ایرانیان جهان - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
یووال نوح هراری-فایننشیال تایمز| برخلاف روایتی که از سوی تبلیغات روسیه ترویج می‌شود، اوکراین تاکنون در جنگ دست بالا را داشته است. حتی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، که در فوریه 2025 به ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، گفته بود باید در برابر خواسته‌های روسیه کوتاه بیاید چون «برگه‌ای در دست نداری»، این هفته اعلام کرد: «اوکراین با حمایت اتحادیه اروپا در موقعیتی است که می‌تواند بجنگد و پیروز شود.»
وقتی جنگ در سال 2014 آغاز شد، اوکراین در برابر تجاوز روسیه کاملاً بی‌پناه به نظر می‌رسید و روس‌ها به‌راحتی کریمه و بخش‌هایی از شرق اوکراین را تصرف کردند. جنگ در 24 فوریه 2022 زمانی که روسیه حمله‌ای تمام‌عیار را آغاز کرد تا کل اوکراین را تحت سلطه درآورد و موجودیت آن به‌عنوان یک کشور مستقل را پایان دهد، وارد مرحله‌ای شدیدتر شد.
در آن زمان، رهبران روسیه و بسیاری از ناظران جهان انتظار داشتند که روسیه ظرف چند روز کی‌یف را تصرف کند و ارتش اوکراین را به‌طور قاطع شکست دهد. حتی حامیان غربی اوکراین آن‌قدر نسبت به توان مقاومت اوکراین بدبین بودند که پیشنهاد دادند زلنسکی و تیمش را تخلیه کنند و به آن‌ها در تشکیل یک دولت در تبعید کمک کنند.
اما زلنسکی تصمیم گرفت در کی‌یف بماند و بجنگد. او به آمریکایی‌ها گفت: «من مهمات لازم دارم، نه فرار.» نیروهای اوکراینی که از نظر تجهیزات در ضعف بودند، جهان را شگفت‌زده کردند و حمله روسیه به کی‌یف را عقب راندند. سپس ارتش اوکراین در اواخر تابستان 2022 ضدحمله زد، دو پیروزی بزرگ در مناطق خارکیف و خرسون به دست آورد و بخش زیادی از سرزمین‌هایی را که روس‌ها در مرحله اول تهاجمشان گرفته بودند آزاد کرد.
از آن زمان تاکنون، علی‌رغم پیشروی‌های محدود هر دو طرف، خط مقدم چندان تغییر نکرده است. روس‌ها تلاش می‌کنند این تصور را ایجاد کنند که بی‌وقفه در حال پیشروی‌اند، اما واقعیت این است که از بهار 2022 تاکنون نتوانسته‌اند هیچ هدف مهم استراتژیکی همچون شهرهای کی‌یف، خارکیف یا خرسون را تصرف کنند.
در سال 2025، به بهای حدود 200 تا 300 هزار کشته و زخمی، ارتش روسیه تنها موفق به تصرف نواری باریک از منطقه مرزی شده است که بنا بر معتبرترین منابع، معادل حدود 0.6 درصد از کل خاک اوکراین است. با سرعتی که در سال 2025 پیش رفته‌اند، بر اساس تئوری صد سال و ده‌ها میلیون کشته لازم است تا بقیه اوکراین را تصرف کنند. در واقع، در آگوست 2025، روسیه بخش کمتری از خاک اوکراین را نسبت به آگوست 2022 در اختیار داشت.
این وضعیت یادآور جبهه غرب در جنگ جهانی اول است، زمانی که ژنرال‌های بی‌رحم ده‌ها هزار سرباز را فدای چند کیلومتر ویرانه گل‌آلود کردند. روزنامه‌های میهن‌پرست اغلب ابعاد چنین حماقت‌هایی را پنهان می‌کردند و نقشه‌هایی چاپ می‌کردند که وانمود می‌کرد پیشروی‌های بزرگی حاصل شده است. اما مهم‌ترین داده در این نقشه‌ها مقیاس آن‌ها بود. همان‌طور که تاریخ‌نگار توبی ثاکر اشاره کرده است، روزنامه‌های جنگ جهانی اول غالباً از مقیاس‌های بزرگ عمداً استفاده می‌کردند «که پیشروی‌ها را ظاهراً چشمگیر نشان می‌داد، اما هر خواننده دقیق می‌توانست ببیند که بی‌اهمیت بوده‌اند. در بسیاری از روزنامه‌ها، جزئیات جغرافیایی دقیق به‌طور آشکار با گزارش‌های مداوم از “دستاوردها” و “پیشروی‌ها” تناقض داشت.» امروز نیز همین وضع درباره آخرین پیشروی‌های روسیه صادق است.
