بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - انتخاب /متن پیش رو در انتخاب منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
اندیشکده بریتانیایی RUSI در مطلبی به قلم توبیاس بورک نوشت: این مقاله تلاش می‌کند تا دیدگاه‌های ایران و شش کشور عضو شورای همکاری خلیج‌فارس را در مورد تعاملات بین برنامه هسته‌ای ایران، دیپلماسی هسته‌ای بین‌المللی با ایران و امنیت منطقه‌ای در خلیج فارس و خاورمیانه گسترده‌تر به تصویر بکشد. نویسندگان این موضوعات را در چارچوب برجام بررسی می‌کنند. این مقاله به دنبال ایجاد آگاهی در میان سیاستگذاران در لندن و حمایت از سیاست‌هایی است که به نگرانی‌های بریتانیا و غرب در مورد جاه طلبی‌های هسته‌ای ایران رسیدگی کرده و هم‌زمان با اهداف اعلام شده حمایت از ثبات و امنیت در منطقه خلیج فارس نیز سازگار باشد.
تحقیق این مقاله بر اساس 44 مصاحبه نیمه ساختاریافته با کارشناسان موضوع و مقامات دولتی فعلی و سابق ایران، کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس، ایالات متحده و اروپا بین جولای 2021 تا مارس 2022 انجام شده است. یافته‌های کلیدی در زیر فهرست شده است.
درباره برداشت متقابل بین ایران و کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس
• هر یک از کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس روابط دوجانبه و برداشت خاص خود را از ایران دارد - و بالعکس. در حالی که همه کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس ایران را منبع اصلی بی‌ثباتی منطقه‌ای می‌دانند، درک اهمیت تهدید ناشی از تهران و همچنین اهداف جمهوری اسلامی در کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس متفاوت است.
• برای ایران، کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس و در نهایت تنها عربستان سعودی و امارات، تهدیدی ثانویه برای امنیت ملی و منافع منطقه ای، در درجه اول به دلیل روابط دفاعی و امنیتی با آمریکا و اسرائیل به شمار می‌روند.
درباره برداشت از برنامه هسته‌ای ایران و دیپلماسی مرتبط
• برنامه هسته‌ای ایران نقش ثانویه‌ای را در ادراک تهدید کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس از ایران دارد که در کنار نگرانی در مورد برنامه‌های موشکی و هواپیما‌های بدون سرنشین تهران و شبکه متحدان بازیگر غیردولتی آن دارد.
• پادشاهی‌های شورای همکاری خلیج فارس، فعالیت‌های هسته‌ای ایران را نه ناشی از تحولات امنیتی منطقه‌ای، بلکه مرتبط با روابط تهران با قدرت‌های غربی - یعنی ایالات متحده و تا حد کمتری اسرائیل – می‌دانند. با این وجود، کشور‌های خلیج فارس ارزیابی می‌کنند که بازدارندگی هسته‌ای ایران را بیشتر جسور می‌کند و فعالیت بی‌ثبات‌کننده‌اش را در منطقه افزایش می‌دهد.
• برخی از پادشاهی‌های شورای همکاری خلیج فارس، به‌ویژه عربستان سعودی، بیم دارند که حل مسئله هسته‌ای ایران توسط آمریکا و دیگر قدرت‌های غربی به عنوان بهانه‌ای برای جدا شدن از منطقه مورد استفاده قرار گیرد.
• کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس راه حل نظامی موضوع هسته‌ای ایران را نمی‌پذیرند و نگرانند که فروپاشی دیپلماسی هسته‌ای به درگیری نظامی منجر شود.
در مورد ادراکات نقش بازیگران فرامنطقه‌ای در امنیت منطقه‌ای
• همه کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس نقش مهمی را برای قدرت‌های فرامنطقه‌ای در پویایی امنیت منطقه‌ای قایل بوده و نسبت به برداشت آمریکا و غرب از منطقه ابراز نگرانی می‌کنند.
• از سوی دیگر، ایران دخالت بازیگران خارجی در منطقه را منبع اصلی بی ثباتی منطقه و تهدیدی برای امنیت ملی خود می‌داند.
• کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس، بریتانیا و کشور‌های اروپایی را به‌عنوان مشارکت‌کنندگان بالقوه ارزشمندی در امنیت منطقه می‌بینند، اما در مورد تمایل، توانایی و استراتژی آن‌ها برای تعامل، شفافیت ندارند.
• هم ایران و هم کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس در مورد گسترش تعامل با چین و به ویژه روسیه تردید دارند. با این حال، انزوای اقتصادی و سیاسی در مورد ایران و نگرانی‌ها در مورد کاهش محدودیت‌های آمریکا در میان کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس ممکن است به این معنی باشد که افزایش همکاری با مسکو و پکن برای هر دو طرف خلیج فارس اجتناب ناپذیر شود.
در مورد اعتماد سازی و چارچوب امنیتی منطقه‌ای
• علیرغم برخی تمایلات به کاهش تنش در خلیج فارس، اعتماد متقابل بین ایران و کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس کم است.
• ایجاد اعتماد از طریق همکاری در زمینه‌های فرهنگی، مذهبی، زیست‌محیطی یا اقتصادی می‌تواند برخی از فرصت‌های اولیه را برای بهبود روابط بین ایران و همسایگان خلیج فارس فراهم کند. با این حال، پیشرفت معنادار به سمت ثبات بیشتر منطقه‌ای مستلزم رسیدگی به نگرانی‌های امنیتی اساسی است، جایی که اختلافات قابل توجهی بین ایران و کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس وجود دارد. به عنوان مثال، کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس از ایران می‌خواهند که به اصول حاکمیت و عدم مداخله در منطقه احترام بگذارد و به نقش خود در ایجاد بی ثباتی منطقه‌ای اذعان کند. با این حال، ایران استراتژی «دفاع پیشرو» را برای امنیت ملی خود ضروری می‌داند.
بر اساس این یافته‌ها، نویسندگان توصیه‌های زیر را برای سیاست‌گذاران بریتانیا ارائه می‌کنند تا با متحدان خود در ایالات متحده و اروپا هماهنگ شوند و در کنار دامنه کامل منافع - و محدودیت‌های بریتانیا، ایالات متحده و اروپا - در منطقه خلیج فارس در نظر گرفته شوند:
1. بریتانیا باید به شباهت‌ها و تفاوت‌ها در درک تهدیدات و روابط کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس با ایران و یکدیگر توجه داشته باشد.
2. بریتانیا و متحدانش باید به وضوح تعهد خود را به حمایت از امنیت منطقه‌ای و ابتکارات دیپلماتیک منطقه‌ای با هدف کاهش تنش و ثبات، بدون توجه به نتایج مذاکرات برجام، بیان و نشان دهند.
3. چشم انداز‌های محدودی برای یک رابطه مبتنی بر اعتماد بین بریتانیا و ایران وجود دارد. با این وجود، ممکن است مجالی برای لندن وجود داشته باشد تا از طریق کانال‌های مورد اعتماد با تهران در مورد مسائل مجزا تعامل کند.
4. بریتانیا باید اهداف و استراتژی خود را در قبال منطقه خلیج به وضوح بیان کند، که به طور ایده آل در یک سند استراتژی یا بیانیه وزیران مشخص شده باشد.
5. اقدامات اعتمادسازی غیرمرتبط با امنیت، به ویژه در حوزه اقتصادی باید مورد حمایت قرار گیرد، اما بریتانیا نباید تأثیر آن‌ها را بر امنیت منطقه‌ای دست بالا ارزیابی کند.
6. بریتانیا باید شرکای خود در شورای همکاری خلیج فارس را به تعامل دوجانبه با ایران تشویق کند و در عین حال از هماهنگی بین شورای همکاری خلیج فارس در تعامل با تهران نیز حمایت کند. چنین تعامل منطقه‌ای بدون توجه به نتیجه دیپلماسی هسته‌ای بین‌المللی با ایران، به نفع بریتانیا خواهد بود.