ایرانیان جهان - تجارت نیوز / مهم‌ترین درس درگیری دو هفته‌ای میان ایران با اسرائیل و آمریکا این است که جایگاه جدید ایالات متحده به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان به معنای واقعی مستقل نیست.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده در میانه رویارویی اسرائیل با ایران در شبکه‌های اجتماعی نگرانی عمیقش را درباره افزایش قیمت نفت که حدود 20 درصد نسبت به سطح پیش از درگیری جهش کرده بود، رسانه‌ای کرد. ترامپ حتی پیش از حملات تلافی‌جویانه ایران به پایگاه آمریکایی العدیده در قطر، خواستار کاهش فوری تولید نفت شد و به فعالان در این صنعت هشدار داد که «قیمت نفت را پایین نگه دارند.»
بازار ![]()
پاشنه آشیل ترامپ
سیاستمداران هر دو حزب بزرگ آمریکا مدت‌هاست از تاثیر سیاسی و اقتصادی جنگ بر قیمت بنزین واهمه دارند. اما هشدارهای ترامپ قابل توجه بود، زیرا کنش او با ادعایش پس از حمله ایران به پایگاه‌های آمریکا در ژانویه 2020 که گفته بود «ما مستقل هستیم و نیازی به نفت خاورمیانه نداریم» در تضاد کامل قرار داشت.
با این همه آنگونه که فارین پالسی نوشته، مهم‌ترین درس درگیری دو هفته‌ای میان ایران با اسرائیل و آمریکا این است که جایگاه جدید ایالات متحده به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان به معنای واقعی مستقل نیست.
تنها یک ماه پیش، قیمت نفت به اندازه‌ای کاهش یافته بود (حدود 60 دلار به ازای هر بشکه) که مدیران نفتی درباره پایان رونق نفت شیل در آمریکا هشدار می‌دادند، در حالی که ترامپ بر تحقق وعده «رها کردن» تولید داخلی پافشاری داشت. اما در هفته‌های اخیر و با تبادل موشک‌ها در خاورمیانه، قیمت‌ها به نزدیک 80 دلار به ازای هر بشکه رسید. کارشناسان پیش‌بینی کردند قیمت بنزین می‌تواند 20 تا 30 سنت به ازای هر گالن افزایش یابد؛ قبل از آنکه با فروکش‌کردن درگیری، دوباره به سطح قبل از بحران بازگردد.
رویارویی که به واقعیت نپیوست!
به نوشته فارین پالسی واقعیت این است که بهترین راه برای محافظت از رانندگان و کسب‌وکارها در برابر جهش‌های اجتناب‌ناپذیر قیمت، مصرف کمتر نفت است نه فقط تولید بیشتر. با این حال، برنامه‌های جمهوری‌خواهان حاوی مشوق‌ها و مقرراتی است که می‌تواند امنیت انرژی ایالات متحده را با کاهش تقاضای نفت تقویت کند؛ در حالی که هر سال مصرف نفت در این کشور افزایش می‌یابد.
طی دو دهه گذشته و در چرخشی بی‌سابقه، آمریکا از واردات 60 درصد نیاز نفتی خود به صادرات خالص نفت رسیده. در واکنش به این روند، بسیاری از کارشناسان و سیاستمداران مشابه ترامپ معتقدند که ایالات متحده به هدف دیرینه اش یعنی استقلال در حوزه انرژی دست یافته و دیگر نگرانی درباره ریسک‌های عرضه نفت از خاورمیانه یا سایر مناطق بی معنا است.
درست است که انقلاب نفت شیل منافع اقتصادی و ژئوپلیتیکی زیادی برای آمریکا به همراه داشت و در سال‌های اخیر، از جمله در همین بحران، به کنترل قیمت نفت کمک کرد اما استقلال واقعی افسانه‌ای بیش نیست. قیمت‌های نفت و بنزین همچنان در بازار جهانی تعیین می‌شوند. حتی با اینکه ایالات متحده دیگر واردکننده خالص نفت نیست (در عمل، آمریکا همچنان حجم زیادی نفت وارد و صادر می‌کند)، در صورت اختلال در عرضه نفت در هر نقطه‌ای از جهان، قیمت‌ها در جایگاه‌های سوخت آمریکا باز هم بالا می‌رود.