برای اوکراین، منطقی است که عقب‌نشینی‌های تاکتیکی انجام دهد و توان و جان سربازانش را حفظ کند، در حالی که بگذارد روس‌ها با انجام حملات پرهزینه برای دستاوردهای ناچیز، از خونریزی خسته شوند. واقعیت این است که اوکراین توانسته جنگ را در وضعیتی بن‌بست با روسیه نگه دارد.
چنان‌که میک رایان، ژنرال بازنشسته استرالیایی، اخیراً نوشته است، وضعیت مشابه آن است که اگر سه سال پس از حمله آمریکا به عراق در 2003، ایالات متحده تنها 20 درصد کشور را تصرف کرده بود و در این روند یک میلیون تلفات داده بود. آیا کسی این را پیروزی آمریکا می‌دانست؟
در دریا، دستاورد اوکراین به همان اندازه چشمگیر بوده است. در 24 فوریه 2022، ناوگان دریای سیاه روسیه برتری کامل دریایی داشت و به نظر می‌رسید اوکراین هیچ ابزاری برای مقابله با آن ندارد. یکی از مشهورترین رویدادهای آن روز در جزیره مار رخ داد. رزم‌ناو مسکوا، پرچم‌دار ناوگان دریای سیاه روسیه، پیامی رادیویی به پادگان کوچک جزیره فرستاد: «من یک ناو جنگی روس هستم. پیشنهاد می‌کنم سلاح‌هایتان را زمین بگذارید و تسلیم شوید تا از خونریزی و تلفات غیرضروری جلوگیری شود.» پاسخ پادگان چنین بود: «کشتی جنگی روس، گورتو گم کن.»
اگرچه جزیره مار به سرعت به دست روس‌ها افتاد، اما در پایان ژوئن 2022 اوکراینی‌ها آن را پس گرفتند. تا آن زمان، مسکوا و چندین کشتی دیگر روسی به قعر دریای سیاه فرستاده شده بودند.
اوکراینی‌ها با استفاده نوآورانه از موشک‌ها و پهپادها توانستند برتری دریایی روسیه را خنثی کنند، ماهیت جنگ دریایی را تغییر دهند و باقی‌مانده ناوگان روسیه را وادار کنند در بندرهای امن و دور از جبهه پناه بگیرند.
در آسمان هم روسیه شکست خورده است. در حالی که اسرائیل در جنگ 12 روزه برتری هوایی قابل توجهی کسب کرد، روسیه هنوز نتوانسته کنترل آسمان اوکراین را به دست بگیرد. نیروی هوایی روسیه متحمل تلفات سنگینی شده است، به‌ویژه در حمله اوکراین به ناوگان بمب‌افکن‌های استراتژیک روسیه در ژوئن.
روسیه در واکنش به اتکا به موشک‌های دوربرد و پهپادها برای ترساندن شهرهای اوکراین روی آورده است. اوکراین از حمله متقابل به همان شیوه خودداری کرده و عمدتاً اهداف غیرنظامی در روسیه را نمی‌زند، اما پهپادهای اوکراینی توان چشمگیری در هدف‌گیری پایگاه‌های هوایی و زیرساخت‌ها، به‌ویژه پالایشگاه‌های نفت در صدها کیلومتری داخل خاک روسیه نشان داده‌اند.
اوکراینی‌ها همه این‌ها را بدون هیچ مداخله مستقیم نظامی از بیرون به دست آورده‌اند. تاکنون تنها طرف ثالثی که مستقیماً در جنگ مداخله کرده کره شمالی بوده است که بیش از 10 هزار سرباز برای جنگیدن در کنار روسیه فرستاده است. کشورهای ناتو کمک‌های عظیمی در زمینه تسلیحات و منابع دیگر به اوکراین ارائه کرده‌اند، اما هیچ نیرویی از ناتو رسماً در نبردها حضور نداشته است.
همچنین باید یادآوری کرد که پیش از 24 فوریه 2022 و مدتی طولانی پس از آن، کشورهای ناتو از دادن بسیاری از انواع تسلیحات سنگین پیشرفته به اوکراین خودداری کردند و استفاده از برخی دیگر را محدود ساختند. بعضی از این محدودیت‌ها هنوز هم برقرار است.
بنابراین، اوکراینی‌ها در سال 2022 پیروزی‌های کی‌یف، خارکیف و خرسون را تنها با تسلیحات محدود به دست آوردند. اگر از همان آغاز حمایت کامل دریافت کرده بودند، ممکن بود تا پایان 2022 یا تابستان 2023 جنگ را ببرند، پیش از آنکه روسیه بتواند ارتش و اقتصاد جنگی خود را بازسازی کند.
در سال 2025، ضعیف‌ترین حلقه در دفاع اوکراین هنوز در ذهن دوستان غربی آن است. از آنجا که روسیه نتوانسته برتری هوایی و دریایی به دست آورد یا دفاع‌های زمینی اوکراین را بشکند، استراتژی روسیه تلاش دارد با حمله به اراده آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها مواضع اوکراین را دور بزند.
