سیاستی در سال 2035 جلوگیری شود و همزمان در دههٔ آینده منابع مالی لازم برای تقویت فوری دفاع جمعی را تأمین کند.
این مرکز تحلیلی در مورد تهدیدهای امنیتی جدید آورده است که جنگ روسیه با اوکراین، ناتو را به بازنگری در اولویت‌هایش وادار کرده است. روسیه در سه سال و نیم گذشته 12 درصد از خاک اوکراین را تصرف کرده و اکنون حدود یک‌پنجم این کشور را در اختیار دارد. در بهترین حالت، مسکو کنترل بخش‌هایی از این سرزمین‌ها را حفظ خواهد کرد و همچنان تهدیدی برای کشورهای بالتیک و اروپا خواهد بود.
بنا بر ادعای نشنال اینترست، افزون بر این، چین با حمایت از روسیه، خود را برای رویارویی احتمالی با آمریکا به‌ویژه بر سر تایوان آماده می‌کند. سخنان یک ماه قبل «شی جین‌پینگ» رئیس جمهور چین مبنی بر همکاری امنیتی و توسعه‌ای با روسیه و حضور همزمان او، «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه و «کیم جونگ اون» رهبر کره‌شمالی در رژهٔ نظامی در پکن نشانهٔ شکل‌گیری بلوکی علیه غرب است.
در سال 2023 مجموع هزینه‌های دفاعی اعضای ناتو (به قیمت‌های ثابت 2022) 1.28 تریلیون دلار بود. اگر همهٔ اعضا 5 درصد تولید ناخالص داخلی هزینه می‌کردند، بودجهٔ ناتو باید 2.43 تریلیون دلار می رسید.
این به معنی شکافی 1.15 تریلیون دلاری است. در حال حاضر فقط پنج کشور – ایالات متحده، لهستان، یونان، لیتوانی و استونی – بیش از سهم 2.64 درصدی خود می‌پردازند و 27 کشور دیگر هنوز کمتر از این رقم هزینه می‌کنند.
نشنال اینترست با بدبینی به سطح تعیین شده 5 درصدی، تاکید می‌کند که بدون برنامه‌ریزی و افزایش تدریجی، کشورها تا لحظه آخر صبر خواهند کرد. اینکه کشورها مجبور شوند در یک سال بودجه دفاعی خود را دو برابر کنند از نظر سیاسی غیرقابل‌پذیرش است.
بدون آمادگی و افزایش‌های تدریجی، پیروزی سخت ترامپ در وادار کردن متحدان ناتو به افزایش بودجه دفاعی به 5 درصد بر باد خواهد رفت – همان‌گونه که وعده 2 درصدی سال 2014 عمدتاً شکست خورد، چون کشورهایی که به آن متعهد شده بودند آن را کامل اجرا نکردند.
راه جایگزین روشن است. ناتو باید در دهه پیشِ‌رو مسیر واقع‌بینانه‌ای در پیش گیرد و اجازه دهد ترامپ توافق 5 درصدی سخت‌به‌دست‌آمده خود را با هدایت متحدان از طریق افزایش‌های تدریجی حفظ و تقویت کند.
نشنال اینترست تصریح کرد که برای طراحی چنین مسیری، بودجه‌های ناتو برای سال‌های 2026 تا 2035 باید شامل دو تعهد مکمل شود.
نخست، هر کشور باید تعهد پایه‌ای بدهد که بودجه ناتو را در سطح سال 2023 حفظ کند. دوم، هر کشور باید تعهدی به افزایش سالانه بدهد تا هزینه‌ها را هر سال برای دو هدف افزایش دهد.
این مسیر مستلزم آن است که ناتو هر سال 115 میلیارد دلار به بودجه خود بیفزاید. این روند در طول ده سال 1.15 تریلیون دلار بر پایه 1.28 تریلیونی خواهد افزود و در نهایت بودجه سال 2035 را به 2.43 تریلیون دلار (5 درصد تولید ناخالص داخلی) می‌رساند. همچنین طی یک دهه درکل 6.3 تریلیون دلار فراهم می‌شود که هم نیازهای فوری و هم نیازهای بلندمدت دفاعی را پوشش می‌دهد.
براساس این تحلیل، با چنین مسیری، ناتو می‌تواند منابع مالی لازم را از اکنون – نه یک دههٔ دیگر – برای تقویت دفاع جمعی، بازدارندگی در برابر حملات و نشان دادن توانایی ملت‌های آزاد در پیشی گرفتن از ائتلاف‌های مخالف غرب در اختیار داشته باشد، مشروط به اینکه برنامه‌ریزی قبلی و پایبندی به تعهدات به‌طور منسجم دنبال شود.