شرط‌بندی بر اسب بازنده
علاوه بر این، در مواجهه با چنین جهش‌هایی، امروز ایالات متحده برای مقابله با پیامدهای اقتصادی اهرم‌های کمتری در اختیار دارد. کنگره در سال‌های اخیر بخش زیادی از ذخایر استراتژیک نفت آمریکا را به اشتباه به فروش رساند، با این تصور نادرست که کاهش واردات، کشور را از نوسانات بازار جهانی و ریسک‌های ژئوپلیتیکی مصون کرده است.
همچنین، دولت بایدن حجم زیادی از ذخایر نفت استراتژیک را پس از حمله روسیه به اوکراین آزاد کرد، آن هم در شرایطی که عرضه نفت روسیه عمدتا دچار اختلال نشد. از طرفی، ظرفیت رشد تولید نفت شیل آمریکا برای جبران کمبود عرضه در سایر نقاط جهان دیگر مانند گذشته نیست. با توجه به قیمت‌های پایین و افت منابع در میادین شیل، انتظار می‌رود تولید در سال جاری تقریبا ثابت بماند یا حتی کاهش یابد.
طبق نظرسنجی اخیر بانک فدرال دالاس، نزدیک به نیمی از مدیران نفتی قصد دارند چاه‌های کمتری نسبت به زمان آغاز دومین دوره ریاست‌جمهوری ترامپ حفاری کنند. البته صادرات خالص نفت به این معناست که تاثیر منفی جهش قیمت نفت بر اقتصاد کلان بسیار ملایم‌تر است؛ چرا که سهم بیشتری از افزایش هزینه‌های مصرف‌کننده به تولیدکنندگان داخلی آمریکا می‌رسد، نه به کشورهای دیگر.
با این حال، کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان باز هم فشار ناشی از گرانی را احساس می‌کنند. به همین دلیل است که ترامپ در اولین سخنرانی مهم خود به‌عنوان رئیس‌جمهور فارغ از ادعای جدید آمریکا درباره «استقلال» از واردات نفت خطاب به عربستان سعودی و دیگر اعضای اوپک خواهان کاهش بهای نفت شد.
تنها کارت برنده آمریکا
تا زمانی که قیمت نفت و بنزین در سطح جهانی تعیین می‌شود، امنیت واقعی انرژی فقط از مسیر مصرف کمتر حاصل خواهد شد نه صرفاً از مسیر تولید بیشتر. متاسفانه، کنگره و دولت مسیر معکوسی در پیش گرفته‌اند. لوایح مالیاتی و هزینه‌ای کلانی که هفته جاری به‌سختی در سنا و ماه مه در مجلس نمایندگان تصویب شد، اعتبارهای مالیاتی خرید خودروهای برقی و بودجه فدرال برای زیرساخت‌های شارژ این خودروها را حذف می‌کند.
دولت ترامپ نیز در حال لغو استانداردهای سخت‌گیرانه‌تر مصرف سوخت و آلایندگی خودروها است. در مقابل، حدود نیمی از خودروهای جدید فروخته‌شده در چین امسال برقی خواهند بود؛ نتیجه تلاش مستمر پکن برای کاهش وابستگی به نفت به دلایل امنیت ملی.
تنش‌ها در خاورمیانه، در شرایط کنونی فروکش کرده است. اما با وجود تداوم ابهام درباره وضعیت برنامه هسته‌ای ایران، تنش‌ها می‌تواند اوج بگیرد. حتی اگر این بحران پایان یابد، بحران‌های دیگری در راه خواهند بود. در حالی که سیاستمداران امروز بابت قیمت‌های پایین‌تر سوخت نفس راحتی می‌کشند، کنگره و دولت ترامپ باید آمادگی شان را برای رویارویی با بحران بعدی دوچندان کنند. بهترین راه برای این کار، کاهش وابستگی آمریکا به نفت است.