با انتشار تبلیغاتی مبنی بر اینکه پیروزی روسیه اجتناب‌ناپذیر است، روس‌ها امیدوارند آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها دلسرد شوند، حمایت خود از اوکراین را کنار بگذارند و آن را به تسلیم وادارند. تسلیم شدن در برابر این تبلیغات فاجعه‌ای خواهد بود نه تنها برای اوکراین، بلکه برای کشورهای ناتو که بخش بزرگی از اعتبار خود و نیز بهترین ابزار دفاعی‌شان در برابر تهدیدهای رو به رشد روسیه را از دست خواهند داد.
در حالی که روسیه همچنان ارتش و اقتصاد جنگی خود را گسترش می‌دهد، اروپا در حال تلاش برای مسلح شدن مجدد است، اما در همین حین بزرگ‌ترین و باتجربه‌ترین نیروی رزمی که میان ارتش روسیه و ورشو، برلین یا پاریس ایستاده، ارتش اوکراین است. ارتش‌های لهستان، آلمان و فرانسه هرکدام حدود 200 هزار سرباز دارند که بیشترشان هرگز نبرد واقعی ندیده‌اند. در مقابل، ارتش اوکراین حدود یک میلیون سرباز دارد که اغلب آن‌ها کهنه‌سربازان جنگی‌اند.
پس از دو هفته‌ای که شاهد ورود جنگنده‌های روسی به حریم استونی و پرواز پهپادهای روسی بر فراز لهستان و رومانی (و شاید دانمارک) بوده‌ایم، اروپایی‌ها باید به این واقعیت بیندیشند که اگر روسیه فردا به اروپا حمله کند و آمریکا تصمیم بگیرد وارد جنگ نشود، بزرگ‌ترین دارایی نظامی اروپا ارتش اوکراین خواهد بود. ارتش آمریکا نیز چیزهای زیادی از تجربه میدانی اوکراین و صنایع پیشرفته تسلیحاتی آن برای آموختن دارد. به‌ویژه در زمینه جنگ پهپادی، نوآوری‌های اوکراین و گنجینه داده‌های آن را به رهبر جهانی بدل کرده است. احتمالاً همین بخشی از دلیل است که ترامپ اخیراً موضع حمایتی‌تری نسبت به اوکراین گرفته؛ او دوست دارد پشت برنده‌ها بایستد.
اینکه جنگ چگونه پیش خواهد رفت نامشخص است، چرا که به تصمیم‌های آینده بستگی دارد. اما از یک جهت اساسی، پیروزی اوکراین پیشاپیش قاطع و برگشت‌ناپذیر است. جنگ ادامه سیاست با ابزارهای دیگر است. جنگ را آن طرفی می‌برد که به اهداف سیاسی‌اش برسد، نه کسی که زمین بیشتری می‌گیرد، شهرهای بیشتری ویران می‌کند یا آدم‌های بیشتری می‌کشد. و در اوکراین، آشکار است که پوتین در رسیدن به هدف اصلی جنگی‌اش یعنی نابودی ملت اوکراین، شکست خورده است.
پوتین در بسیاری از سخنرانی‌ها و مقالاتش استدلال کرده که اوکراین هرگز یک ملت واقعی نبوده است.
برای نمونه، پیام اصلی مقاله بلندبالای او در ژوئیه 2021 با عنوان «درباره وحدت تاریخی روس‌ها و اوکراینی‌ها» همین بود. به گفته او، اوکراین یک موجودیت جعلی است که قدرت‌های خارجی برای تضعیف روسیه تشویق و تقویت کرده‌اند. پوتین جنگ را آغاز کرد تا به جهان ثابت کند ملت اوکراین وجود ندارد، اوکراینی‌ها در واقع روس هستند، و اگر فرصتی به دست بیاورند، با شادی در «مادر روسیه» حل خواهند شد.
هیچ‌کس نمی‌داند به‌خاطر توهمات و جاه‌طلبی‌های پوتین چند نفر دیگر جان خود را از دست خواهند داد، اما یک چیز به روشنی برای کل جهان آشکار شده: اوکراین یک ملت واقعی است و میلیون‌ها اوکراینی حاضرند با تمام توان بجنگند تا مستقل از روسیه بمانند.
ملت‌ها از تکه‌های خاک یا قطره‌های خون ساخته نمی‌شوند. آن‌ها از داستان‌ها، تصاویر و خاطراتی ساخته می‌شوند که در ذهن مردم جا دارند. فارغ از اینکه جنگ در ماه‌های آینده چگونه پیش برود، خاطره تهاجم روسیه، جنایت‌های روس‌ها و فداکاری‌های اوکراینی‌ها نسل‌ها به میهن‌پرستی اوکراینی نیرو خواهد بخشید.
بازار ![]()