ایرانیان جهان - صبح نو /متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
حسن بهشتی‌پور، کارشناس روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با «صبح نو» در خصوص تلاش آژانس و طرفین غربی درباره پرونده‌سازی برای ایران اظهارکرد: «گروسی موظف است هر سه ماه یک‌بار گزارشی از آخرین فعالیت‌های هسته‌ای ایران بر اساس گزارش‌هایی که بازرسان آژانس تهیه می‌کنند به شورای حکام ارائه دهد. شورای حکام نیز در تاریخ 15 خرداد جلسه‌ای دارد.» وی افزود: «گروسی طبق روال، درباره مسائل هسته‌ای همه کشورهای دنیا گزارش ارائه می‌دهد. همچنین گزارش را به شکل مکتوب ارائه می‌دهد. گرچه این گزارش باید محرمانه باشد، اما این گزارش روی وب‌سایت آژانس نیز قرار می‌گیرد، اما چرا روی آخرین گزارش گروسی این همه حساسیت ایجاد شده است؟ اول به این دلیل که گروسی، گزارشی فوق‌العاده تهیه و اعلام کرده بر اساس قطعنامه‌ای که در نوامبر سال 2024 در آژانس صادر شده، گزارشی جدید تهیه کرده است. برخی رسانه‌های غربی که دسترسی‌هایی به شورای حکام دارند، بخش‌هایی از این گزارش را برجسته و علیه ایران فضاسازی کرده‌اند.»
بازار ![]()
زمینه‌سازی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه
کارشناس روابط بین‌الملل تصریح کرد: «بنابراین دلیل نخست، ویژه بودن این گزارش است. دلیل دوم که روی آن مانور زیادی داده می‌شود نزدیک بودن زمان پایان برجام است. اروپایی‌ها و به‌طور ویژه آلمان، انگلیس و فرانسه مترصدند به استناد گزارشی که گروسی تهیه کرده، فضاسازی کنند که ایران ناقض فاحش برجام است و بنابراین باید مکانیسم ماشه فعال شود.»
بهشتی‌پور با بیان اینکه از دید من این گزارش طبق روال عادی و در امتداد گزارش‌های پیشین است، ادامه داد: «با این تفاوت که اظهارنظرهای متفاوت و متناقضی وجود دارد. در بحث مرتبط با مراکزی که آژانس آن‌ها را «مراکز اعلام نشده» معرفی کرد و مقادیر اندکی اورانیوم غنی شده در آن یافت شده بود، ایران از سوی آژانس مکلف شد توضیحاتی را ارائه دهد.»
بازگشایی پرونده‌هایی که قبلا مختومه شده بودند
وی یادآور شد: «یکی از این مراکز، مریوان بود که به غلط مریوان نامیده می‌شود و در اصل آباده بود. همچنین مرکز تورقوزآباد و ورامین نیز جزو مراکز مورد مناقشه آژانس و ایران قرار دارند. در گزارش جدید پرونده ایران، مجددا شیان و لویزان که یک‌بار پرونده آن بسته شده بود باز شده است. این اقدامی عجیب است. وقتی یک پرونده یک‌بار بسته شده نباید مجدد به هر بهانه‌ای باز و ادعاهای جدید مطرح شود. آن هم در شرایطی که تروئیکای اروپا به دنبال بهانه است. ایران برای هر چهار مرکز اعلامی آژانس، توضیحاتی ارائه داده، اما آژانس با بزرگ‌نمایی، دست به فضاسازی زده است.»
کارشناس روابط بین‌الملل در توضیح فضاسازی آژانس گفت: «ایران، داوطلبانه به آژانس اجازه داده بررسی انجام دهد. اسرائیل اسنادی جعلی را در سال 2018 در اختیار آژانس قرار داد و بر اساس همان اسناد، آژانس از ایران درخواست کرد اجازه بازدید از مراکز مورد ادعا را ارائه دهد. اگر ایران تخلفی کرده بود اجازه بازدید نمی‌داد و اتفاقا این حق را هم داشت که بگوید این ادعا بی‌ربط است، اما ایران حسن نیت نشان داد و در سال‌های 2019 و 2020، اجازه بازدید از مراکز را داد و هیچ تأسیسات مرتبط با غنی‌سازی اورانیوم و ساخت بمب هسته‌ای در این مراکز وجود نداشت.»
همکاری گسترده ایران با آژانس؛ 21 مرکز، 493 بازرسی
وی اضافه کرد: «در آباده یک زمین کاملا مسطح، در تورقوزآباد نیز دو ساختمان کوچک و در ورامین یک انبار نگهداری آهن‌آلات اسقاطی وجود داشته و سایت شیان و لویزان نیز بارها بازدید شده و چیزی به جز ذرات ناچیز اورانیوم در آن‌ها یافت نشده است. این ذرات ناچیز نیز زیر 5 درصد غنی شده است. در واقع اگر این ذرات، 90 درصدی بود جای سوال داشت، اما از سال 2018 تا کنون، دست از این موضوع برنمی‌دارند.»
کارشناس روابط بین‌الملل تصریح کرد: «موضوع جالب این است که اسناد مورد ادعای اسرائیل همگی به پیش از سال 2003 باز می‌گردد، یعنی چیزی پیدا نشده است که بتوان روی آن حساب کرد. این اسناد به حدود 22 سال پیش باز می‌گردد و هم از نظر زمانی و هم از نظر حقوقی فاقد اعتبار است. پس این رفتارها، بیشتر فضاسازی سیاسی است تا حقوقی و فنی.»
بهشتی‌پور عنوان کرد: «در بخش مرتبط با بازرسان نیز به عدم دسترسی برخی بازرسان به تأسیسات اشاره شده است. طبق همین گزارش آژانس اشاره شده بازرسان دائم در حال بازدید از تأسیسات ایران هستند و تنها در سال 2024 تا 31 دسامبر 2024، مجموعا 274 بازرسی با حضور 120 بازرس انجام شده است.»
وی تصریح کرد: «رسانه‌های غربی این نکات را نمی‌گویند، بلکه فقط این بخش را برجسته می‌کنند که ایران غنی‌سازی 60 درصدی انجام داده است و مقدار آن از 275 کیلو به بیش از 400 کیلو رسیده و در نتیجه ایران می‌خواهد بمب بسازد، این در حالی است که ایران کاملا به پادمان هسته‌ای زیر نظر آژانس وفادار است.»
کارشناس روابط بین‌الملل ادامه داد: «ایران در طول سال‌های اخیر 21 مورد از تأسیسات خود را به آژانس نشان داده و از مجموع 682 بازرسی آژانس در جهان، 493 مورد آن مرتبط با ایران بوده است. همه این‌ها نشان می‌دهد ایران با تمام قوا با آژانس همکاری کرده است. اصولا ادعای بمب ساختن توسط ایران باطل است.»
هشدار ایران در خصوص احتمال خروج از NPT
بهشتی‌پور تأکید کرد: «درست است که غنی‌سازی یکی از شروط ساخت بمب است، اما بمب، ساختن تأسیسات و لوازم دیگری مثل اورانیم فلزی و چاشنی‌های انفجار از راه دور نیز می‌خواهد. بمب باید در مرحله اول سازنده را نابود نکند و در زمان و مکان مناسبی به صورت ساخته و نگهداری شود.»
وی اظهارکرد: «اگر بی‌طرفانه گزارش آژانس را ارزیابی کنیم، می‌بینیم این همه همکاری ایران با آژانس کاملا نادیده گرفته یا کمرنگ شده است. رسانه‌های غربی نیز روی برخی بخش‌های گزارش از جمله غنی‌سازی 60 درصدی مانور می‌دهند. باید دید در نشست شورای حکام قطعنامه‌ای صادر خواهد شد یا خیر. هرچند من فکر می‌کنم از سوی آقای عراقچی با آژانس اتمام حجت انجام شده باشد.»
کارشناس روابط بین‌الملل با اشاره به اینکه آن‌ها گفته‌اند ایران مفاد پادمان هسته‌ای را نقض کرده است، گفت: «یعنی کشوری مانند ایران که نهایت همکاری را با آژانس داشته، صرفا به‌خاطر اینکه گفته‌اند ایران اورانیوم 60 درصد ذخیره کرده و در سه ماه گذشته 50 درصد به ذخایر خود افزوده، ناقض پادمان معرفی شده است.»
وی افزود: «این، زمینه‌سازی برای ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت است و از آنجا که احتمال می‌دهند روسیه و چین آن را وتو کنند، به دنبال فعال‌سازی مکانیسم ماشه هستند.»
کارشناس روابط بین‌الملل گفت: «ایران پیش‌تر هشدار داده بود که در صورت اجرای این سناریو، ممکن است ازNPT خارج شود؛ موضوعی که می‌تواند شرایط را پیچیده‌تر کند.»
نقطه عطف مهرماه و سرنوشت قطعنامه پیشنهادی
بهشتی‌پور با بیان اینکه ایران می‌توانست در سه ماه گذشته سرعت غنی‌سازی را کاهش دهد تا آن‌ها چنین بهانه‌ای پیدا نکنند، یادآور شد: «مهرماه امسال، یک نقطه عطف محسوب می‌شود. آنچه مهم است این است که اجلاس دوشنبه شورای حکام با قطعنامه پیشنهادی همراهی نکند.»
وی خاطرنشان کرد: «در غیر این صورت، دور جدیدی از اتهامات علیه ایران مطرح خواهد شد؛ اتهاماتی که در بیست سال گذشته کم سابقه است، چراکه تاکنون نگفته بودند ایران پادمان هسته‌ای را رعایت نکرده است.»